"Pediatriya" ixtisası üzrə doktoranturaya (aspirantura) qəbul imtahanı üçün proqramm

Pediatriya uşaq sağlamlığı haqqında elm kimi və təbabət sistemindəki yeri. Sağlamlıq haqqında klinik anlayış, sağlamlıq qrupları uşağın onu əhatə edən mühitlə tarazlığını təmin edən və fərdi yaş normaları hüdudunda olan antropometrik göstəricilər. Sorğu. Ümumi baxiş. Uşağın xəstəlik  tarixinin yazılma xüsusiyyətləri.
2. Uşaq yaşının dövrləri. Dölün bətndaxili inkişaf dövrləri. Bətndaxili inkişafın mərhələləri. Teratogen amillər və onların müxtəlif dövrlərdə dölün inkişafına təsiri, «böhranlı dövrlər».
3. Uşaqların fiziki inkişafı. İnkişafın akselerasiyası haqqında anlayış. Genetik amillərin və ətraf mühitin qarşılıqlı münasibəti, qidalanma, ultrabənövşəyi və şüa radiasiyası, xəstələnmə və digər faktorlar uşağın inkişafını sürətləndirən amil kimi. Müxtəlif yaşlarda boy və kütlənin artması. Müxtəlif yaşlarda boy və kütləni hesablamaq üçün düsturlar. Uşaqların fiziki inkişafının pozulmaları, kütlənin geri qalması və artması, boyun uzunluğu, bədənin ayrı-ayrı hissələrinin qeyri-mütənasib inkişafı, kütlə-boy nisbətinin pozulması və səbəbləri (genetik faktorlar, qeyri-düzgün qulluq, qidalanma, tərbiyə, neyro-humoral tənziminin pozğunluğu, keçirilmiş xəstəliklər və s.).
4. Mərkəzi sinir sisteminin anatom-fizioloji xüsusiyyətlərindən asılı olaraq
uşaqların sinir-psixi  inkişafi
5. Dəri və dərialti  piy toxumasının anatomik-fizioloji xüsusiyyətləri və müayinə metodları, zədələnmə semiotikası.
6. Sümük-əzələ sisteminin anatomik-fizioloji xüsusiyyətləri və müayinə metodları, zədələnmə semiotikası.
7. Tənəffüs sisteminin anatomik-fizioloji xüsusiyyətləri və müayinə metodları, zədələnmə semiotikası.     
8.Ürək-damar sisteminin anatomik-fizioloji xüsusiyyətləri və müayinə metodları, zədələnmə semiotikası.
9. Həzm sisteminin anatomik-fizioloji xüsusiyyətləri və müayinə metodları, zədələnmə semiotikası.
10. Sidik ifrazat sisteminin anatomik-fizioloji xüsusiyyətləri və müayinə metodları, zədələnmə semiotikası.
11. Qan və qanyaranma orqanlarının anatomik-fizioloji xüsusiyyətləri və müayinə metodları, zədələnmə semiotikası.
12. Uşaqlarda immunitet və limfoid sisteminin anatomik-fizioloji xüsusiyyətləri və müayinə metodları, zədələnmə semiotikası.
13. Uşaqlarda maddələr mübadiləsinin xüsusiyyətləri. müxtəlif yaşli uşaqlarda enerjinin paylama xüsusiyyətləri və  onun yaşlı adamlardakından fərqi. Uşaqlarda zülal, karbohidrat, piy və su-duz mübadiləsinin yaş xüsusiyyətləri.
14. Sağlam uşağın qidalanması: Təbii qidalanma. Əlavə qida yeməkləri, onların təyin vaxtı. Qarışıq qidalanma. Süni qidalanma.
15. Bir yaşdan yuxarı sağlam uşaqların qidalanması.
Yenidoğulanların keçid (tranzitor) halları. Vaxtında və vaxtından əvvəl doğulan uşaqlar. Yenidoğulan uşaqlara qulluq.
Yenidoğulanların hemolitik xəstəliyi.
Bətndaxili infeksiyalar. Toksoplazmoz, listerioz, sitomeqaliya, rubella, herpes.
Yenidoğulanlarda irinli-iltihabi xəstəliklər. Dəri və göbələk xəstəlikləri. Sepsis.
Yenidoğulanların pnevmoniyası. Etiologiya, patogenez, klinika, diaqnostika, müalicə.
Zülal-enerji çatışmazlığı.
Yenidoğulanlarda defisitli anemiyalar. Etiologiya, patogenez, klinika, diaqnostika, müalicə.
23. Erkən yaşlı uşaqlarda həzm sisteminin funksional pozulmaları.(dispepsiyalar).
24. Uşaqlarda bağırsaq sorulmasının pozulma sindromu.
25. Uşaqlarda helmintozlar (enterobioz, askaridoz, trixosefalyoz).
26. Qidalanmanın xronik pozuntuları(hipotrofiya).
27. Spazmofiliya. D hipervitaminoz. Raxit. Etiologiyası, patogenezi, klinikası, diaqnozu, differensial diaqnozu, müalicəsi, profilaktikası.
28. Bronxitlər (kəskin, sadə, residivverən, obstruktiv). Etiologiyası, patogenezi, klinikası, diaqnozu, differensial diaqnozu, müalicəsi, profilaktikası.
29. Pnevmoniyalar (ocağlı, seqmentar, krupoz, interstisial). Etiologiyası, patogenezi, klinikası, diaqnozu, differensial diaqnozu, müalicəsi, profilaktikası.
30. Usaqlarda revmatik və qeyri revmatik karditlər. Etiologiyası, patogenezi, klinikası, diaqnozu, differensial diaqnozu, müalicəsi, profilaktikası.
31. Kəskin və xroniki qlomerulonefrit. Pielonefrit. Nefrotik sindrom. Kəskin və xroniki boyrək catışmazlıgı. Etiologiyası, patogenezi, klinikası, diaqnozu, differensial diaqnozu, müalicəsi, profilaktikası.
32. Qastroduodenit. Öd yollarının diskineziyaları. Kəskin və xroniki xolesistit. Etiologiyası, patogenezi, klinikası, diaqnozu, differensial diaqnozu, müalicəsi, profilaktikası.
33. Birləsdirici toxumanın diffuz xəstəlikləri (sistem qırmızı qurd eşənəyi, dermatomiozit, sklerodermiya). Etiologiyası, patogenezi, klinikası, diaqnozu, differensial diaqnozu, müalicəsi, profilaktikası.
34. Anemiyalar. Təsnifatı. Etiologiyası, patogenezi, klinikası, diaqnozu, differensial diaqnozu, müalicəsi, profilaktikası.
35. Revmatoid artrit. Etiologiyası, patogenezi, klinikası, diaqnozu, differensial diaqnozu, müalicəsi, profilaktikasi.
36. Səkərli diabet. Etiologiyası, patogenezi, klinikası, diaqnozu, differensial diaqnozu, müalicəsi, profilaktikası.
37. Hipotireoz. Etiologiyası, patogenezi, klinikası, diaqnozu, differensial diaqnozu, müalicəsi, profilaktikası.
38. Bronxial astma. Etiologiyası, patogenezi, klinikası, diaqnozu, differensial diaqnozu, müalicəsi, profilaktikası.
39. Təxirəsalınmaz yardım (şok, bayılma, kollaps,qıcolma sindromu). Larinqospazm. Hipertermik sindrom. Etiologiyası, patogenezi, klinikası, diaqnozu, differensial diaqnozu, müalicəsi, profilaktikası.
 
Ədəbiyyat:
İ.İ.İsayev. Uşaq xəstəliklərinin propedevtikası.
A.A.Əyyubova. Uşaq xəstəlikləri.
A.A.Əyyubova, E.S.Səfərəliyeva, N.H.Sultanova, A.İ.Ağayeva.
Uşaq poliklinikasının işinin təşkili.                                        


           AZƏRBAYCAN TİBB UNİVERSİTETİ
"Pediatriya" ixtisası üzrə doktoranturaya (aspirantura) qəbul imtahanı üçün Uşaq xəstəlikləri fənnindən imtahan sualları
1. Uşaq  yaşının dövrləri və hər yaş dövrü ücün xas olan patologiyaların xarakteristikası.
2. Uşaqlarda müxtəlif yaş dövrlərində fiziki inkişafın variabelliyinin qiymətləndirilməsi və pozulmaları,kütlənin geri qalması və artması,boyun uzunluğu,bədənin ayrı-ayrı hissələrinin qeyri-m ütənasib inkişafi,kütlə-boy nisbətinin pozulmasının səbəbləri.
3. Uşaqlarda beyinin morfoloji və funksional yaş xüsusiyyətləri,uşaq doğulduqdan  sonra  mərkəzi sinir sistemi strukturlarının inkisafı və differensasiyası.Mərkəzi sinir sistemin zədələnməsinə səbəb olan  ante -,intra - və postnatal amillər.
4. 1 yaşa qədər uşaqların psixo-motor inkişafının kompleks qiymətləndirilməsi (motorika,statika,nitq,sərti-reflektor fəaliyyət ,ali sinir fəaliyyətinin )
5. Uşaqlarda dərinin morfo-funksional xüsusiyyətləri və bununla əlaqədar infeksion və qeyri-infeksion xəstəliklərdə səpgılərin semiotikasi
6. Usaqlarda dərialtı piy toxumasının quruluş xüsusiyyətləri və onun qiymətləndirilməsi və zədələnmə semiotikası
7. Usaqlarda sümük sisteminin anatom-fizioloji yaş xüsusiyyətləri , skletin formalaşması və böyüməsi ,sümük yaşı ,sümük toxumasının əsas zədələnmə semiotikası (osteomalyasiya,osteoporoz,osteoid toxumasının inkişafının sürətlənməsi,deformasiyalar və s.).
8. Əzələ sisteminin anatom fizioloji xüsusiyyətləri və zədələnmə semiotikas
9. Uşaqlarda tənəffüs sisteminin anatom-fizioloji xüsusiyyətləri,müxtəlif yaşlı uşaqlarda tənəffüs küyünün xarakteri, pueril tənəffüsün mexanizmi, tənəffüs sisteminin zədələnmə sindromları.
10. Döl qan dövranı. Ürək və damarların anatom-fizioloji xüsusiyyətləri , anadangəlmə ürək qüsurlarının əsas əlamətləri,mio - ,endo -  və perikardın zədələnmə semiotikası.
11. Həzm sisteminin anatomo-fizioloji yaş xüsusiyyətləri,həzmin tipləri və zədələnmə semiotikası.
12. Sidik-ifrazat sisteminin anatom-fizioloji yaş xüsusiyyətləri,uşaqlarda diurezin semiotikası:(oliqouriya, poliuriya və pollakiuriya,hematouriya,leykosituriya, silindiruriya)və zədələnmə sindromlari(disurik,nefrotik,nefritik və s.)
13. Uşaqlarda embrional qanyaranma və qırmızı qanın yaş xüsusiyyətləri və zədələnmə semiotikası (anemik,hemolitik,hemorragik
14. Uşaqlarda ağ qanın yaş xüsusiyyətləri və zədələnmə semiotikasi.
15. Uşaqlarda limfoid sistemin inkişafı,limfa düyünlərinin zədələnmə semiotikası.
16. Qeyri-spesifik müdafiə amilləri,komplement sistemi,uşaqlarda  hüceyrə və humoral immunitet,xəstələnmənin yaş strukturu.
17. Uşaqlarda zülal,karbohidrat,yag və su-duz mübadiləsinin yaş xüsusiyyətləri və zədələnmə semiotikası
18. Təbii qidalanmanın üstunlükləri,ana südü və inək südünün kəmiyyət və keyfiyyət fərqləri.Uşağin əsa qida ingridentlərinə olan tələbatı.(zülal,yag,karbohidrat,kalori)əlavə qida yemekləri , onlarin təyini vaxtı.
19. Qarısıq qidalanmanin təyininə göstəriş.Süni qidalanmada istifadə olunan süd qarışıqlarının təsnifatı.
20. 1 yaşdan yuxarı uşaqların qidalanması,kaloriyə və əsas qida ingridentlərinə (zülal,yag,karbohidrat)tələbat.
21. Yenidoğulma dövrünün xüsusiyyətləri. Yenidoğulan uşaqlarda  keçid (tranzitor) hallar. Vaxtında və vaxtından qabaq doğulan uşaqların səciyyələndirilməsi. Yenidoğulan uşaqlara qulluq.
22. Neonatal sarılıqlar. Təsnifatı. Qeyri-konyuqasion hiperbilirubinemiya. Yenidoğulanın  hemolitik xəstəliyi. Etiologiyası, patogenezi. Klinik gedişinin xüsusiyyətləri, diaqnostikası, müalicə və profilaktikası. Proqnoz. Konyuqasion hiperbilirubinemiya.
23. Bətndaxili infeksiyalar. Toksoplazmoz, listerioz, sitomeqaliya, rubella, herpes. Klinika, diaqnostika, müalicə və profilaktika.
24. Yenidoğulan uşaqlarda  irinli-iltihabi xəstəliklər. Dəri və göbək xəstəlikləri. Yayılmış irinli-iltihabi xəstəliklər. Sepsis. Etiologiya, patogenez. Klinik formaları, diaqnostikası. Müalicə və profilaktika prinsipləri.
25.  Erkən yaşlı uşaqlarda tənəffüs sisteminin qeyri-spesifik xəstəlikləri. Yenidoğulan uşaqlarda pnevmoniyanın gediş xüsusiyyətləri, diaqnostikası və müalicə prinsipləri. Erkən yaşlı uşaqlarda pnevmoniyanın klinik xüsusiyyətləri. Müalicə və profilaktikası.
26.  Qidalanmanın xronik pozğunluqları (distrofiyalar). I, II, III dərəcəli hipotrofiyalar, hipostatura, paratrofiya. Etiologiyası, patogenezi, müalicə və profilaktikası.
27. Raxit. Raxitin müxtəlif mərhələlərində klinik-biokimyəvi, rentgenoloji dəyişikliklər. Diaqnostikası. Müalicə və profilaktikası. Spazmofiliya. Klinik formaları və simptomları. Müalicəsi. D hipervitaminozu və onun müalicəsi.
28.  Yenidoğulanların və erkən yaşlı usaqların anemiyası. Defisitli anemiyalar. Səbəbləri, klinik mənzərəsi, laborator diaqnostika. Differensial diaqnostika. Anemiyaların müalicəsi və profilaktikası.
29.  Erkən yaşlı uşaqlarda həzm sisteminin xəstəlikləri. Ağız boşluğu xəstəliklərinin semiotikası. Alimentar diareya. Bağırsaq toksikozu. Etiologiya, diaqnostika, müalicə prinsipləri. Rehidratasiyanın  prinsipləri.
30.Uşaqlarda həzm sisteminin xəstəlikləri. Qastroduodenitlər, mədə və 12  barmaq bağırsağın xora xəstəliyi. Klinik –laborator diaqnostika. Müalicə planının təyini. Kəskinləşməyə qarşı tədbirlər.
31. Uşaqlarda hepatitlər və ödçıxarıcı yolların xəstəlikləri. Xolangioxolesistitlər.  Klinik-laborator diaqnostika. Müalicə planının tərtibi.
32. Bağırsaq sorulmasının pozulması sindromu. Mukovissidoz, seliakiya, enteropatiyalar.
33. Helmintozlar. Askaridoz. Enterobioz. Trixosefallyoz. Klinikası, diaqnostikası və müalicəsi. Qiardioz (lyamblioz). Klinik və simptomsuz formaları. Müalicə prinsiplər
34. Spazmofiliya. D hipervitaminozu. Etiologiyası, patogenezi, klinik əlamətləri, təsnifatı, diaqnozu, müalicəsi, agırlasması.
35. Raxit. Təsnifatı, etiologiyası, patogenezi klinik əlamətləri,müalicəsi, profilaktikası.
36. Kəskin sadə bronxit. Kəskin obstruktiv bronxit Etiologiyası, patogenezi, klinikası, müalicəsi, profilaktikası.
37. Residivləsən bronxitin etiologiyası, patogenezi, klinik əlamətləri, müalicəsi, profilaktikası.
38. Erkən yaslı usaqlarda kəskin pnevmoniyanın etiologiyası, patogenezi, klinik əlamətləri, müalicəsi, profilaktiası.
39. Boyuk yaslı usaqlarda kəskin pnevmoniyanın etiologiyası, patogenezi, klinik əlamətləri, müalicəsi, profilaktikası.
40. Kəskin qastrit. Duodenit. Etiologiyası, patogenezi, klinikası, diferensial diaqnozu.
müalicəsi, profilaktikası.
41. Öd yollarının diskineziyası. Kəskin və xroniki xolesistit. Təsnifatı, etiologiyası, patogenezi, klinik əlamətləri, müalicəsi, profilaktikası.
42. Bronxial astma. Etiologiyası, patogenezi, klinikası, müalicəsi, profilaktikası. Usaqlarda asmatik status. Asmatik statusdan cıxarmaq ucun intensiv terapiyanın prinsipləri.
43. Dəmirdefisitli, hipo və aplastik anemiyalar. Təsnifatı, etiologiyası, patogenezi, klinikası, differensial diaqnozu, müalicəsi, profilaktikası.
44. Usaqlarda dermatomiozit. Sklerodermiya. Sistem qırmızı qurd eşənəyi. Etiologiyası, patogenezi, klinik əlamətləri, diaqnostikası, gedisi, müalicəsi.
45. Şəkərli diabet. Etiologiyası, patogenezi, klinikası, diferensial diaqnozu, müalicəsi, profilaktikası. Diabetik komaların differensial diaqnozu, müalicəsi.
46. Hipotireoz. Etiologiyası, patogenezi, klinikası, differensial diaqnozu, müalicəsi, profilaktikası.
47. Bayılma, kollaps, şok. Kəskin damar catışmazlığı zamanı təxirəsalınmaz yardım.
48. Qıcolma, hipertermiya və larinqospazm zamanı təxirə salınmaz yardım