Tədris proqramı

FİZİOTERAPİYA FƏNNİ ÜZRƏ MÜHAZİRƏ VƏ TƏCRÜBƏ DƏRSLƏRİNİN

MÖVZU-TƏQVİM PLANI

Təcrübə dərslərin mövzusu

saat

Mühazirələrin mövzusu

saat

Sabit cərəyanla müalicə. Qalvanizasiya

5

Fizioterapiyanın predmeti və

2

və dərman elektroforezi.İmpuls

 

vəzifələri. Fiziki amillərin

 

cərəyanları ilə müalicə: elektroyuxu

 

təsnifatı.Elektrik cərəyanı ilə

 

terapiyası, transkranial elektroanalgeziya,

 

müalicə: sabit cərəyanla,

 

diadinamoterapiya , amplipusterapiya,

 

impuls cərəyan və dəyişən

 

elektrodiaqnostika, elektrostimulyasiya,

 

cərəyanla müalicə.

 

interferens terapiya ilə müalicə üsulları

 

Maqnitoterapiya.

 

və verilmə texnikası.

 

 

 

Yüksək gərginlikli dəyişən cərəyanla müalicə:darsonvalizasiya,induktotermiya, ultrayüksəs tezlikli terapiya,mikrodalğalarla müalicə.Maqnit sahəsi ilə müalicə.

5

 

 

Fototerapiya:ıinfraqırmızı, görünən və

5

İşıqla müalicə: infraqırmızı,

2

ultrabənövşəyi şüalarla müalicə.

 

görünən və ultrabənövşəyi

 

Biodozanm təyini.Müalicələrin verilmə

 

şüalarla müalicə. Lazer-

 

metodika və texnikası. Lazer terapiyası.

 

terapiyası.Ultrasəs və

 

Ultrasəs və fonoforez,müalicə üsulları və

 

fonoforez. Hidroterapiya.

 

verilmə texnikası.

 

Balneoterapiya.

 

Hidroterapiya.Sadə su proseduraları. Duşlar və vannalarla müalicə. Balneoterapiya.Daxilə və xaricə qəbul olunan mineral sularla müalicə üsulları və veriləmə qaydası. Aerozolterapiya üsulları.

5

Aerozolterapiya.

 

 

İstiliklə müalicə.Krioterapiya. Pelo idoterapiya. Parafinlə müalicə.Naftalan nefti ilə müalicə. Sanator-kurort müalicəsi

Müəssisələri

2

İstiliklə müalicə.Krioterapiya.Müalicəvi palçıqlar.Parafinlə müalicə.Naftalan nefti ilə müalicə üsulları və verilmə qaydaları.  Fizioprofilaktika. Sanator-kurort müalicəsi və müəssisələri.

4

Fizioprofilaktika.

 

Təcrübə cəmi

24

Mühazirə cəmi

6

 

 

 HƏRBİ  FELDŞERLƏR ÜÇÜN  FİZİOTERAPİYA VƏ MÜALİCƏ BƏDƏN TƏRBİYƏSİ  FƏNNİNDƏN  MÜHAZİRƏ VƏ TƏCRÜBƏ DƏRSLƏRİNİN  MÖVZU-TƏQVİM  PLANI

Təcrübə dərslərinin mövzusu

saat

Mühazirə dərslərinin mövzusu

saat

  

Giriş.Fiziki amillərin orqanizmə təsiri. Dozalanma prinsipləri. Fizioterapiya kabinəsinin yaxud şöbəsinin təşkili. Tibbi sənədləşmə, hesabat, texniki təhlükəsizlik qaydaları.

4

Giriş.Elektrik cərəyanı və ultrasəslə müalicə.Texniki təhlükəsizlik qaydaları.

2

  

işıq, su və istiliklə müalicə. Orqanizmin möhkəmləndirilməsi.

2

  

Elektrik cərəyanı ilə müalicə.Sabit və ritmiki cərəyanla müalicə

4

Fizioprofilaktika. Sanator - kurort işinin təşkili. Müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi və xüsusi metodikası.

2

  

Yüksək gərginlikli cərəyanla müalicə.Elektromaqnit dalğaları, maqnit sahəsi ilə müalicə.

4

  

Müalicə bədən tərbiyəsi məşğələlərinin aparılması üçün yerlərin təşkili və təchizatı

2

  

Ultrasəs və işıqla müalicə

4

  

İşıqla müalicə.Ultrabənövşəyi, infraqırmızı, görünən şüalarla müalicə.Biodozanm təyini.

4

  

Tibbi nəzarətin əsasları.Masaj.

2

  

İstiliklə müalicə.Su ilə müalicə: duşlar və vannalarla müalicə

4

  

Naftalan nefti, parafin və palçıqla müalicə.

4

  

Masaj

4

  

Müalicə bədən tərbiyəsi: MBT məşğələləri aparılma yerinin təşkili, invertarları.

4

  

Sanator-kurort müalicəsi.Hərbi qulluqçuların sanator kurort müalicəsinə seçilib göndərilməsi.

4

  

Cəmi

40

Cəmi

10

  


Fizioterapiyadan təcrübi bacarıqların siyahısı

  1. Vermel üsulu ilə ümumi qalvanizasiya və dərman elektroforezinin verilmə qaydası.
  2. Amplipulsterapiya ilə sidik kisəsinin elektrostimulyasiyası.
  3. Aşağı ətrafların darsonvalizasiyası.
  4. Diz oynağının Ultrayüksək tezlikli terapiya ilə müalicə texnikası.
  5. Böyrəküstü vəzlər nahiyyəsinə induktotermiya prosedurasının verilmə texnikası.
  6. Ultrabənövşəyi şüalarla müalicə zamanı bioloji dozanın təyin olunması.
  7. Onurğanın boyun nahiyyəsinə ultrasəs və ultrafonoforez prosedurasının verilmə qaydası.
  8. Daxilə mineral suların qəbul qaydası.
  9. Naftalan vannasmın verilmə texnikası.

“Şalvar” formasında palçıq yaxmasının verilmə texnikası

 

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI SƏHİYYƏ NAZİRLİYİ

AZƏRBAYCAN TİBB UNİVERSİTETİ

 

İDMAN TƏBABƏTİ VƏ MÜALİCƏ BƏDƏN TƏRBİYƏSİ (JPF B 32)  Ü Z R Ə

 

T Ə D R İ S    P R O Q R A M I

                          

                   070101 – müalicə işi

070102 – hərbi tibb

070103 – tibbi profilaktika

                   070104 – stomatologiya

                  

BAKI - 2016

 

İDMAN TƏBABƏTİ VƏ MÜALİCƏ BƏDƏN TƏRBİYƏSİ

 

FƏNNİ ÜZRƏ TƏDRİS PROQRAMI

 

Tərtib edən:                   Azərbaycan tibb universitetinin Fizioterapiya və idman təbabəti kafedrasının dosenti S.Q.Quliyeva

Redaktor:                      Azərbaycan tibb universitetinin Fizioterapiya və idman təbabəti kafedrasının müdiri prof. Ə.V.Musayev

Rəy verənlər:                 1. Azərbaycan tibb universitetinin İdman klubunun müdiri, prof. K.Ə.Kəbirliniski

                                      2. Azərbaycan Elmi Tədqiqat Tibbi Bərpa İnstitutunun kliniki neyrofiziologiya laboratoriyasının rəhbəri prof. S.Q.Hüseynova

Tədris proqramı Tibb Universitetinin tələbələri üçün nəzərdə tutulub və İdman təbabəti və müalicə bədən tərbiyəsi fənni üzrə son illərdə əldə edilmiş elmi praktiki nailiyyətlərə istinad edərək tərtib olunmuşdur. Tədris proqramı Azərbaycan Tibb Universitetinin Fizioterapiya və idman təbabəti kafedrasının iclasında müzakirə olunub.

  

İzahat vərəqəsi 

İdman təbabəti fiziki məşğələlərin bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olanların orqanizminə göstərdikləri təsirin tibbi və bioloji aspektlərini öyrənən bir elmdir. Bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olanların üzərində həkim nəzarəti isə həmin şəxslərin saglamlığını, fiziki inkişafını qiymətləndirir və müntəzəm məşqlər nəticəsində onların orqanizmində baş verən morfo-funksional dəyişiklikləri öyrənir. İdman təbabətinin məqsədi idmançılara yüksək nailiyyətlərin qazanılmasında köməklik etmək və əhalinin sağlamlığını bədən tərbiyəsi vasitəsilə möhkəmləndirməkdir.

Ölkəmizdə bu gün tibb elminin, praktik səhiyyənin ən vacib vəzifəsi geniş xalq kütlələrinin sağlamlığının mühafizəsi və möhkəmləndirilməsi, xəstəliklərin qarşısının alınması, orqanizmin davamlılıgının, dözümlülüyünün yüksəldilməsi və fəal uzun ömürlüyünün təmin edilməsindən ibarətdir. Bunlara nail olmaq üçün tibbi reabilitasiyanın rolu əvəz olunmazdır. Reabilitasiya - xəstəlik yaxud xəsarət nəticəsində sağlamlığını və əmək qabiliyyətini itirmiş şəxslərdə bunların bərpasına yönəlmiş tibbi-sosial tədbirlər kompleksidir.

Müasir dövrümüzdə dərmansız müalicə növlərinə həm xəstələr həm də həkimlər tərəfindən önəm verilir. Buna görə də, tibbi reabilitasiyanın ayrılmaz sahəsi olan fiziki reabilitasiyanın və xüsusilə müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiq etdiyi vasitələrin, yəni fiziki məşqələlər, masaj, hərəkət rejimləri və təbii amillərin düzgün tətbiqinin tələbələrə öyrədilməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Hər bir insanın sağlamlığını qorumaq, orqanizmini möhkəmləndirmək üçün müntəzəm fiziki məşğələlərin rolu böyükdür. Fiziki məşğələlərin diapazonu da genişdir – səhər gigiyenik gimnastikasından baslayaraq müxtəlif formada icra olunan fəal hərəkət rejimini təmin edən bədən tərbiyəsi və idmana qədər.

Müalicə bədən tərbiyəsinin əsas vəzifəsi bədən tərbiyəsinin müxtəlif vasitə və metodlarından səmərəli istifadə edərək xəstələrin tez və tam sağalmasını, orqanizmin sağlamlığının möhkəmləndirilməsini, fiziki işgüzarlığının artmasını, ümumi müqavimətinin yüksəlməsini təmin etməkdir.

İdman təbabəti və müalicə bədən tərbiyəsinin tədrisində əsas məqsəd bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olanların saglamlığını, fiziki inkişafını qiymətləndirməyi, eləcə də müalicə bədən tərbiyəsinin vasitə və metodlarından səmərəli istifadə etməyi tələbələrə öyrətməkdir. Gələcək həkimlər bu fənni keçməklə fiziki məşğələlərin orqanizmə göstərdikləri təsiri barədə geniş məlumat almalıdırlar, xəstəlik və travmalardan sonra fiziki reabilitasiyanın  təşkili və aparılması ilə bağlı biliklər əldə etməlidirlər.

İdman təbabəti və müalicə bədən tərbiyəsinin tədris bazaları Azərbaycan Tibb Universitetinin Tədris Terapevtik Klinikası, Tədris Cərrahiyyə  Klinikası, 1 saylı Tədris binası və İdman kompleksidir.

İdman təbabəti və müalicə bədən tərbiyəsi fənni tədris planına əsasən Müalicə profilaktika və Hərbi-tibb fakültələrinin V kurs, Tibbi-profilaktika fakültəsinin III kurs, Stomatologiya fakültəsinin II kursunda tədris olunur.

 

İdman təbabəti 

İdman təbabəti haqqında anlayış. İdman təbabətinin predmeti, məqsəd və vəzifələri. İdman təbabətinin sahələri. Azərbaycanda idman təbabətinin yaranması və inkişafının qısa tarixi. Respublika idman tibb mərkəzinin, bədən tərbiyəsi və idman dispanserlərinin, idman qurğularında və uşaq və yeniyetmələr üçün idman məktəblərində həkim nəzarəti kabinələrinin fəaliyyəti. Yüksək idman nailiyyətlərinin qazanılmasında idman təbabətinin rolu.

Sağlamlıq haqqında müasir anlayış. Sağlamlığın təmin olunması üçün profilaktik tədbirlərin tətbiqi. Sağlam həyat tərzi. Zərərverici pis vərdişlərlə mübarizə. Normal həyat fəaliyyətinin təmin edilməsində hərəkət rejiminin rolu. Hipokineziyanın obyektiv və subyektiv səbəbləri. Hipokineziya eksperimentlərinin nəticələri. Xəstəliklərin etiologiyasında hipokineziyanın rolu. Hipodinamiya, kinezofiliya haqqında anlayış.

Fiziki məşğələlərin mərkəzi sinir sisteminə, maddələr mübadiləsinə, kardiorespirator və lokomotor sisremlərə təsiri.

Fiziki məşğələlərin təsiri nəticəsində orqanizmdə baş verən morfo-funksional dəyişikliklər. Fiziki hərəkətlərin bioloji rolu. Hipokineziya və hipodinamiyanın qarşısının alınması və mənfi nəticələrinin kompensasiyası. Orqanizmin qeyri-spesifik rezistentliyinin yüksəlməsi. Fiziki məşğələ qeyri-spesifik qıcıqlandırıcı kimi. Ümumi uyğunlaşma sindromu, stressorlar haqqında anlayış. Orqanizmin ümumi davamliğının yüksəlməsi. Fiziki inkişafın sürətlənməsi, ümumi inkişafın ahəngdarlığının təmin olunması. Fəal uzunömürlük. Ümumi işgüzarlığın artması mərhələləri. Əzələ sevinci hissinin yaranması.

İdmançılarda həddən artıq fiziki gərginlik, həddən artıq məşqolunma və başqa patoloji vəziyyətlərin səbəbləri, diaqnostikası, müalicə və profilaktikası.

Bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olanlar üzərində həkim nəzarəti haqqında anlayış. İdman təbabətində 11 iş forması:

  1. Bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olanların həkim müayinəsi. İlkin, təkrari və əlavə müayinələrin xüsusiyyətləri.
  2. Bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olanların dispanserizasiyası. Dispanser qeydiyyatına alınan kontingentlər.
  3. Həkim-pedaqoji müşahidələri. Məşğələlərin aparılmasına nəzarət; subyektiv və obyektiv dəyişikliklərin qiymətləndirilməsi.
  4. Bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olanlara həkim məsləhətləri.
  5. Bədən tərbiyəsi və idman məşğələləri aparılan yerlərə və onların şəraitinə sanitar nəzarət. İdman qurğularının tikilməsinə nəzarət, xəbərdaredici nəzarət, cari nəzarət.
  6. Bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olanlar arasında sanitar-maarif işi.
  7. Bədən tərbiyəsi və idman tədbirlərinin tibbi-sanitar təmini.
  8. İdman travmatizminin və idmançılarda patoloji vəziyyətlərin profilaktikası.
  9. Reabilitasiya tədbirlərinin təşkili və aparılması.
  10. Əhali arasında bədən tərbiyəsi və idmanın sağlamlaşdırıcı rolunun təbliğ edilməsi.
  11. Bədən tərbiyəsi və idman sahəsində tibbi-bioloji elmi tədqiqatlar.

 

Fiziki inkişaf haqqında anlayış. Fiziki inkişafın qiymətləndirmə metodları.

Somatoskopiya. Xarici baxışla dərinin, görünən selikli qişaların, dəri altı piy qatının, limfa sisteminin, əzələ inkişafının, arxanın, pəncənin, qıçların formasının qiymətləndirilməsi.

Antropometriya göstəricilərinin: boy, cəki, döş qəfəsinin dairələri, ağ ciyərlərin həyat tutumu, əl və istinad qüvvəsinin indekslər, standartlar və korrelyasiya üsulu ilə qiymətləndirilməsi. Antropometriya profili.

Tənəffüs sisteminin funksional sınaqları: Ştange, Genci, Rozental sınaqları. Tənəffüs sisteminin funksional sınaqlarının nəticələrinin qiymətləndirilməsi.

Ürək-damar sisteminin funksional sınaqları. Martine sınağı. PWC170 sınağı. Ürək-damar sisteminin fiziki yükə qarşı cavab reaksiyalarının növləri: normotonik, distonik, hipotonik, hipertonik və pilləvari reaksiyalar.

061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması ilə tibbi müayinənin aparılması.

 

müalicə bədən tərbiyəsi

 

Tibbi reabilitasiya 

Reabilitasiya haqqında anlayış və reabilitasiyanın sosial əhəmiyyəti. Reabilitasiyanın məqsədi və məzmunu. Reabilitasiyanın sahələri: tibbi, fiziki, psixoloji, sosial-iqtisadi, peşə reabilitasiyası.  Tibbi reabilitasiyanın təşkili.

Fiziki reabilitasiyanın məzmunu və əhəmiyyəti. Ölkəmizdə fiziki reabilitasiya xıdmətinin təşkili.

Psixoloji reabilitasiya. Psixoterapiyanın məqsədi və vasitələri.

Sosial-iqtisadi reabilitasiya. Tibbi-sosial  ekspert komissiyalarının vəzifələri.

Peşə reabilitasiyası. Peşə reabilitasiyasının təşkilində əmək kollektivlərinin və həmkarlar təşkilatının rolu.

 

Müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi əsasları

Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış, onun məqsədi və vəzifələri. Müalicə bədən tərbiyəsinin profilaktik məqsədləri: fəsadların və qalıq əlamətlərinin qarşısının alınması, sağlamlaşdırıcı, bədənin möhkəmləndirilməsi. Müalicə bədən tərbiyəsinin müalicəvi məqsədləri: sağalmanın tezləşdirilməsi, funksiyaların bərpası və iş qabiliyyətinin bərpası.

Fiziki məşğələlərin xəstə orqanizmə göstərdiyi müalicəvi təsiri. Tonuslaşdırıcı, trofiki təsir, itirilmiş funksiyaların əvəz edilməsi və pozulmuş funksiyaların bərpası.

Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki məşğələlərin təyininə göstəriş və əks göstərişlər.

Müalicə bədən tərbiyəsinin vasitələri: fiziki məşğələlər, masaj, hərəkət rejimləri, təbii amillər. Fiziki məşğələlərin təsnifatı. Gimnastık məşğələlər: ümumi möhkəmləndirici məşğələlər; tənəffüs hərəkətləri. Statik tənəffüs hərəkətləri, səs gimnastıkası. Səs gimnastıkasında tələffüs edilən saitlər, samitlər, hecalar, yanıltmaclar. Dinamik tənəffüs hərəkətləri. Ağ ciyərlərin müxtəlif payları üçün tövsiyə olunan dinamik tənəffüs hərəkətləri. Tam dərin tənəffüs. Drenaj tənəffüs hərəkətləri. Postural drenaj.

Tətbiqi idman hərəkətləri. Yeriş, qaçış, üzmə, velotrenajor və tredmildə

yerinə yetirilən hərəkətlər.

Fiziki hərəkətlərin tətbiq formaları. Müalicə gimnastikası  prosedurası. Müalicə gimnastikası prosedurasının formaları: fərdi, kiçik qrup və qrup məşğələləri. Prosedurada fiziki yükün fizioloji əyrisi. Müalicə kursunun I və II yarısında proseduranın tövsiyə olunan fizioloji əyrisi. Dərslərin strukturu: giriş, əsas, son hissə.

Səhər gigiyenik gimnastikası.Sağlamlaşdırıcı gimnastika. Gəzintilər, terrenkur. I, II, III və IV terrenkur marşrutları. Sərbəst yerinə yetirilən tapşırıqlar.Mexanoterapiya.

Fiziki yükün dozalaşdırma prinsipləri: əzələ qrupları, əzələnin gərginləşmə

dərəcəsi, hərəkətin sürəti, ağırlıq dərəcəsi, hərəkətlərin sayı, məşğələlər və təkrarlanmalar zamanı hərəkətlərin sayı, pauzaların müddəti, tənəffüs hərəkətlərin sayı, azad  hərəkətlərin sayı, hərəkətlərin amplitudası.

Fiziki yükün dozalaşdırma faktorları: cins, yaş, fiziki hazırlıq, xəstəliyin

mərhələsi, anamnez, kliniki təzahür, yanaşı xəstəliklər.

Stasionar, poliklinika və sanator-kurort müəssələrində tətbiq olunan hərəkət rejimləri. Ciddi yataq, yataq, yarımyataq və ümumi genişlənmiş rejimlərdə müalicə gimnastikasının tətbiqi. Ambulator, qoruyucu, qoruyucu-məşqetdirici və məşqetdirici rejimlərdə xəstələrin hərəki fəallığı.

Masaj haqqında məlumat. Masajın təsnifatı, gigiyenik, müalicəvi və idman masajının xüsusiyyətləri. Masajın üsulları, sığallama, sürtmə,  ovxalama və vibrasiyanın yerinə yetirilmə qaydaları. Müalicəvi masaj prosedurasının aparılması.

Təbii faktorların bədəni möhkəmlətmək üçün tətbiq olunması. Hava, su, günəş proseduralarının dozalaşdırılması.

Müalicə bədən tərbiyəsinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi.

 

Müalicə profilaktika və Hərbi-tibb fakültələrinin tələbələri üçün proqrama əlavə

Müalicə bədən tərbiyəsinin xüsusi hissəsi.

Ürək-damar xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinə göstəriş və əks göstərişlər. İzometrik hərəkətlərin ürək xəstəliklərində tətbiqi metodikası. Ürək xəstəliklərində fiziki yükün dozalaşdırılması. Ürək-qan damar sistemi xəstəliklərində masajın tətbiqi.

Arterial hipertoniya xəstəliyində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi. Arterial hipertoniyalı xəstələr üçün müalicə gimnastikası kompleksi üçün tövsiyə olunan fiziki məşqələlər.

Kəskin miokard infarktında müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi. Kəskin miokard infarktında fiziki məşğələlərin tətbiqinin kliniki fizioloji əsaslanması. Miokard infarktında müalicə gimnastikası proseduralarının təyini. Miokard infarktının ağırlıq dərəcəsindən asılı olaraq fiziki aktivlik pillələrinin təyini, 1,2,3,4 aktivlik pillələrinin təyin edilməsinin məqsəd və kriteriyaları. Miokard infarktında reabilitasiyanın poliklinika mərhələsində müalicə bədən tərbiyəsinin təşkili və tətbiqi.

Tənəffüs sisteminin kəskin və xroniki xəstəliklərində (kəskin pnevmoniya, plevrit, xroniki bronxit, bronxial astma) müalicə bədən tərbiyəsi metodikasının xüsusiyyətləri. Müalicə bədən tərbiyəsinin təyininə göstəriş və xüsusi əks göstərişlər. Müxtəlif növ tənəffus hərəkətləri: dinamik, statik tənəffüs hərəkətləri, səs gimnastikası, drenaj hərəkətləri, xüsusi tənəffüs hərəkətləri. Tənəffüs sistemi xəstəliklərində müalicəvi masaj. Tənəffüs sisteminin xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinin səmərəliliyinin qiymətləndirməsi. Tənəffüs sistemi xəstəliklərində qeyri-ənənəvi müalicə üsullarının tətbiqi: Büteyko metodikası, Strelnikova üsulu.

Dayaq-hərəkət sisteminin xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsi metodikasının xüsusiyyətləri. Dayaq-hərəkət sisteminin xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqinə göstəriş və əks göstərişlər. İri oynaqların artrit və artrozlarında, poliartritdə müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi. Yuxarı və aşağı ətrafın sümüklərinin sınıqlarında müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi. Skolioz, əyriboyunluq və yastıpəncəlikdə müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi. Dayaq-hərəkət sisteminin xəstəliklərində masajın tətbiqi.

Nevroloji xəstəliklərdə müalicə bədən tərbiyəsi metodikasının xüsusiyyətləri. Nevroloji xəstəliklərdə müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqinə göstəriş və əks göstərişlər. İnsult keçirmiş xəstələrdə stasionar və poliklinika şəraitində müalicə bədən tərbiyəsi vasitələrinin tətbiqi. Passiv, aktiv, reflektor, tənəffüs hərəkətlərinin yerinə yetirilməsi.  Normal yerişin və hərəki fəallığın bərpası. Periferik sinir sisteminin xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi. Boyun, döş və bel osteoxondrozunda müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

Cərrahiyyədə müalicə bədən tərbiyəsinin əsas prinsipləri . Əməliyyat önu və əməliyyatdan sonrakı dövrlərdə müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

Hamiləlik, doğuşdan sonrakı dövrdə və ginekoloji xəstəliklərdə müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

 

Tibbi-profilaktika fakültəsinin tələbələri üçün proqrama əlavə 

İdman gigiyenasının əsasları. İdmanın müxtəlif növlərində gigiyenik tələblər. İdmancıların geyiminə gigiyenik tələblər. İdman qurğuları, meydançaları, zalları və hovuzlara qoyulan gigiyenik tələblər.

İdmançıların qidalanması. Müxtəlif idman növlərində idmançıların qidalanmasının xüsusiyyətləri.

Müxtəlif xəstəliklərdə müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

 

Stomatologiya fakültəsinin tələbələri üçün proqrama əlavə

Stomatoloji xəstəliklərin profilaktikasında saglam həyat tərzinin rolu. Sağlam həyat tərzinin formalaşması üçün həkim – stomatoloqun sanitar – maarif işi.

Stomatologiyada müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi. Üz-çənə nahiyəsinin xəstəlikləri, zədələnmələri və cərrahi əməliyyatlarından sonra  müalicə bədən tərbiyəsi vasitələrinin tətbiqi. Çeynəmə və mimiki əzələlər üçün xüsusi gimnastik hərəkətlər. Yumşaq damaq, dodaq və dil əzələlərini məşq etdirən hərəkətlər. Gicgah-çənə oynağının artrozunda müalicə gimnastikası və masajın tətbiqi.

  

İdman təbabəti və Müalicə bədən tərbiyəsi fənni üzrə mühazirə və təcrübə dərslərinin mövzu planı 

I və II müalicə-profilaktika V kurs, IX və X semestr tələbələri və Hərbi-tibb

fakültəsinin V kurs IX semestr tələbələri üçün mövzu planı 

Təcrübə dərslərinin mövzuları

saat

Mühazirələrin mövzuları

saat

1.İdman təbabətində həkim nəzarətinin təşkili. İdman təbabətində iş formaları.

1

1.İdman təbabəti haqqında anlayış. Fənnin məqsədi və vəzifələri. Azərbaycanda idman təbabətinin yaranması və inkişafının qısa tarixi.

 

2

2.Fiziki inkişafın müayinəsi və qiymətləndirilməsi. 061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması ilə ilkin tibbi müayinənin aparılması.

4

3.Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış. Müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi əsasları.

5

2.Tibbi reabilitasiya haqqında anlayış, reabilitasiyanın sahələri və prinsipləri. Fiziki reabilitasiya.

2

4.Ürək-damar xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

 

2

3.Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış. Fiziki məşğələlərin insan orqanizminə təsiri.

2

5.Tənəffüs sisteminin kəskin və xroniki xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

2

 

 

6.Dayaq-hərəkət sisteminin xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

3

7.Travmatologiya və ortopedik xəstəliklərdə  müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

2

8.Nevroloji  xəstəliklərdə  müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

3

9.Cərrahiyyə və mamalıq-ginekologiyada müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

2

Təcrübə cəmi

24

Mühazirə  cəmi

6

 

Tibbi-profilaktika fakültəsinin III kurs, V semestr  tələbələri üçün

mövzu planı

Təcrübə dərslərinin mövzuları

saat

Mühazirələrin mövzuları

saat

1.İdman və bədən tərbiyəsi ilə məşqul olanlar üzərində həkim nəzarətinin təşkili. İdman təbabətində iş formaları.

2

1.İdman təbabəti haqqında anlayış. Fənnin məqsədi və vəzifələri. Azərbaycanda idman təbabətinin yaranması və inkişafının qısa tarixi.

2

2.Fiziki inkişafın müayinəsi və qiymətləndirilməsi.

2

2.Sağlamlıq haqqında anlayış. Saglam həyat tərzinin formalaşmasında həkimlərin rolu.

2

3.Tənəffüs və ürək damar sisteminin funksional sınaqları.

2

 4.Orqanizmin funksional vəziyyətinin qiymətləndirilməsi.

 

2

3.Fiziki məşğələlərin insan orqanizminə təsiri.

 

2

5.Bədən tərbiyəsi dərslərində şagirdlərin tibbi qruplara bölünməsi.

2

4.İnsanın normal həyat fəaliyyətində hərəkət rejiminin rolu.

2

6.061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması ilə ilkin tibbi yoxlamanın aparılması.

2

7.Məşq və yarışların keçirilən yerlərə sanitar-gigiyenik nəzarət.

1

5.İdman gigiyenasının əsasları.

2

8.Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış, fənnin məqsəd və vəzifələri.

2

6.Reabilitasiya haqqında anlayış, onun aspekt və prinsipləri. Fiziki reabilitasiya.

2

9.Müalicə bədən tərbiyəsinin vasitələri. Fiziki məşğələlərin tətbiqinə göstəriş və əks göstərişlər.

2

7.Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış. müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi əsasları.

 

2

10.Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki məşğələlərin tətbiq formaları.

2

 

 

11. Müalicə gimnastikası prosedurasının təşkil olunması.

2

12. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki yükün dozalaşdırılmasının prinsip və faktorları. Müalicə bədən tərbiyəsinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi.

2

13.Xəstəxana və sanator-kurort müəssisələrində xəstələrə təyin olunan hərəkət rejimlərinin növləri.

2

14.Masaj haqqında anlayış. Masajın növləri və üsulları.

2

15.Poliklinika və xəstəxana şəraitində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi

2

 

 

16.Müxtəlif xəstəliklərdə müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

2

Təcrübə cəmi

31

Mühazirə cəmi

14

 

Stomatologiya fakültəsinin II kurs, IV semestr  tələbələri üçün

mövzu planı 

Təcrübə dərslərinin mövzuları

saat

Mühazirələrin mövzuları

saat

1.İdman və bədən tərbiyəsi ilə məşqul olanlar üzərində həkim nəzarətinin təşkili. İdman təbabətində iş formaları.

2

1.İdman təbabəti haqqında anlayış. Fənnin məqsədi və vəzifələri. Azərbaycanda idman təbabətinin yaranması və inkişafının qısa tarixi.

2

2.Fiziki inkişafın müayinəsi və qiymətləndirilməsi.

2

2.Sağlamlıq haqqında anlayış. Saglam həyat tərzinin formalaşmasında həkimlərin rolu.

2

3.Tənəffüs və ürək damar sisteminin funksional sınaqları.

2

3.Fiziki məşğələlərin insan orqanizminə təsiri.

2

4.Orqanizmin funksional vəziyyətinin qiymətləndirilməsi.

2

4.Tibbi reabilitasiya haqqında anlayış, onun sahələri və prinsipləri. Fiziki reabilitasiya.

2

5.061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması ilə ilkin tibbi yoxlamanın aparılması.

2

5.Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış. Müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi əsasları.

2

6.Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış, fənnin məqsəd və vəzifələri.

2

 

 

7.Müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi əsasları. Fiziki məşğələlərin tətbiqinə göstəriş və əks göstərişlər.

2

8.Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki məşğələlərin tətbiq formaları.

2

9. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki yükün dozalaşdırılmasının prinsip və faktorları. müalicə bədən tərbiyəsinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi.

2

10.Stomatologiyada müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

2

Təcrübə cəmi

20

Mühazirə cəmi

10

 

İdman təbabəti və müalicə bədən tərbiyəsi fənninin tədrisini bitirmiş tələbələr aşağdakı praktiki vərdişlərə yiyələnməlidirlər. 

Bədən tərbiyəsi, idmanla məşqul olan şəxslərin üzərində 061/U formalı bədən tərbiyəçisinin həkim-yoxlama vərəqəsini doldurmaqla tibbi müayinə aparmaq. Tənəffüs sisteminin funksional sınaqlarını aparmaq və nəticələrini qiymətləndirmək. Ürək-qan damar sisteminin funksional imkanlarını qiymətləndirmək üçün fiziki yük sınağını seçmək, aparmaq və nəticələrini qiymətləndirmək. Sağlamlığı, funksional vəziyyəti və fiziki inkişafı qiymətləndirmək. Bədən tərbiyəsi ilə məşğul olmaq üçün tibbi qruplara bölmək. İdman məşqləri və yarışlara buraxılış vermək.

Müalicə bədən tərbiyəsinin müvafiq vasitə və formalarını düzgün secmək.

Aşağıdakı xəstəliklərdə reabilitasiyanın stasionar və poliklinika dövrlərində müalicə gimnastika kompleksini tərtib etməyi bacarmaq:

a)     miokard infarktı, hipertoniya xəstəliyində.

b)    pnevmoniya, plevrit, bronxial astma, xroniki bronxitdə.

c)     insult keçirmiş xəstələr üçün.

d)    osteoxondroz, skolioz, yastıpəncəlikdə.

e)     travma və əməliyyat keçirmiş xəstələr üçün.

f)      hamilə və zahı qadınlar üçün.

g)     raxit, hipotrofiyada.

h)    revmatizmdə.

Müalicə bədən tərbiyəsinin səmərələliyini qiymətləndirmək.

 

Metodik təminat

  1. Qasımov H.İ., Cəfərov Q.M. İdman təbabəti, müalicə bədən tərbiyəsi, masaj. Bakı, 2002, 280 s.
  2. Quliyeva S.Q. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki hərəkətlərin tətbiqi (tədris-metodik vəsait). Bakı, 1996, 10 s.
  3. Quliyeva S.Q. Antropometriya  (tədris-metodik vəsait). Bakı, 2009, 20 s.
  4. Епифанов В.А. Лечебная физическая культура. Учебное пособие

М., 2014, 567с.

  1. Пономаренко Г.Н. Медицинская реабилитация. М., 2014, 355с.

 

Texniki təchizat 

  1. Multimediya vasitələri;
  2. Fiziki inkişafın kompyuter müayinəsi cihazı;
  3. Antropometriya avadanlığı: tərəzi, boy ölçən, santimetr lenti, spirometr, əl dinamometri, istinad dinamometri, qoniometr, skoliozimetr;
  4. Tonometr, fonendoskop;
    1. Veloerqometr;
    2. Tredmil;
    3. Elektrokardioqraf;
    4. Prujin və rezin trenajorlar;
    5. Mexanoterapiya alətləri;
    6. Gimnastik nərdivan, taxta çubuq;
    7. Yoğun kəndir;
    8. Çıxıntılı rezin həsircik;
    9. Rezin şar, halqa və toplar;
    10. Taxta və plastik masajorlar;
    11. Ağır çəkili kisəciklər, qantellər;
    12. İlkin tibbi yardım üçün ləvazimat. 

 

Azərbaycan Tibb Universiteti                                                           «TƏSDQ EDİRƏM»

İDMAN TƏBABƏTİ VƏ                                                    Fizioterapiya və idman təbabəti MÜALİCƏ BƏDƏN TƏRBİYƏSİ                                                 kafedrasının müdiri   

Fənni üzrə                                                                             prof. Musayev Ə.V.

                                                                                              İmza __________________________

                                                                                                                      17.02.2017     

I MÜALİCƏ-PROFİLAKTİKA VƏ HƏRBİ-TİBB FAKÜLTƏLƏRİ  ÜÇÜN

İŞÇİ TƏDRİS PROQRAMI

(sillabus)

FƏNNİN NÖVÜ:                                                     Məcburi

FƏNNİN TƏDRİS SEMESTRİ:                             10, 11

FƏNNİN KREDİTİ:                                                2 kredit

FƏNNİN TƏDRİS FORMASI:                               Əyani      

FƏNNİN TƏDRİS DİLİ:                                        Azərbaycan dili, rus dili, ingilis dili

FƏNNİ TƏDRİS EDƏN

MÜƏLLİMLƏR:                                                      Dos. Quliyeva S.Q.

                                                                                  Ass. Əhmədova E.İ.

                                                                                  Ass. Quliyeva T.Ə.

                                                                                  Ass. Məhərrəmova X.İ.

KAFEDRANIN ƏLAQƏ

NÖMRƏLƏRİ:                                                       

E – MAİL:                                                                 amu.edu.az                                                   

 

PREREKVİZİTLƏR:

Anatomiya, fiziologiya, daxili xəstəliklərin propevtikası, daxili xəstəliklər, ümumi cərrahiyyə.

KOREKVİZİTLƏR:

Bu fənnin tədrisi ilə eyni vaxtda başqa fənlərin də tədris olunması zərurəti yoxdur.

 

KURSUN TƏSVİRİ:

Idman təbabətinin tarixini, anlayışını, məqsəd və vəzifələrini, ölkəmizdə bu sahənin strukturunu, müasir dövrdə yüksək idman nailiyyətlərinin qazanılmasında idman təbabətinin rolu şərh edilir. Saglamlıq və sağlam həyat tərzinin anlayışını, zərərverici vərdişlər siyahısı şərh edilir. Hipokineziya və hipodinamiyanın səbəbləri, orqanizmə təsiri, kinezofiliya anlayışı, əzələ işininin insanin normal həyat fəaliyyətində rolu və fiziki məşğələlərin bioloji rolu şərh edilir.

Fiziki inkişafın müayinə üsulları, tənəffüs və ürək-damar sisteminin funksional sınaqlarının  və cavab reaksiyalarının növləri, həkim qərarının komponentləri şərh edilir. Reabilitasiyanin aspekt və prinsipləri, fiziki reabilitasiya anlayışı, xəstələrdə tətbiq olunan reabilitasiya vasitələri şərh edilir. Sağlamlığı müəyyənləşdirmək, fiziki inkişafı qiymətləndirmək öyrədilir.

Ürək-qan damar sisteminin funksional imkanlarını qiymətləndirmək ücün fiziki yük sınagını secmək, aparmaq və qiymətləndirmək, tənəffüs sisteminin funksional sınaqlarını aparılması öyrədilir.

Bədən tərbiyəsi ilə məşqul olmaq üçün tibbi qruplara bölgü öyrədilir.

Reabilitasiyanın stasionar və poliklinika dövrlərində xəstənin hərəkət imkanlarını qıymətləndirib MBT-nin təyin edilməsi şərh edilir. MBT-nin müvafiq vasitə və formalarını düzgün seçilməsi, müxtəlif tənəffüs və boşaldıcı (relaksasiya) hərəkətlərini icra etməyə xəstəyə təyin edilməsi şərh edilir.

KURSUN MƏQSƏDİ:

İdmancılarda yüksək nailiyyət qazanılmasında tətbiq olunan üsullarla tanış etmək, idmançıların müayinəsini aparmaq, fiziki inkişafini qiymətləndirmək, ürək-qan damar və tənəffüs sistemini funksianal sinaqlarını aparib qiymətləndirmək. 061/U formalı tibbi yoxlama vərəqi doldurmağı öyrətmək. Xəstələrdə bədən tərbiyəsi vasitələrini tətbiq etməyi və mqalicə gimnastika kompleksini tərtib etməyi öyrətməkdir.

KURSUN NƏTİCƏLƏRİ:

Fənnin tədrisi bitdikdə tələbələr bədən tərbiyəsi və idmanla məşqul olan şəxslərin müayinəsini 061/U formalı tibbi yoxlama vərəqi doldurmaqla tibbi qrupları təyin etməyi bacarmaq, xəstələrə müalicə gimnastikası komplekslərini tərtib etməyi bacarmalıdırlar.

 

FƏNN ÜZRƏ PRAKTİK MƏŞĞƏLƏLƏRİN MÖVZULARI:

  1. İdman təbabətində həkim nəzarətinin təşkili. İdman təbabətində iş formaları - 1 saat
  2. Fiziki inkişafın müayinəsi və qiymətləndirilməsi 061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması ilə ilkin tibbi müayinənin aparılması – 4 saat
  3. Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış. Müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi əsasları – 5 saat
  4. Ürək-damar xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi
  5. Tənəffüs sisteminin kəskin və xroniki xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi – 2 saat
  6. Dayaq-hərəkət sisteminin xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi – 2 saat
  7.  Travmatologiya və ortopedik xəstəliklərdə  müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi – 2 saat
  8. Nevroloji  xəstəliklərdə  müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi – 3 saat
  9. Cərrahiyyə və mamalıq-ginekologiyada müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi – 2 saat

 

FƏNNİN MÜHAZİRƏ MÖVZULARI:

  1. İdman təbabəti haqqında anlayış. Fənnin məqsədi və vəzifələri. Azərbaycanda idman təbabətinin yaranması və inkişafının qısa tarixi – 2 saat
  2. Tibbi reabilitasiya haqqında anlayış, reabilitasiyanın sahələri və prinsipləri. Fiziki reabilitasiya – 2 saat
  3. Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış. Fiziki məşğələlərin insan orqanizminə təsiri – 2 saat

 

QİYMƏTLƏNDİRMƏ:

Fənn üzrə kredit toplamaq üçün lazımı 100 balın toplanılması aşağdakı kimi olacaq:

50 bal – imtahana qədər, o cümlədən:

10 bal – dərsə davamiyyət

10 bal – sərbəst işlər (referatlar).

10 bal – 061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması üzrə praktik vərdişlər.

10 bal – müalicə gimnastikası komplekslərini tərtibi üzrə praktik vərdişlər.

10 bal – praktik dərslərdə sorğu.

50 bal – imtahanda toplanılacaq.

İmtahan test üsulu ilə keçiriləcəkdir. Test 50 sualdan ibarət olacaqdır. Hər bir sual bir balla qiymətləndiriləcək. Səhv cavablanan suallar düzgün cavabların ballarını sıləcək.

QEYD:

İmtahanda minimum 17 bal toplanmasa, imtahana qədər yığılan ballar toplanılmayacaq. İmtahanda və imtahana qədər toplanan ballar cəmlənir və yekun miqdarı aşağıdakı  kimi  qiymətləndirilir:

  1. – «Əla»                            - 91-100
  2. – «Cox yaxşı»                  - 81-90
  3.  – «Yaxşı»                                   - 71-80
  4.  – «Kafi»                          - 61-70
  5. – «Qənaətbəxş»               - 51-60
  6. – «Qeyri-kafi»                         - 51 baldan aşağı

SƏRBƏST İŞ:

Semestr ərzində 10 sərbəst iş tapşırığı verilir. Hər tapşırığın yerinə yetirilməsi 1 balla qiymətləndirilir. Sərbəst iş yazılı formada, aydın oxuna bilən əlyazma şəklində, yaxud Word faylı formasında, həcmi 1-2 səhifə (şrift 12) olmalıdır. Hər bir sərbəst iş tələbənin fərdi fikirlərinin məcmusu olduğuna görə plagiat yolverilməzdir.

 

SƏRBƏST İŞLƏRİN MÖVZULARI

№

Mövzuların nümunələri

1

Sağlamlıq haqqında anlayiş

2

Sağlam həyat tərzi haqqında anlayış

3

Pis vərdişlərin növləri

4

Siqaret çəkməyin orqanizmə mənfi təsiri

5

Spirtli içkilərin orqanizmə mənfi təsiri

6

Narkotiklərin orqanizmə mənfi təsiri

7

Kompyuterlə bağlı pis vərdişlərin orqanizmə mənfi təsiri

8

İnternetlə pis vərdişlərin orqanizmə mənfi təsiri

9

Pis vərdişlərin qarşısını almaqüçün preventiv tədbirlər

 

Sərbəst işlər semestirin 14-cü həftəsinədək qəbul olunur və nəticələri jurnalda yazılır.

 

ƏDƏBİYYAT VƏ MATERİALLAR:

  1.  Qasımov H.İ., Cəfərov Q.M. İdman təbabəti, müalicə bədən tərbiyəsi, masaj. Bakı, 2002, 280 s.
  2. Quliyeva S.Q. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki hərəkətlərin tətbiqi (tədris-metodik vəsait). Bakı, 1996, 10 s.
  3. Quliyeva S.Q. Antropometriya  (tədris-metodik vəsait). Bakı, 2009, 20 s.
  4. Епифанов В.А. Лечебная физическая культура. Учебное пособие М., 2014, 567с.
  5. Пономаренко Г.Н. Медицинская реабилитация. М., 2014, 355с.

 

KURS İŞİ:

Bu fənn üzrə kurs işi nəzərdə tutulmur.

 

İSTEHSALAT TƏCRÜBƏSİ:

Bu fənn üzrə istehsalat təcrübəsi nəzərdə tutulmur.

 

Azərbaycan Tibb Universiteti                                                           «TƏSDQ EDİRƏM»

İDMAN TƏBABƏTİ VƏ                                                    Fizioterapiya və idman təbabəti MÜALİCƏ BƏDƏN TƏRBİYƏSİ                                                 kafedrasının müdiri   

Fənni üzrə                                                                             prof. Musayev Ə.V.

                                                                                              İmza __________________________

                                                                                                                      17.02.2017     

STOMATOLOGİYA FAKÜLTƏSİ  ÜÇÜN

İŞÇİ TƏDRİS PROQRAMI

(sillabus)

FƏNNİN NÖVÜ:                                                     Məcburi

FƏNNİN TƏDRİS SEMESTRİ:                             4

FƏNNİN KREDİTİ:                                                2 kredit

FƏNNİN TƏDRİS FORMASI:                               Əyani      

FƏNNİN TƏDRİS DİLİ:                                        Azərbaycan dili, rus dili, ingilis dili

FƏNNİ TƏDRİS EDƏN

MÜƏLLİMLƏR:                                                      Dos. Quliyeva S.Q.

                                                                                  Ass. Əhmədova E.İ.

                                                                                  Ass. Quliyeva T.Ə.

                                                                                  Ass. Məhərrəmova X.İ.

KAFEDRANIN ƏLAQƏ

NÖMRƏLƏRİ:                                                       

E – MAİL:                                                                 amu.edu.az                                                   

 

PREREKVİZİTLƏR:

Anatomiya, fiziologiya, daxili xəstəliklərin propevtikası.

KOREKVİZİTLƏR:

Bu fənnin tədrisi ilə eyni vaxtda başqa fənlərin də tədris olunması zərurəti yoxdur.

 

KURSUN TƏSVİRİ:

Idman təbabətinin tarixini, anlayışını, məqsəd və vəzifələrini, ölkəmizdə bu sahənin strukturunu, müasir dövrdə yüksək idman nailiyyətlərinin qazanılmasında idman təbabətinin rolu şərh edilir. Saglamlıq və sağlam həyat tərzinin anlayışını, zərərverici vərdişlər siyahısı şərh edilir. Hipokineziya və hipodinamiyanın səbəbləri, orqanizmə təsiri, kinezofiliya anlayışı, əzələ işininin insanin normal həyat fəaliyyətində rolu və fiziki məşğələlərin bioloji rolu şərh edilir.

Fiziki inkişafın müayinə üsulları, tənəffüs və ürək-damar sisteminin funksional sınaqlarının  və cavab reaksiyalarının növləri, həkim qərarının komponentləri şərh edilir. Reabilitasiyanin aspekt və prinsipləri, fiziki reabilitasiya anlayışı, xəstələrdə tətbiq olunan reabilitasiya vasitələri şərh edilir. Sağlamlığı müəyyənləşdirmək, fiziki inkişafı qiymətləndirmək öyrədilir.

Ürək-qan damar sisteminin funksional imkanlarını qiymətləndirmək ücün fiziki yük sınagını secmək, aparmaq və qiymətləndirmək, tənəffüs sisteminin funksional sınaqlarını aparılması öyrədilir.

Bədən tərbiyəsi ilə məşqul olmaq üçün tibbi qruplara bölgü öyrədilir.

Reabilitasiyanın stasionar və poliklinika dövrlərində xəstənin hərəkət imkanlarını qıymətləndirib MBT-nin təyin edilməsi şərh edilir. MBT-nin müvafiq vasitə və formalarını düzgün seçilməsi, müxtəlif tənəffüs və boşaldıcı (relaksasiya) hərəkətlərini icra etməyə xəstəyə təyin edilməsi şərh edilir.

KURSUN MƏQSƏDİ:

İdmancılarda yüksək nailiyyət qazanılmasında tətbiq olunan üsullarla tanış etmək, idmançıların müayinəsini aparmaq, fiziki inkişafini qiymətləndirmək, ürək-qan damar və tənəffüs sisteminin funksional sınaqlarını aparıb qiymətləndirmək. 061/U formalı tibbi yoxlama vərəqi doldurmağı öyrətmək. Müalicə bədən ərbiyəsinin ümumi əsaslarını öyrətmək.

KURSUN NƏTİCƏLƏRİ:

Fənnin tədrisi bitdikdə tələbələr bədən tərbiyəsi və idmanla məşqul olan şəxslərin müayinəsini 061/U formalı tibbi yoxlama vərəqi doldurmaqla tibbi qrupları təyin etməyi  bacarmalıdırlar. Müalicə bədən ərbiyəsinin ümumi əsaslarını öyrənməlidirlər.

 

FƏNN ÜZRƏ PRAKTİK MƏŞĞƏLƏLƏRİN MÖVZULARI:

  1. İdman və bədən tərbiyəsi ilə məşqul olanlar üzərində həkim nəzarətinin təşkili. İdman təbabətində iş formaları – 2 saat
  2. Fiziki inkişafın müayinəsi və qiymətləndirilməsi– 2 saat
  3. Tənəffüs və ürək damar sisteminin funksional sınaqları– 2 saat
  4. Orqanizmin funksional vəziyyətinin qiymətləndirilməsi– 2 saat
  5. 061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması ilə ilkin tibbi yoxlamanın aparılması– 2 saat
  6. Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış, fənnin məqsəd və vəzifələri– 2 saat
  7. Müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi əsasları. Fiziki məşğələlərin tətbiqinə göstəriş və əks göstərişlər– 2 saat
  8. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki məşğələlərin tətbiq formaları– 2 saat
  9. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki yükün dozalaşdırılmasının prinsip və faktorları. müalicə bədən tərbiyəsinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi– 2 saat
  10. Stomatologiyada müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi– 2 saat

 

FƏNNİN MÜHAZİRƏ MÖVZULARI:

  1. İdman təbabəti haqqında anlayış. Fənnin məqsədi və vəzifələri. Azərbaycanda idman təbabətinin yaranması və inkişafının qısa tarixi - 2 saat
  2. Sağlamlıq haqqında anlayış. Saglam həyat tərzinin formalaşmasında həkimlərin rolu - 2 saat
  3. Fiziki məşğələlərin insan orqanizminə təsiri -  2 saat
  4. Tibbi reabilitasiya haqqında anlayış, onun sahələri və prinsipləri. Fiziki reabilitasiya -  2 saat
  5. Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış. Müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi əsasları -  2 saat

 

QİYMƏTLƏNDİRMƏ:

Fənn üzrə kredit toplamaq üçün lazımı 100 balın toplanılması aşağdakı kimi olacaq:

50 bal – imtahana qədər, o cümlədən:

10 bal – dərsə davamiyyət

10 bal – sərbəst işlər (referatlar).

10 bal – 061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması üzrə praktik vərdişlər.

10 bal – müalicə gimnastikası komplekslərini tərtibi üzrə praktik vərdişlər.

10 bal – praktik dərslərdə sorğu.

50 bal – imtahanda toplanılacaq.

İmtahan test üsulu ilə keçiriləcəkdir. Test 50 sualdan ibarət olacaqdır. Hər bir sual bir balla qiymətləndiriləcək. Səhv cavablanan suallar düzgün cavabların ballarını sıləcək.

QEYD:

İmtahanda minimum 17 bal toplanmasa, imtahana qədər yığılan ballar toplanılmayacaq. İmtahanda və imtahana qədər toplanan ballar cəmlənir və yekun miqdarı aşağıdakı  kimi  qiymətləndirilir:

  1. – «Əla»                            - 91-100
  2. – «Cox yaxşı»                  - 81-90
  3.  – «Yaxşı»                                   - 71-80
  4.  – «Kafi»                          - 61-70
  5. – «Qənaətbəxş»               - 51-60
  6. – «Qeyri-kafi»                         - 51 baldan aşağı

SƏRBƏST İŞ:

Semestr ərzində 10 sərbəst iş tapşırığı verilir. Hər tapşırığın yerinə yetirilməsi 1 balla qiymətləndirilir. Sərbəst iş yazılı formada, aydın oxuna bilən əlyazma şəklində, yaxud Word faylı formasında, həcmi 1-2 səhifə (şrift 12) olmalıdır. Hər bir sərbəst iş tələbənin fərdi fikirlərinin məcmusu olduğuna görə plagiat yolverilməzdir.

 

SƏRBƏST İŞLƏRİN MÖVZULARI

№

Mövzuların nümunələri

1

Sağlamlıq haqqında anlayiş

2

Sağlam həyat tərzi haqqında anlayış

3

Pis vərdişlərin növləri

4

Siqaret çəkməyin orqanizmə mənfi təsiri

5

Spirtli içkilərin orqanizmə mənfi təsiri

6

Narkotiklərin orqanizmə mənfi təsiri

7

Kompyuterlə bağlı pis vərdişlərin orqanizmə mənfi təsiri

8

İnternetlə pis vərdişlərin orqanizmə mənfi təsiri

9

Pis vərdişlərin qarşısını almaqüçün preventiv tədbirlər

 

Sərbəst işlər semestirin 14-cü həftəsinədək qəbul olunur və nəticələri jurnalda yazılır.

 

ƏDƏBİYYAT VƏ MATERİALLAR:

  1.  Qasımov H.İ., Cəfərov Q.M. İdman təbabəti, müalicə bədən tərbiyəsi, masaj. Bakı, 2002, 280 s.
  2. Quliyeva S.Q. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki hərəkətlərin tətbiqi (tədris-metodik vəsait). Bakı, 1996, 10 s.
  3. Quliyeva S.Q. Antropometriya  (tədris-metodik vəsait). Bakı, 2009, 20 s.
  4. Епифанов В.А. Лечебная физическая культура. Учебное пособие М., 2014, 567с.
  5. Пономаренко Г.Н. Медицинская реабилитация. М., 2014, 355с.

 

KURS İŞİ:

Bu fənn üzrə kurs işi nəzərdə tutulmur.

 

İSTEHSALAT TƏCRÜBƏSİ:

Bu fənn üzrə istehsalat təcrübəsi nəzərdə tutulmur.

 

Azərbaycan Tibb Universiteti                                                           «TƏSDQ EDİRƏM»

İDMAN TƏBABƏTİ VƏ                                                    Fizioterapiya və idman təbabəti MÜALİCƏ BƏDƏN TƏRBİYƏSİ                                                 kafedrasının müdiri   

Fənni üzrə                                                                             prof. Musayev Ə.V.

                                                                                              İmza __________________________

                                                                                                                      17.02.2017     

TİBBİ-PROFİLAKTİKA FAKÜLTƏSİ  ÜÇÜN

İŞÇİ TƏDRİS PROQRAMI

(sillabus)

FƏNNİN NÖVÜ:                                                     Məcburi

FƏNNİN TƏDRİS SEMESTRİ:                             5

FƏNNİN KREDİTİ:                                                3 kredit

FƏNNİN TƏDRİS FORMASI:                               Əyani      

FƏNNİN TƏDRİS DİLİ:                                        Azərbaycan dili, rus dili

FƏNNİ TƏDRİS EDƏN

MÜƏLLİMLƏR:                                                     Dos. Quliyeva S.Q.

                                                                                  Ass. Əhmədova E.İ.

                                                                                  Ass. Quliyeva T.Ə.

                                                                                  Ass. Məhərrəmova X.İ.

KAFEDRANIN ƏLAQƏ

NÖMRƏLƏRİ:                                                       

E – MAİL:                                                                 amu.edu.az                                                   

 

PREREKVİZİTLƏR:

Anatomiya, fiziologiya, daxili xəstəliklərin propevtikası.

KOREKVİZİTLƏR:

Bu fənnin tədrisi ilə eyni vaxtda başqa fənlərin də tədris olunması zərurəti yoxdur.

 

KURSUN TƏSVİRİ:

Idman təbabətinin tarixini, anlayışını, məqsəd və vəzifələrini, ölkəmizdə bu sahənin strukturunu, müasir dövrdə yüksək idman nailiyyətlərinin qazanılmasında idman təbabətinin rolu şərh edilir. Saglamlıq və sağlam həyat tərzinin anlayışını, zərərverici vərdişlər siyahısı şərh edilir. Hipokineziya və hipodinamiyanın səbəbləri, orqanizmə təsiri, kinezofiliya anlayışı, əzələ işininin insanin normal həyat fəaliyyətində rolu və fiziki məşğələlərin bioloji rolu şərh edilir.

Fiziki inkişafın müayinə üsulları, tənəffüs və ürək-damar sisteminin funksional sınaqlarının  və cavab reaksiyalarının növləri, həkim qərarının komponentləri şərh edilir. Reabilitasiyanin aspekt və prinsipləri, fiziki reabilitasiya anlayışı, xəstələrdə tətbiq olunan reabilitasiya vasitələri şərh edilir. Sağlamlığı müəyyənləşdirmək, fiziki inkişafı qiymətləndirmək öyrədilir.

Ürək-qan damar sisteminin funksional imkanlarını qiymətləndirmək ücün fiziki yük sınagını secmək, aparmaq və qiymətləndirmək, tənəffüs sisteminin funksional sınaqlarını aparılması öyrədilir.

Bədən tərbiyəsi ilə məşqul olmaq üçün tibbi qruplara bölgü öyrədilir.

Reabilitasiyanın stasionar və poliklinika dövrlərində xəstənin hərəkət imkanlarını qıymətləndirib MBT-nin təyin edilməsi şərh edilir. MBT-nin müvafiq vasitə və formalarını düzgün seçilməsi, müxtəlif tənəffüs və boşaldıcı (relaksasiya) hərəkətlərini icra etməyə xəstəyə təyin edilməsi şərh edilir.

KURSUN MƏQSƏDİ:

İdmancılarda yüksək nailiyyət qazanılmasında tətbiq olunan üsullarla tanış etmək, idmançıların müayinəsini aparmaq, fiziki inkişafini qiymətləndirmək, ürək-qan damar və tənəffüs sisteminin funksional sınaqlarını aparıb qiymətləndirmək. 061/U formalı tibbi yoxlama vərəqi doldurmağı öyrətmək. İdman qurgularında sanitar-gigiyenik qaydalarla tanış etmək. Müalicə bədən ərbiyəsinin ümumi əsaslarını öyrətmək.

KURSUN NƏTİCƏLƏRİ:

Fənnin tədrisi bitdikdə tələbələr bədən tərbiyəsi və idmanla məşqul olan şəxslərin müayinəsini 061/U formalı tibbi yoxlama vərəqi doldurmaqla tibbi qrupları təyin etməyi,  idman qurgularında sanitar-gigiyenik vəziyyəti qiymətləndirməyi bacarmalıdırlar.

 

FƏNN ÜZRƏ PRAKTİK MƏŞĞƏLƏLƏRİN MÖVZULARI:

  1. İdman və bədən tərbiyəsi ilə məşqul olanlar üzərində həkim nəzarətinin təşkili. İdman təbabətində iş formaları – 2 saat
  2. Fiziki inkişafın müayinəsi və qiymətləndirilməsi – 2 saat
  3. Tənəffüs və ürək damar sisteminin funksional sınaqları – 2 saat
  4. Orqanizmin funksional vəziyyətinin qiymətləndirilməsi – 2 saat
  5. Bədən tərbiyəsi dərslərində şagirdlərin tibbi qruplara bölünməsi – 2 saat
  6. 061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması ilə ilkin tibbi yoxlamanın aparılması
  7. Məşq və yarışların keçirilən yerlərə sanitar-gigiyenik nəzarət – 1 saat
  8. Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış, fənnin məqsəd və vəzifələri – 2 saat
  9. Müalicə bədən tərbiyəsinin vasitələri. Fiziki məşğələlərin tətbiqinə göstəriş və əks göstərişlər – 2 saat
  10. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki məşğələlərin tətbiq formaları– 2 saat
  11. Müalicə gimnastikası prosedurasının təşkil olunması – 2 saat
  12. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki yükün dozalaşdırılmasının prinsip və faktorları. Müalicə bədən tərbiyəsinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi – 2 saat
  13. Xəstəxana və sanator-kurort müəssisələrində xəstələrə təyin olunan hərəkət rejimlərinin növləri – 2 saat
  14. Masaj haqqında anlayış. Masajın növləri və üsulları – 2 saat
  15. Poliklinika və xəstəxana şəraitində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi – 2 saat
  16. Müxtəlif xəstəliklərdə müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi – 2 saat

 

FƏNNİN MÜHAZİRƏ MÖVZULARI:

  1. İdman təbabəti haqqında anlayış. Fənnin məqsədi və vəzifələri. Azərbaycanda idman təbabətinin yaranması və inkişafının qısa tarixi - 2 saat
  2. Sağlamlıq haqqında anlayış. Saglam həyat tərzinin formalaşmasında həkimlərin rolu - 2 saat
  3. Fiziki məşğələlərin insan orqanizminə təsiri-  2 saat
  4. İnsanın normal həyat fəaliyyətində hərəkət rejiminin rolu - 2 saat
  5. İdman gigiyenasının əsasları - 2 saat
  6. Reabilitasiya haqqında anlayış, onun aspekt və prinsipləri. Fiziki reabilitasiya - 2 saat
  7. Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış. müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi əsasları - 2 saat

 

QİYMƏTLƏNDİRMƏ:

Fənn üzrə kredit toplamaq üçün lazımı 100 balın toplanılması aşağdakı kimi olacaq:

50 bal – imtahana qədər, o cümlədən:

10 bal – dərsə davamiyyət

10 bal – sərbəst işlər (referatlar).

10 bal – 061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması üzrə praktik vərdişlər.

10 bal – müalicə gimnastikası komplekslərini tərtibi üzrə praktik vərdişlər.

10 bal – praktik dərslərdə sorğu.

50 bal – imtahanda toplanılacaq.

İmtahan test üsulu ilə keçiriləcəkdir. Test 50 sualdan ibarət olacaqdır. Hər bir sual bir balla qiymətləndiriləcək. Səhv cavablanan suallar düzgün cavabların ballarını sıləcək.

QEYD:

İmtahanda minimum 17 bal toplanmasa, imtahana qədər yığılan ballar toplanılmayacaq. İmtahanda və imtahana qədər toplanan ballar cəmlənir və yekun miqdarı aşağıdakı  kimi  qiymətləndirilir:

  1. – «Əla»                            - 91-100
  2. – «Cox yaxşı»                  - 81-90
  3.  – «Yaxşı»                                   - 71-80
  4.  – «Kafi»                          - 61-70
  5. – «Qənaətbəxş»               - 51-60
  6. – «Qeyri-kafi»                         - 51 baldan aşağı

SƏRBƏST İŞ:

Semestr ərzində 10 sərbəst iş tapşırığı verilir. Hər tapşırığın yerinə yetirilməsi 1 balla qiymətləndirilir. Sərbəst iş yazılı formada, aydın oxuna bilən əlyazma şəklində, yaxud Word faylı formasında, həcmi 1-2 səhifə (şrift 12) olmalıdır. Hər bir sərbəst iş tələbənin fərdi fikirlərinin məcmusu olduğuna görə plagiat yolverilməzdir.

 

SƏRBƏST İŞLƏRİN MÖVZULARI

№

Mövzuların nümunələri

1

Sağlamlıq haqqında anlayiş

2

Sağlam həyat tərzi haqqında anlayış

3

Pis vərdişlərin növləri

4

Siqaret çəkməyin orqanizmə mənfi təsiri

5

Spirtli içkilərin orqanizmə mənfi təsiri

6

Narkotiklərin orqanizmə mənfi təsiri

7

Kompyuterlə bağlı pis vərdişlərin orqanizmə mənfi təsiri

8

İnternetlə pis vərdişlərin orqanizmə mənfi təsiri

9

Pis vərdişlərin qarşısını almaqüçün preventiv tədbirlər

 

Sərbəst işlər semestirin 14-cü həftəsinədək qəbul olunur və nəticələri jurnalda yazılır.

 

ƏDƏBİYYAT VƏ MATERİALLAR:

  1.  Qasımov H.İ., Cəfərov Q.M. İdman təbabəti, müalicə bədən tərbiyəsi, masaj. Bakı, 2002, 280 s.
  2. Quliyeva S.Q. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki hərəkətlərin tətbiqi (tədris-metodik vəsait). Bakı, 1996, 10 s.
  3. Quliyeva S.Q. Antropometriya  (tədris-metodik vəsait). Bakı, 2009, 20 s.
  4. Епифанов В.А. Лечебная физическая культура. Учебное пособие М., 2014, 567с.
  5. Пономаренко Г.Н. Медицинская реабилитация. М., 2014, 355с.

 

KURS İŞİ:

Bu fənn üzrə kurs işi nəzərdə tutulmur.

 

İSTEHSALAT TƏCRÜBƏSİ:

Bu fənn üzrə istehsalat təcrübəsi nəzərdə tutulmur.

 

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI SƏHİYYƏ NAZİRLİYİ

AZƏRBAYCAN TİBB UNİVERSİTETİ

 

İDMAN TƏBABƏTİ VƏ MÜALİCƏ BƏDƏN TƏRBİYƏSİ (JPF B 32)  Ü Z R Ə

 

T Ə D R İ S    P R O Q R A M I

                           

                   070101 – müalicə işi

070102 – hərbi tibb

070103 – tibbi profilaktika

                   070104 – stomatologiya

                                  

BAKI - 2016

 

İDMAN TƏBABƏTİ VƏ MÜALİCƏ BƏDƏN TƏRBİYƏSİ

FƏNNİ ÜZRƏ TƏDRİS PROQRAMI

Tərtib edən:                   Azərbaycan tibb universitetinin Fizioterapiya və idman təbabəti kafedrasının dosenti S.Q.Quliyeva

Redaktor:                      Azərbaycan tibb universitetinin Fizioterapiya və idman təbabəti kafedrasının müdiri prof. Ə.V.Musayev

Rəy verənlər:                 1. Azərbaycan tibb universitetinin İdman klubunun müdiri, prof. K.Ə.Kəbirliniski

                                      2. Azərbaycan Elmi Tədqiqat Tibbi Bərpa İnstitutunun kliniki neyrofiziologiya laboratoriyasının rəhbəri prof. S.Q.Hüseynova

 

Tədris proqramı Tibb Universitetinin tələbələri üçün nəzərdə tutulub və İdman təbabəti və müalicə bədən tərbiyəsi fənni üzrə son illərdə əldə edilmiş elmi praktiki nailiyyətlərə istinad edərək tərtib olunmuşdur. Tədris proqramı Azərbaycan Tibb Universitetinin Fizioterapiya və idman təbabəti kafedrasının iclasında müzakirə olunub.

 

İzahat vərəqəsi

İdman təbabəti fiziki məşğələlərin bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olanların orqanizminə göstərdikləri təsirin tibbi və bioloji aspektlərini öyrənən bir elmdir. Bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olanların üzərində həkim nəzarəti isə həmin şəxslərin saglamlığını, fiziki inkişafını qiymətləndirir və müntəzəm məşqlər nəticəsində onların orqanizmində baş verən morfo-funksional dəyişiklikləri öyrənir. İdman təbabətinin məqsədi idmançılara yüksək nailiyyətlərin qazanılmasında köməklik etmək və əhalinin sağlamlığını bədən tərbiyəsi vasitəsilə möhkəmləndirməkdir.

Ölkəmizdə bu gün tibb elminin, praktik səhiyyənin ən vacib vəzifəsi geniş xalq kütlələrinin sağlamlığının mühafizəsi və möhkəmləndirilməsi, xəstəliklərin qarşısının alınması, orqanizmin davamlılıgının, dözümlülüyünün yüksəldilməsi və fəal uzun ömürlüyünün təmin edilməsindən ibarətdir. Bunlara nail olmaq üçün tibbi reabilitasiyanın rolu əvəz olunmazdır. Reabilitasiya - xəstəlik yaxud xəsarət nəticəsində sağlamlığını və əmək qabiliyyətini itirmiş şəxslərdə bunların bərpasına yönəlmiş tibbi-sosial tədbirlər kompleksidir.

Müasir dövrümüzdə dərmansız müalicə növlərinə həm xəstələr həm də həkimlər tərəfindən önəm verilir. Buna görə də, tibbi reabilitasiyanın ayrılmaz sahəsi olan fiziki reabilitasiyanın və xüsusilə müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiq etdiyi vasitələrin, yəni fiziki məşqələlər, masaj, hərəkət rejimləri və təbii amillərin düzgün tətbiqinin tələbələrə öyrədilməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Hər bir insanın sağlamlığını qorumaq, orqanizmini möhkəmləndirmək üçün müntəzəm fiziki məşğələlərin rolu böyükdür. Fiziki məşğələlərin diapazonu da genişdir – səhər gigiyenik gimnastikasından baslayaraq müxtəlif formada icra olunan fəal hərəkət rejimini təmin edən bədən tərbiyəsi və idmana qədər.

Müalicə bədən tərbiyəsinin əsas vəzifəsi bədən tərbiyəsinin müxtəlif vasitə və metodlarından səmərəli istifadə edərək xəstələrin tez və tam sağalmasını, orqanizmin sağlamlığının möhkəmləndirilməsini, fiziki işgüzarlığının artmasını, ümumi müqavimətinin yüksəlməsini təmin etməkdir.

İdman təbabəti və müalicə bədən tərbiyəsinin tədrisində əsas məqsəd bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olanların saglamlığını, fiziki inkişafını qiymətləndirməyi, eləcə də müalicə bədən tərbiyəsinin vasitə və metodlarından səmərəli istifadə etməyi tələbələrə öyrətməkdir. Gələcək həkimlər bu fənni keçməklə fiziki məşğələlərin orqanizmə göstərdikləri təsiri barədə geniş məlumat almalıdırlar, xəstəlik və travmalardan sonra fiziki reabilitasiyanın  təşkili və aparılması ilə bağlı biliklər əldə etməlidirlər.

İdman təbabəti və müalicə bədən tərbiyəsinin tədris bazaları Azərbaycan Tibb Universitetinin Tədris Terapevtik Klinikası, Tədris Cərrahiyyə  Klinikası, 1 saylı Tədris binası və İdman kompleksidir.

İdman təbabəti və müalicə bədən tərbiyəsi fənni tədris planına əsasən Müalicə profilaktika və Hərbi-tibb fakültələrinin V kurs, Tibbi-profilaktika fakültəsinin III kurs, Stomatologiya fakültəsinin II kursunda tədris olunur.

 

İdman təbabəti

İdman təbabəti haqqında anlayış. İdman təbabətinin predmeti, məqsəd və vəzifələri. İdman təbabətinin sahələri. Azərbaycanda idman təbabətinin yaranması və inkişafının qısa tarixi. Respublika idman tibb mərkəzinin, bədən tərbiyəsi və idman dispanserlərinin, idman qurğularında və uşaq və yeniyetmələr üçün idman məktəblərində həkim nəzarəti kabinələrinin fəaliyyəti. Yüksək idman nailiyyətlərinin qazanılmasında idman təbabətinin rolu.

Sağlamlıq haqqında müasir anlayış. Sağlamlığın təmin olunması üçün profilaktik tədbirlərin tətbiqi. Sağlam həyat tərzi. Zərərverici pis vərdişlərlə mübarizə. Normal həyat fəaliyyətinin təmin edilməsində hərəkət rejiminin rolu. Hipokineziyanın obyektiv və subyektiv səbəbləri. Hipokineziya eksperimentlərinin nəticələri. Xəstəliklərin etiologiyasında hipokineziyanın rolu. Hipodinamiya, kinezofiliya haqqında anlayış.

Fiziki məşğələlərin mərkəzi sinir sisteminə, maddələr mübadiləsinə, kardiorespirator və lokomotor sisremlərə təsiri.

Fiziki məşğələlərin təsiri nəticəsində orqanizmdə baş verən morfo-funksional dəyişikliklər. Fiziki hərəkətlərin bioloji rolu. Hipokineziya və hipodinamiyanın qarşısının alınması və mənfi nəticələrinin kompensasiyası. Orqanizmin qeyri-spesifik rezistentliyinin yüksəlməsi. Fiziki məşğələ qeyri-spesifik qıcıqlandırıcı kimi. Ümumi uyğunlaşma sindromu, stressorlar haqqında anlayış. Orqanizmin ümumi davamliğının yüksəlməsi. Fiziki inkişafın sürətlənməsi, ümumi inkişafın ahəngdarlığının təmin olunması. Fəal uzunömürlük. Ümumi işgüzarlığın artması mərhələləri. Əzələ sevinci hissinin yaranması.

İdmançılarda həddən artıq fiziki gərginlik, həddən artıq məşqolunma və başqa patoloji vəziyyətlərin səbəbləri, diaqnostikası, müalicə və profilaktikası.

Bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olanlar üzərində həkim nəzarəti haqqında anlayış. İdman təbabətində 11 iş forması:

  1. Bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olanların həkim müayinəsi. İlkin, təkrari və əlavə müayinələrin xüsusiyyətləri.
  2. Bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olanların dispanserizasiyası. Dispanser qeydiyyatına alınan kontingentlər.
  3. Həkim-pedaqoji müşahidələri. Məşğələlərin aparılmasına nəzarət; subyektiv və obyektiv dəyişikliklərin qiymətləndirilməsi.
  4. Bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olanlara həkim məsləhətləri.
  5. Bədən tərbiyəsi və idman məşğələləri aparılan yerlərə və onların şəraitinə sanitar nəzarət. İdman qurğularının tikilməsinə nəzarət, xəbərdaredici nəzarət, cari nəzarət.
  6. Bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olanlar arasında sanitar-maarif işi.
  7. Bədən tərbiyəsi və idman tədbirlərinin tibbi-sanitar təmini.
  8. İdman travmatizminin və idmançılarda patoloji vəziyyətlərin profilaktikası.
  9. Reabilitasiya tədbirlərinin təşkili və aparılması.
  10. Əhali arasında bədən tərbiyəsi və idmanın sağlamlaşdırıcı rolunun təbliğ edilməsi.
  11. Bədən tərbiyəsi və idman sahəsində tibbi-bioloji elmi tədqiqatlar.

 

Fiziki inkişaf haqqında anlayış. Fiziki inkişafın qiymətləndirmə metodları.

Somatoskopiya. Xarici baxışla dərinin, görünən selikli qişaların, dəri altı piy qatının, limfa sisteminin, əzələ inkişafının, arxanın, pəncənin, qıçların formasının qiymətləndirilməsi.

Antropometriya göstəricilərinin: boy, cəki, döş qəfəsinin dairələri, ağ ciyərlərin həyat tutumu, əl və istinad qüvvəsinin indekslər, standartlar və korrelyasiya üsulu ilə qiymətləndirilməsi. Antropometriya profili.

Tənəffüs sisteminin funksional sınaqları: Ştange, Genci, Rozental sınaqları. Tənəffüs sisteminin funksional sınaqlarının nəticələrinin qiymətləndirilməsi.

Ürək-damar sisteminin funksional sınaqları. Martine sınağı. PWC170 sınağı. Ürək-damar sisteminin fiziki yükə qarşı cavab reaksiyalarının növləri: normotonik, distonik, hipotonik, hipertonik və pilləvari reaksiyalar.

061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması ilə tibbi müayinənin aparılması.

 

müalicə bədən tərbiyəsi

Tibbi reabilitasiya 

Reabilitasiya haqqında anlayış və reabilitasiyanın sosial əhəmiyyəti. Reabilitasiyanın məqsədi və məzmunu. Reabilitasiyanın sahələri: tibbi, fiziki, psixoloji, sosial-iqtisadi, peşə reabilitasiyası.  Tibbi reabilitasiyanın təşkili.

Fiziki reabilitasiyanın məzmunu və əhəmiyyəti. Ölkəmizdə fiziki reabilitasiya xıdmətinin təşkili.

Psixoloji reabilitasiya. Psixoterapiyanın məqsədi və vasitələri.

Sosial-iqtisadi reabilitasiya. Tibbi-sosial  ekspert komissiyalarının vəzifələri.

Peşə reabilitasiyası. Peşə reabilitasiyasının təşkilində əmək kollektivlərinin və həmkarlar təşkilatının rolu.

 

Müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi əsasları

Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış, onun məqsədi və vəzifələri. Müalicə bədən tərbiyəsinin profilaktik məqsədləri: fəsadların və qalıq əlamətlərinin qarşısının alınması, sağlamlaşdırıcı, bədənin möhkəmləndirilməsi. Müalicə bədən tərbiyəsinin müalicəvi məqsədləri: sağalmanın tezləşdirilməsi, funksiyaların bərpası və iş qabiliyyətinin bərpası.

Fiziki məşğələlərin xəstə orqanizmə göstərdiyi müalicəvi təsiri. Tonuslaşdırıcı, trofiki təsir, itirilmiş funksiyaların əvəz edilməsi və pozulmuş funksiyaların bərpası.

Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki məşğələlərin təyininə göstəriş və əks göstərişlər.

Müalicə bədən tərbiyəsinin vasitələri: fiziki məşğələlər, masaj, hərəkət rejimləri, təbii amillər. Fiziki məşğələlərin təsnifatı. Gimnastık məşğələlər: ümumi möhkəmləndirici məşğələlər; tənəffüs hərəkətləri. Statik tənəffüs hərəkətləri, səs gimnastıkası. Səs gimnastıkasında tələffüs edilən saitlər, samitlər, hecalar, yanıltmaclar. Dinamik tənəffüs hərəkətləri. Ağ ciyərlərin müxtəlif payları üçün tövsiyə olunan dinamik tənəffüs hərəkətləri. Tam dərin tənəffüs. Drenaj tənəffüs hərəkətləri. Postural drenaj.

Tətbiqi idman hərəkətləri. Yeriş, qaçış, üzmə, velotrenajor və tredmildə

yerinə yetirilən hərəkətlər.

Fiziki hərəkətlərin tətbiq formaları. Müalicə gimnastikası  prosedurası. Müalicə gimnastikası prosedurasının formaları: fərdi, kiçik qrup və qrup məşğələləri. Prosedurada fiziki yükün fizioloji əyrisi. Müalicə kursunun I və II yarısında proseduranın tövsiyə olunan fizioloji əyrisi. Dərslərin strukturu: giriş, əsas, son hissə.

Səhər gigiyenik gimnastikası.Sağlamlaşdırıcı gimnastika. Gəzintilər, terrenkur. I, II, III və IV terrenkur marşrutları. Sərbəst yerinə yetirilən tapşırıqlar.Mexanoterapiya.

Fiziki yükün dozalaşdırma prinsipləri: əzələ qrupları, əzələnin gərginləşmə

dərəcəsi, hərəkətin sürəti, ağırlıq dərəcəsi, hərəkətlərin sayı, məşğələlər və təkrarlanmalar zamanı hərəkətlərin sayı, pauzaların müddəti, tənəffüs hərəkətlərin sayı, azad  hərəkətlərin sayı, hərəkətlərin amplitudası.

Fiziki yükün dozalaşdırma faktorları: cins, yaş, fiziki hazırlıq, xəstəliyin

mərhələsi, anamnez, kliniki təzahür, yanaşı xəstəliklər.

Stasionar, poliklinika və sanator-kurort müəssələrində tətbiq olunan hərəkət rejimləri. Ciddi yataq, yataq, yarımyataq və ümumi genişlənmiş rejimlərdə müalicə gimnastikasının tətbiqi. Ambulator, qoruyucu, qoruyucu-məşqetdirici və məşqetdirici rejimlərdə xəstələrin hərəki fəallığı.

Masaj haqqında məlumat. Masajın təsnifatı, gigiyenik, müalicəvi və idman masajının xüsusiyyətləri. Masajın üsulları, sığallama, sürtmə,  ovxalama və vibrasiyanın yerinə yetirilmə qaydaları. Müalicəvi masaj prosedurasının aparılması.

Təbii faktorların bədəni möhkəmlətmək üçün tətbiq olunması. Hava, su, günəş proseduralarının dozalaşdırılması.

Müalicə bədən tərbiyəsinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi.

 

Müalicə profilaktika və Hərbi-tibb fakültələrinin tələbələri üçün proqrama əlavə

Müalicə bədən tərbiyəsinin xüsusi hissəsi.

Ürək-damar xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinə göstəriş və əks göstərişlər. İzometrik hərəkətlərin ürək xəstəliklərində tətbiqi metodikası. Ürək xəstəliklərində fiziki yükün dozalaşdırılması. Ürək-qan damar sistemi xəstəliklərində masajın tətbiqi.

Arterial hipertoniya xəstəliyində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi. Arterial hipertoniyalı xəstələr üçün müalicə gimnastikası kompleksi üçün tövsiyə olunan fiziki məşqələlər.

Kəskin miokard infarktında müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi. Kəskin miokard infarktında fiziki məşğələlərin tətbiqinin kliniki fizioloji əsaslanması. Miokard infarktında müalicə gimnastikası proseduralarının təyini. Miokard infarktının ağırlıq dərəcəsindən asılı olaraq fiziki aktivlik pillələrinin təyini, 1,2,3,4 aktivlik pillələrinin təyin edilməsinin məqsəd və kriteriyaları. Miokard infarktında reabilitasiyanın poliklinika mərhələsində müalicə bədən tərbiyəsinin təşkili və tətbiqi.

Tənəffüs sisteminin kəskin və xroniki xəstəliklərində (kəskin pnevmoniya, plevrit, xroniki bronxit, bronxial astma) müalicə bədən tərbiyəsi metodikasının xüsusiyyətləri. Müalicə bədən tərbiyəsinin təyininə göstəriş və xüsusi əks göstərişlər. Müxtəlif növ tənəffus hərəkətləri: dinamik, statik tənəffüs hərəkətləri, səs gimnastikası, drenaj hərəkətləri, xüsusi tənəffüs hərəkətləri. Tənəffüs sistemi xəstəliklərində müalicəvi masaj. Tənəffüs sisteminin xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinin səmərəliliyinin qiymətləndirməsi. Tənəffüs sistemi xəstəliklərində qeyri-ənənəvi müalicə üsullarının tətbiqi: Büteyko metodikası, Strelnikova üsulu.

Dayaq-hərəkət sisteminin xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsi metodikasının xüsusiyyətləri. Dayaq-hərəkət sisteminin xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqinə göstəriş və əks göstərişlər. İri oynaqların artrit və artrozlarında, poliartritdə müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi. Yuxarı və aşağı ətrafın sümüklərinin sınıqlarında müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi. Skolioz, əyriboyunluq və yastıpəncəlikdə müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi. Dayaq-hərəkət sisteminin xəstəliklərində masajın tətbiqi.

Nevroloji xəstəliklərdə müalicə bədən tərbiyəsi metodikasının xüsusiyyətləri. Nevroloji xəstəliklərdə müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqinə göstəriş və əks göstərişlər. İnsult keçirmiş xəstələrdə stasionar və poliklinika şəraitində müalicə bədən tərbiyəsi vasitələrinin tətbiqi. Passiv, aktiv, reflektor, tənəffüs hərəkətlərinin yerinə yetirilməsi.  Normal yerişin və hərəki fəallığın bərpası. Periferik sinir sisteminin xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi. Boyun, döş və bel osteoxondrozunda müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

Cərrahiyyədə müalicə bədən tərbiyəsinin əsas prinsipləri . Əməliyyat önu və əməliyyatdan sonrakı dövrlərdə müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

Hamiləlik, doğuşdan sonrakı dövrdə və ginekoloji xəstəliklərdə müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

 

Tibbi-profilaktika fakültəsinin tələbələri üçün proqrama əlavə 

İdman gigiyenasının əsasları. İdmanın müxtəlif növlərində gigiyenik tələblər. İdmancıların geyiminə gigiyenik tələblər. İdman qurğuları, meydançaları, zalları və hovuzlara qoyulan gigiyenik tələblər.

İdmançıların qidalanması. Müxtəlif idman növlərində idmançıların qidalanmasının xüsusiyyətləri.

Müxtəlif xəstəliklərdə müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

 

Stomatologiya fakültəsinin tələbələri üçün proqrama əlavə

Stomatoloji xəstəliklərin profilaktikasında saglam həyat tərzinin rolu. Sağlam həyat tərzinin formalaşması üçün həkim – stomatoloqun sanitar – maarif işi.

Stomatologiyada müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi. Üz-çənə nahiyəsinin xəstəlikləri, zədələnmələri və cərrahi əməliyyatlarından sonra  müalicə bədən tərbiyəsi vasitələrinin tətbiqi. Çeynəmə və mimiki əzələlər üçün xüsusi gimnastik hərəkətlər. Yumşaq damaq, dodaq və dil əzələlərini məşq etdirən hərəkətlər. Gicgah-çənə oynağının artrozunda müalicə gimnastikası və masajın tətbiqi.

 

İdman təbabəti və Müalicə bədən tərbiyəsi fənni üzrə mühazirə və təcrübə dərslərinin mövzu planı 

I və II müalicə-profilaktika V kurs, IX və X semestr tələbələri və Hərbi-tibb

fakültəsinin V kurs IX semestr tələbələri üçün mövzu planı 

Təcrübə dərslərinin mövzuları

saat

Mühazirələrin mövzuları

saat

1.İdman təbabətində həkim nəzarətinin təşkili. İdman təbabətində iş formaları.

1

1.İdman təbabəti haqqında anlayış. Fənnin məqsədi və vəzifələri. Azərbaycanda idman təbabətinin yaranması və inkişafının qısa tarixi.

 

2

2.Fiziki inkişafın müayinəsi və qiymətləndirilməsi. 061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması ilə ilkin tibbi müayinənin aparılması.

4

3.Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış. Müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi əsasları.

5

2.Tibbi reabilitasiya haqqında anlayış, reabilitasiyanın sahələri və prinsipləri. Fiziki reabilitasiya.

2

4.Ürək-damar xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

2

3.Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış. Fiziki məşğələlərin insan orqanizminə təsiri.

2

5.Tənəffüs sisteminin kəskin və xroniki xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

2

 

 

6.Dayaq-hərəkət sisteminin xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

3

7.Travmatologiya və ortopedik xəstəliklərdə  müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

2

8.Nevroloji  xəstəliklərdə  müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

3

9.Cərrahiyyə və mamalıq-ginekologiyada müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

2

Təcrübə cəmi

24

Mühazirə  cəmi

6

 

Tibbi-profilaktika fakültəsinin III kurs, V semestr  tələbələri üçün

mövzu planı

Təcrübə dərslərinin mövzuları

saat

Mühazirələrin mövzuları

saat

1.İdman və bədən tərbiyəsi ilə məşqul olanlar üzərində həkim nəzarətinin təşkili. İdman təbabətində iş formaları.

2

1.İdman təbabəti haqqında anlayış. Fənnin məqsədi və vəzifələri. Azərbaycanda idman təbabətinin yaranması və inkişafının qısa tarixi.

2

2.Fiziki inkişafın müayinəsi və qiymətləndirilməsi.

2

2.Sağlamlıq haqqında anlayış. Saglam həyat tərzinin formalaşmasında həkimlərin rolu.

2

3.Tənəffüs və ürək damar sisteminin funksional sınaqları.

2

 4.Orqanizmin funksional vəziyyətinin qiymətləndirilməsi.

2

3.Fiziki məşğələlərin insan orqanizminə təsiri.

 

2

5.Bədən tərbiyəsi dərslərində şagirdlərin tibbi qruplara bölünməsi.

2

4.İnsanın normal həyat fəaliyyətində hərəkət rejiminin rolu.

2

6.061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması ilə ilkin tibbi yoxlamanın aparılması.

2

7.Məşq və yarışların keçirilən yerlərə sanitar-gigiyenik nəzarət.

1

5.İdman gigiyenasının əsasları.

2

8.Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış, fənnin məqsəd və vəzifələri.

2

6.Reabilitasiya haqqında anlayış, onun aspekt və prinsipləri. Fiziki reabilitasiya.

2

9.Müalicə bədən tərbiyəsinin vasitələri. Fiziki məşğələlərin tətbiqinə göstəriş və əks göstərişlər.

2

7.Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış. müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi əsasları.

2

10.Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki məşğələlərin tətbiq formaları.

2

 

 

11. Müalicə gimnastikası prosedurasının təşkil olunması.

2

12. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki yükün dozalaşdırılmasının prinsip və faktorları. Müalicə bədən tərbiyəsinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi.

2

13.Xəstəxana və sanator-kurort müəssisələrində xəstələrə təyin olunan hərəkət rejimlərinin növləri.

2

14.Masaj haqqında anlayış. Masajın növləri və üsulları.

2

15.Poliklinika və xəstəxana şəraitində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi

 

2

 

 

16.Müxtəlif xəstəliklərdə müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

2

Təcrübə cəmi

31

Mühazirə cəmi

14

 

Stomatologiya fakültəsinin II kurs, IV semestr  tələbələri üçün

mövzu planı 

Təcrübə dərslərinin mövzuları

saat

Mühazirələrin mövzuları

saat

1.İdman və bədən tərbiyəsi ilə məşqul olanlar üzərində həkim nəzarətinin təşkili. İdman təbabətində iş formaları.

2

1.İdman təbabəti haqqında anlayış. Fənnin məqsədi və vəzifələri. Azərbaycanda idman təbabətinin yaranması və inkişafının qısa tarixi.

2

2.Fiziki inkişafın müayinəsi və qiymətləndirilməsi.

2

2.Sağlamlıq haqqında anlayış. Saglam həyat tərzinin formalaşmasında həkimlərin rolu.

2

3.Tənəffüs və ürək damar sisteminin funksional sınaqları.

2

3.Fiziki məşğələlərin insan orqanizminə təsiri.

2

4.Orqanizmin funksional vəziyyətinin qiymətləndirilməsi.

2

4.Tibbi reabilitasiya haqqında anlayış, onun sahələri və prinsipləri. Fiziki reabilitasiya.

2

5.061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması ilə ilkin tibbi yoxlamanın aparılması.

2

5.Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış. Müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi əsasları.

 

2

6.Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış, fənnin məqsəd və vəzifələri.

2

 

 

7.Müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi əsasları. Fiziki məşğələlərin tətbiqinə göstəriş və əks göstərişlər.

2

8.Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki məşğələlərin tətbiq formaları.

2

9. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki yükün dozalaşdırılmasının prinsip və faktorları. müalicə bədən tərbiyəsinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi.

2

10.Stomatologiyada müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi.

2

Təcrübə cəmi

20

Mühazirə cəmi

10

 

İdman təbabəti və müalicə bədən tərbiyəsi fənninin tədrisini bitirmiş tələbələr aşağdakı praktiki vərdişlərə yiyələnməlidirlər. 

Bədən tərbiyəsi, idmanla məşqul olan şəxslərin üzərində 061/U formalı bədən tərbiyəçisinin həkim-yoxlama vərəqəsini doldurmaqla tibbi müayinə aparmaq. Tənəffüs sisteminin funksional sınaqlarını aparmaq və nəticələrini qiymətləndirmək. Ürək-qan damar sisteminin funksional imkanlarını qiymətləndirmək üçün fiziki yük sınağını seçmək, aparmaq və nəticələrini qiymətləndirmək. Sağlamlığı, funksional vəziyyəti və fiziki inkişafı qiymətləndirmək.  Bədən tərbiyəsi ilə məşğul olmaq üçün tibbi qruplara bölmək. İdman məşqləri və yarışlara buraxılış vermək.

Müalicə bədən tərbiyəsinin müvafiq vasitə və formalarını düzgün secmək.

Aşağıdakı xəstəliklərdə reabilitasiyanın stasionar və poliklinika dövrlərində müalicə gimnastika kompleksini tərtib etməyi bacarmaq:

a)     miokard infarktı, hipertoniya xəstəliyində.

b)    pnevmoniya, plevrit, bronxial astma, xroniki bronxitdə.

c)     insult keçirmiş xəstələr üçün.

d)    osteoxondroz, skolioz, yastıpəncəlikdə.

e)     travma və əməliyyat keçirmiş xəstələr üçün.

f)      hamilə və zahı qadınlar üçün.

g)     raxit, hipotrofiyada.

h)    revmatizmdə.

Müalicə bədən tərbiyəsinin səmərələliyini qiymətləndirmək.

 

Metodik təminat 

  1. Qasımov H.İ., Cəfərov Q.M. İdman təbabəti, müalicə bədən tərbiyəsi, masaj. Bakı, 2002, 280 s.
  2. Quliyeva S.Q. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki hərəkətlərin tətbiqi (tədris-metodik vəsait). Bakı, 1996, 10 s.
  3. Quliyeva S.Q. Antropometriya  (tədris-metodik vəsait). Bakı, 2009, 20 s.
  4. Епифанов В.А. Лечебная физическая культура. Учебное пособие

М., 2014, 567с.

  1. Пономаренко Г.Н. Медицинская реабилитация. М., 2014, 355с.

 

Texniki təchizat 

  1. Multimediya vasitələri;
  2. Fiziki inkişafın kompyuter müayinəsi cihazı;
  3. Antropometriya avadanlığı: tərəzi, boy ölçən, santimetr lenti, spirometr, əl dinamometri, istinad dinamometri, qoniometr, skoliozimetr;
  4. Tonometr, fonendoskop;
    1. Veloerqometr;
    2. Tredmil;
    3. Elektrokardioqraf;
    4. Prujin və rezin trenajorlar;
    5. Mexanoterapiya alətləri;
    6. Gimnastik nərdivan, taxta çubuq;
    7. Yoğun kəndir;
    8. Çıxıntılı rezin həsircik;
    9. Rezin şar, halqa və toplar;
    10. Taxta və plastik masajorlar;
    11. Ağır çəkili kisəciklər, qantellər;
    12. İlkin tibbi yardım üçün ləvazimat. 

 

Azərbaycan Tibb Universiteti                                                           «TƏSDQ EDİRƏM»

İDMAN TƏBABƏTİ VƏ                                                    Fizioterapiya və idman təbabəti MÜALİCƏ BƏDƏN TƏRBİYƏSİ                                                 kafedrasının müdiri   

Fənni üzrə                                                                             prof. Musayev Ə.V.

                                                                                              İmza __________________________

                                                                                                                      17.02.2017     

I MÜALİCƏ-PROFİLAKTİKA VƏ HƏRBİ-TİBB FAKÜLTƏLƏRİ  ÜÇÜN

İŞÇİ TƏDRİS PROQRAMI

(sillabus)

FƏNNİN NÖVÜ:                                                     Məcburi

FƏNNİN TƏDRİS SEMESTRİ:                             10, 11

FƏNNİN KREDİTİ:                                                2 kredit

FƏNNİN TƏDRİS FORMASI:                               Əyani      

FƏNNİN TƏDRİS DİLİ:                                        Azərbaycan dili, rus dili, ingilis dili

FƏNNİ TƏDRİS EDƏN

MÜƏLLİMLƏR:                                                      Dos. Quliyeva S.Q.

                                                                                  Ass. Əhmədova E.İ.

                                                                                  Ass. Quliyeva T.Ə.

                                                                                  Ass. Məhərrəmova X.İ.

KAFEDRANIN ƏLAQƏ

NÖMRƏLƏRİ:                                                       

E – MAİL:                                                                 amu.edu.az                                                   

 

PREREKVİZİTLƏR:

Anatomiya, fiziologiya, daxili xəstəliklərin propevtikası, daxili xəstəliklər, ümumi cərrahiyyə.

KOREKVİZİTLƏR:

Bu fənnin tədrisi ilə eyni vaxtda başqa fənlərin də tədris olunması zərurəti yoxdur.

 

KURSUN TƏSVİRİ:

Idman təbabətinin tarixini, anlayışını, məqsəd və vəzifələrini, ölkəmizdə bu sahənin strukturunu, müasir dövrdə yüksək idman nailiyyətlərinin qazanılmasında idman təbabətinin rolu şərh edilir. Saglamlıq və sağlam həyat tərzinin anlayışını, zərərverici vərdişlər siyahısı şərh edilir. Hipokineziya və hipodinamiyanın səbəbləri, orqanizmə təsiri, kinezofiliya anlayışı, əzələ işininin insanin normal həyat fəaliyyətində rolu və fiziki məşğələlərin bioloji rolu şərh edilir.

Fiziki inkişafın müayinə üsulları, tənəffüs və ürək-damar sisteminin funksional sınaqlarının  və cavab reaksiyalarının növləri, həkim qərarının komponentləri şərh edilir. Reabilitasiyanin aspekt və prinsipləri, fiziki reabilitasiya anlayışı, xəstələrdə tətbiq olunan reabilitasiya vasitələri şərh edilir. Sağlamlığı müəyyənləşdirmək, fiziki inkişafı qiymətləndirmək öyrədilir.

Ürək-qan damar sisteminin funksional imkanlarını qiymətləndirmək ücün fiziki yük sınagını secmək, aparmaq və qiymətləndirmək, tənəffüs sisteminin funksional sınaqlarını aparılması öyrədilir.

Bədən tərbiyəsi ilə məşqul olmaq üçün tibbi qruplara bölgü öyrədilir.

Reabilitasiyanın stasionar və poliklinika dövrlərində xəstənin hərəkət imkanlarını qıymətləndirib MBT-nin təyin edilməsi şərh edilir. MBT-nin müvafiq vasitə və formalarını düzgün seçilməsi, müxtəlif tənəffüs və boşaldıcı (relaksasiya) hərəkətlərini icra etməyə xəstəyə təyin edilməsi şərh edilir.

KURSUN MƏQSƏDİ:

İdmancılarda yüksək nailiyyət qazanılmasında tətbiq olunan üsullarla tanış etmək, idmançıların müayinəsini aparmaq, fiziki inkişafini qiymətləndirmək, ürək-qan damar və tənəffüs sistemini funksianal sinaqlarını aparib qiymətləndirmək. 061/U formalı tibbi yoxlama vərəqi doldurmağı öyrətmək. Xəstələrdə bədən tərbiyəsi vasitələrini tətbiq etməyi və mqalicə gimnastika kompleksini tərtib etməyi öyrətməkdir.

KURSUN NƏTİCƏLƏRİ:

Fənnin tədrisi bitdikdə tələbələr bədən tərbiyəsi və idmanla məşqul olan şəxslərin müayinəsini 061/U formalı tibbi yoxlama vərəqi doldurmaqla tibbi qrupları təyin etməyi bacarmaq, xəstələrə müalicə gimnastikası komplekslərini tərtib etməyi bacarmalıdırlar.

 

FƏNN ÜZRƏ PRAKTİK MƏŞĞƏLƏLƏRİN MÖVZULARI:

  1. İdman təbabətində həkim nəzarətinin təşkili. İdman təbabətində iş formaları - 1 saat
  2. Fiziki inkişafın müayinəsi və qiymətləndirilməsi 061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması ilə ilkin tibbi müayinənin aparılması – 4 saat
  3. Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış. Müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi əsasları – 5 saat
  4. Ürək-damar xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi
  5. Tənəffüs sisteminin kəskin və xroniki xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi – 2 saat
  6. Dayaq-hərəkət sisteminin xəstəliklərində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi – 2 saat
  7.  Travmatologiya və ortopedik xəstəliklərdə  müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi – 2 saat
  8. Nevroloji  xəstəliklərdə  müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi – 3 saat
  9. Cərrahiyyə və mamalıq-ginekologiyada müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi – 2 saat

 

FƏNNİN MÜHAZİRƏ MÖVZULARI:

  1. İdman təbabəti haqqında anlayış. Fənnin məqsədi və vəzifələri. Azərbaycanda idman təbabətinin yaranması və inkişafının qısa tarixi – 2 saat
  2. Tibbi reabilitasiya haqqında anlayış, reabilitasiyanın sahələri və prinsipləri. Fiziki reabilitasiya – 2 saat
  3. Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış. Fiziki məşğələlərin insan orqanizminə təsiri – 2 saat

 

QİYMƏTLƏNDİRMƏ:

Fənn üzrə kredit toplamaq üçün lazımı 100 balın toplanılması aşağdakı kimi olacaq:

50 bal – imtahana qədər, o cümlədən:

10 bal – dərsə davamiyyət

10 bal – sərbəst işlər (referatlar).

10 bal – 061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması üzrə praktik vərdişlər.

10 bal – müalicə gimnastikası komplekslərini tərtibi üzrə praktik vərdişlər.

10 bal – praktik dərslərdə sorğu.

50 bal – imtahanda toplanılacaq.

İmtahan test üsulu ilə keçiriləcəkdir. Test 50 sualdan ibarət olacaqdır. Hər bir sual bir balla qiymətləndiriləcək. Səhv cavablanan suallar düzgün cavabların ballarını sıləcək.

QEYD:

İmtahanda minimum 17 bal toplanmasa, imtahana qədər yığılan ballar toplanılmayacaq. İmtahanda və imtahana qədər toplanan ballar cəmlənir və yekun miqdarı aşağıdakı  kimi  qiymətləndirilir:

  1. – «Əla»                            - 91-100
  2. – «Cox yaxşı»                  - 81-90
  3.  – «Yaxşı»                                   - 71-80
  4.  – «Kafi»                          - 61-70
  5. – «Qənaətbəxş»               - 51-60
  6. – «Qeyri-kafi»                         - 51 baldan aşağı

SƏRBƏST İŞ:

Semestr ərzində 10 sərbəst iş tapşırığı verilir. Hər tapşırığın yerinə yetirilməsi 1 balla qiymətləndirilir. Sərbəst iş yazılı formada, aydın oxuna bilən əlyazma şəklində, yaxud Word faylı formasında, həcmi 1-2 səhifə (şrift 12) olmalıdır. Hər bir sərbəst iş tələbənin fərdi fikirlərinin məcmusu olduğuna görə plagiat yolverilməzdir.

 

SƏRBƏST İŞLƏRİN MÖVZULARI

№

Mövzuların nümunələri

1

Sağlamlıq haqqında anlayiş

2

Sağlam həyat tərzi haqqında anlayış

3

Pis vərdişlərin növləri

4

Siqaret çəkməyin orqanizmə mənfi təsiri

5

Spirtli içkilərin orqanizmə mənfi təsiri

6

Narkotiklərin orqanizmə mənfi təsiri

7

Kompyuterlə bağlı pis vərdişlərin orqanizmə mənfi təsiri

8

İnternetlə pis vərdişlərin orqanizmə mənfi təsiri

9

Pis vərdişlərin qarşısını almaqüçün preventiv tədbirlər

 

Sərbəst işlər semestirin 14-cü həftəsinədək qəbul olunur və nəticələri jurnalda yazılır.

 

ƏDƏBİYYAT VƏ MATERİALLAR:

  1.  Qasımov H.İ., Cəfərov Q.M. İdman təbabəti, müalicə bədən tərbiyəsi, masaj. Bakı, 2002, 280 s.
  2. Quliyeva S.Q. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki hərəkətlərin tətbiqi (tədris-metodik vəsait). Bakı, 1996, 10 s.
  3. Quliyeva S.Q. Antropometriya  (tədris-metodik vəsait). Bakı, 2009, 20 s.
  4. Епифанов В.А. Лечебная физическая культура. Учебное пособие М., 2014, 567с.
  5. Пономаренко Г.Н. Медицинская реабилитация. М., 2014, 355с.

 

KURS İŞİ:

Bu fənn üzrə kurs işi nəzərdə tutulmur.

 

İSTEHSALAT TƏCRÜBƏSİ:

Bu fənn üzrə istehsalat təcrübəsi nəzərdə tutulmur.

 

 

Azərbaycan Tibb Universiteti                                                           «TƏSDQ EDİRƏM»

İDMAN TƏBABƏTİ VƏ                                                    Fizioterapiya və idman təbabəti MÜALİCƏ BƏDƏN TƏRBİYƏSİ                                                 kafedrasının müdiri   

Fənni üzrə                                                                             prof. Musayev Ə.V.

                                                                                              İmza __________________________

                                                                                                                      17.02.2017     

STOMATOLOGİYA FAKÜLTƏSİ  ÜÇÜN

İŞÇİ TƏDRİS PROQRAMI

(sillabus)

FƏNNİN NÖVÜ:                                                     Məcburi

FƏNNİN TƏDRİS SEMESTRİ:                             4

FƏNNİN KREDİTİ:                                                2 kredit

FƏNNİN TƏDRİS FORMASI:                               Əyani      

FƏNNİN TƏDRİS DİLİ:                                        Azərbaycan dili, rus dili, ingilis dili

FƏNNİ TƏDRİS EDƏN

MÜƏLLİMLƏR:                                                      Dos. Quliyeva S.Q.

                                                                                  Ass. Əhmədova E.İ.

                                                                                  Ass. Quliyeva T.Ə.

                                                                                  Ass. Məhərrəmova X.İ.

KAFEDRANIN ƏLAQƏ

NÖMRƏLƏRİ:                                                       

E – MAİL:                                                                 amu.edu.az                                                   

 

PREREKVİZİTLƏR:

Anatomiya, fiziologiya, daxili xəstəliklərin propevtikası.

KOREKVİZİTLƏR:

Bu fənnin tədrisi ilə eyni vaxtda başqa fənlərin də tədris olunması zərurəti yoxdur.

 

KURSUN TƏSVİRİ:

Idman təbabətinin tarixini, anlayışını, məqsəd və vəzifələrini, ölkəmizdə bu sahənin strukturunu, müasir dövrdə yüksək idman nailiyyətlərinin qazanılmasında idman təbabətinin rolu şərh edilir. Saglamlıq və sağlam həyat tərzinin anlayışını, zərərverici vərdişlər siyahısı şərh edilir. Hipokineziya və hipodinamiyanın səbəbləri, orqanizmə təsiri, kinezofiliya anlayışı, əzələ işininin insanin normal həyat fəaliyyətində rolu və fiziki məşğələlərin bioloji rolu şərh edilir.

Fiziki inkişafın müayinə üsulları, tənəffüs və ürək-damar sisteminin funksional sınaqlarının  və cavab reaksiyalarının növləri, həkim qərarının komponentləri şərh edilir. Reabilitasiyanin aspekt və prinsipləri, fiziki reabilitasiya anlayışı, xəstələrdə tətbiq olunan reabilitasiya vasitələri şərh edilir. Sağlamlığı müəyyənləşdirmək, fiziki inkişafı qiymətləndirmək öyrədilir.

Ürək-qan damar sisteminin funksional imkanlarını qiymətləndirmək ücün fiziki yük sınagını secmək, aparmaq və qiymətləndirmək, tənəffüs sisteminin funksional sınaqlarını aparılması öyrədilir.

Bədən tərbiyəsi ilə məşqul olmaq üçün tibbi qruplara bölgü öyrədilir.

Reabilitasiyanın stasionar və poliklinika dövrlərində xəstənin hərəkət imkanlarını qıymətləndirib MBT-nin təyin edilməsi şərh edilir. MBT-nin müvafiq vasitə və formalarını düzgün seçilməsi, müxtəlif tənəffüs və boşaldıcı (relaksasiya) hərəkətlərini icra etməyə xəstəyə təyin edilməsi şərh edilir.

KURSUN MƏQSƏDİ:

İdmancılarda yüksək nailiyyət qazanılmasında tətbiq olunan üsullarla tanış etmək, idmançıların müayinəsini aparmaq, fiziki inkişafini qiymətləndirmək, ürək-qan damar və tənəffüs sisteminin funksional sınaqlarını aparıb qiymətləndirmək. 061/U formalı tibbi yoxlama vərəqi doldurmağı öyrətmək. Müalicə bədən ərbiyəsinin ümumi əsaslarını öyrətmək.

KURSUN NƏTİCƏLƏRİ:

Fənnin tədrisi bitdikdə tələbələr bədən tərbiyəsi və idmanla məşqul olan şəxslərin müayinəsini 061/U formalı tibbi yoxlama vərəqi doldurmaqla tibbi qrupları təyin etməyi  bacarmalıdırlar. Müalicə bədən ərbiyəsinin ümumi əsaslarını öyrənməlidirlər.

 

FƏNN ÜZRƏ PRAKTİK MƏŞĞƏLƏLƏRİN MÖVZULARI:

  1. İdman və bədən tərbiyəsi ilə məşqul olanlar üzərində həkim nəzarətinin təşkili. İdman təbabətində iş formaları – 2 saat
  2. Fiziki inkişafın müayinəsi və qiymətləndirilməsi– 2 saat
  3. Tənəffüs və ürək damar sisteminin funksional sınaqları– 2 saat
  4. Orqanizmin funksional vəziyyətinin qiymətləndirilməsi– 2 saat
  5. 061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması ilə ilkin tibbi yoxlamanın aparılması– 2 saat
  6. Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış, fənnin məqsəd və vəzifələri– 2 saat
  7. Müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi əsasları. Fiziki məşğələlərin tətbiqinə göstəriş və əks göstərişlər– 2 saat
  8. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki məşğələlərin tətbiq formaları– 2 saat
  9. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki yükün dozalaşdırılmasının prinsip və faktorları. müalicə bədən tərbiyəsinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi– 2 saat
  10. Stomatologiyada müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi– 2 saat

 

FƏNNİN MÜHAZİRƏ MÖVZULARI:

  1. İdman təbabəti haqqında anlayış. Fənnin məqsədi və vəzifələri. Azərbaycanda idman təbabətinin yaranması və inkişafının qısa tarixi - 2 saat
  2. Sağlamlıq haqqında anlayış. Saglam həyat tərzinin formalaşmasında həkimlərin rolu - 2 saat
  3. Fiziki məşğələlərin insan orqanizminə təsiri -  2 saat
  4. Tibbi reabilitasiya haqqında anlayış, onun sahələri və prinsipləri. Fiziki reabilitasiya -  2 saat
  5. Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış. Müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi əsasları -  2 saat

 

QİYMƏTLƏNDİRMƏ:

Fənn üzrə kredit toplamaq üçün lazımı 100 balın toplanılması aşağdakı kimi olacaq:

50 bal – imtahana qədər, o cümlədən:

10 bal – dərsə davamiyyət

10 bal – sərbəst işlər (referatlar).

10 bal – 061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması üzrə praktik vərdişlər.

10 bal – müalicə gimnastikası komplekslərini tərtibi üzrə praktik vərdişlər.

10 bal – praktik dərslərdə sorğu.

50 bal – imtahanda toplanılacaq.

İmtahan test üsulu ilə keçiriləcəkdir. Test 50 sualdan ibarət olacaqdır. Hər bir sual bir balla qiymətləndiriləcək. Səhv cavablanan suallar düzgün cavabların ballarını sıləcək.

QEYD:

İmtahanda minimum 17 bal toplanmasa, imtahana qədər yığılan ballar toplanılmayacaq. İmtahanda və imtahana qədər toplanan ballar cəmlənir və yekun miqdarı aşağıdakı  kimi  qiymətləndirilir:

  1. – «Əla»                            - 91-100
  2. – «Cox yaxşı»                  - 81-90
  3.  – «Yaxşı»                                   - 71-80
  4.  – «Kafi»                          - 61-70
  5. – «Qənaətbəxş»               - 51-60
  6. – «Qeyri-kafi»                         - 51 baldan aşağı

SƏRBƏST İŞ:

Semestr ərzində 10 sərbəst iş tapşırığı verilir. Hər tapşırığın yerinə yetirilməsi 1 balla qiymətləndirilir. Sərbəst iş yazılı formada, aydın oxuna bilən əlyazma şəklində, yaxud Word faylı formasında, həcmi 1-2 səhifə (şrift 12) olmalıdır. Hər bir sərbəst iş tələbənin fərdi fikirlərinin məcmusu olduğuna görə plagiat yolverilməzdir.

 

SƏRBƏST İŞLƏRİN MÖVZULARI

№

Mövzuların nümunələri

1

Sağlamlıq haqqında anlayiş

2

Sağlam həyat tərzi haqqında anlayış

3

Pis vərdişlərin növləri

4

Siqaret çəkməyin orqanizmə mənfi təsiri

5

Spirtli içkilərin orqanizmə mənfi təsiri

6

Narkotiklərin orqanizmə mənfi təsiri

7

Kompyuterlə bağlı pis vərdişlərin orqanizmə mənfi təsiri

8

İnternetlə pis vərdişlərin orqanizmə mənfi təsiri

9

Pis vərdişlərin qarşısını almaqüçün preventiv tədbirlər

 

Sərbəst işlər semestirin 14-cü həftəsinədək qəbul olunur və nəticələri jurnalda yazılır.

 

ƏDƏBİYYAT VƏ MATERİALLAR:

  1.  Qasımov H.İ., Cəfərov Q.M. İdman təbabəti, müalicə bədən tərbiyəsi, masaj. Bakı, 2002, 280 s.
  2. Quliyeva S.Q. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki hərəkətlərin tətbiqi (tədris-metodik vəsait). Bakı, 1996, 10 s.
  3. Quliyeva S.Q. Antropometriya  (tədris-metodik vəsait). Bakı, 2009, 20 s.
  4. Епифанов В.А. Лечебная физическая культура. Учебное пособие М., 2014, 567с.
  5. Пономаренко Г.Н. Медицинская реабилитация. М., 2014, 355с.

 

KURS İŞİ:

Bu fənn üzrə kurs işi nəzərdə tutulmur.

 

İSTEHSALAT TƏCRÜBƏSİ:

Bu fənn üzrə istehsalat təcrübəsi nəzərdə tutulmur.

 

 

Azərbaycan Tibb Universiteti                                                           «TƏSDQ EDİRƏM»

İDMAN TƏBABƏTİ VƏ                                                    Fizioterapiya və idman təbabəti MÜALİCƏ BƏDƏN TƏRBİYƏSİ                                                 kafedrasının müdiri   

Fənni üzrə                                                                             prof. Musayev Ə.V.

                                                                                              İmza __________________________

                                                                                                                      17.02.2017     

TİBBİ-PROFİLAKTİKA FAKÜLTƏSİ  ÜÇÜN

İŞÇİ TƏDRİS PROQRAMI

(sillabus)

FƏNNİN NÖVÜ:                                                     Məcburi

FƏNNİN TƏDRİS SEMESTRİ:                             5

FƏNNİN KREDİTİ:                                                3 kredit

FƏNNİN TƏDRİS FORMASI:                               Əyani      

FƏNNİN TƏDRİS DİLİ:                                        Azərbaycan dili, rus dili

FƏNNİ TƏDRİS EDƏN

MÜƏLLİMLƏR:                                                     Dos. Quliyeva S.Q.

                                                                                  Ass. Əhmədova E.İ.

                                                                                  Ass. Quliyeva T.Ə.

                                                                                  Ass. Məhərrəmova X.İ.

KAFEDRANIN ƏLAQƏ

NÖMRƏLƏRİ:                                                       

E – MAİL:                                                                 amu.edu.az                                                   

 

PREREKVİZİTLƏR:

Anatomiya, fiziologiya, daxili xəstəliklərin propevtikası.

KOREKVİZİTLƏR:

Bu fənnin tədrisi ilə eyni vaxtda başqa fənlərin də tədris olunması zərurəti yoxdur.

 

KURSUN TƏSVİRİ:

Idman təbabətinin tarixini, anlayışını, məqsəd və vəzifələrini, ölkəmizdə bu sahənin strukturunu, müasir dövrdə yüksək idman nailiyyətlərinin qazanılmasında idman təbabətinin rolu şərh edilir. Saglamlıq və sağlam həyat tərzinin anlayışını, zərərverici vərdişlər siyahısı şərh edilir. Hipokineziya və hipodinamiyanın səbəbləri, orqanizmə təsiri, kinezofiliya anlayışı, əzələ işininin insanin normal həyat fəaliyyətində rolu və fiziki məşğələlərin bioloji rolu şərh edilir.

Fiziki inkişafın müayinə üsulları, tənəffüs və ürək-damar sisteminin funksional sınaqlarının  və cavab reaksiyalarının növləri, həkim qərarının komponentləri şərh edilir. Reabilitasiyanin aspekt və prinsipləri, fiziki reabilitasiya anlayışı, xəstələrdə tətbiq olunan reabilitasiya vasitələri şərh edilir. Sağlamlığı müəyyənləşdirmək, fiziki inkişafı qiymətləndirmək öyrədilir.

Ürək-qan damar sisteminin funksional imkanlarını qiymətləndirmək ücün fiziki yük sınagını secmək, aparmaq və qiymətləndirmək, tənəffüs sisteminin funksional sınaqlarını aparılması öyrədilir.

Bədən tərbiyəsi ilə məşqul olmaq üçün tibbi qruplara bölgü öyrədilir.

Reabilitasiyanın stasionar və poliklinika dövrlərində xəstənin hərəkət imkanlarını qıymətləndirib MBT-nin təyin edilməsi şərh edilir. MBT-nin müvafiq vasitə və formalarını düzgün seçilməsi, müxtəlif tənəffüs və boşaldıcı (relaksasiya) hərəkətlərini icra etməyə xəstəyə təyin edilməsi şərh edilir.

KURSUN MƏQSƏDİ:

İdmancılarda yüksək nailiyyət qazanılmasında tətbiq olunan üsullarla tanış etmək, idmançıların müayinəsini aparmaq, fiziki inkişafini qiymətləndirmək, ürək-qan damar və tənəffüs sisteminin funksional sınaqlarını aparıb qiymətləndirmək. 061/U formalı tibbi yoxlama vərəqi doldurmağı öyrətmək. İdman qurgularında sanitar-gigiyenik qaydalarla tanış etmək. Müalicə bədən ərbiyəsinin ümumi əsaslarını öyrətmək.

KURSUN NƏTİCƏLƏRİ:

Fənnin tədrisi bitdikdə tələbələr bədən tərbiyəsi və idmanla məşqul olan şəxslərin müayinəsini 061/U formalı tibbi yoxlama vərəqi doldurmaqla tibbi qrupları təyin etməyi,  idman qurgularında sanitar-gigiyenik vəziyyəti qiymətləndirməyi bacarmalıdırlar.

 

FƏNN ÜZRƏ PRAKTİK MƏŞĞƏLƏLƏRİN MÖVZULARI:

  1. İdman və bədən tərbiyəsi ilə məşqul olanlar üzərində həkim nəzarətinin təşkili. İdman təbabətində iş formaları – 2 saat
  2. Fiziki inkişafın müayinəsi və qiymətləndirilməsi – 2 saat
  3. Tənəffüs və ürək damar sisteminin funksional sınaqları – 2 saat
  4. Orqanizmin funksional vəziyyətinin qiymətləndirilməsi – 2 saat
  5. Bədən tərbiyəsi dərslərində şagirdlərin tibbi qruplara bölünməsi – 2 saat
  6. 061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması ilə ilkin tibbi yoxlamanın aparılması
  7. Məşq və yarışların keçirilən yerlərə sanitar-gigiyenik nəzarət – 1 saat
  8. Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış, fənnin məqsəd və vəzifələri – 2 saat
  9. Müalicə bədən tərbiyəsinin vasitələri. Fiziki məşğələlərin tətbiqinə göstəriş və əks göstərişlər – 2 saat
  10. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki məşğələlərin tətbiq formaları– 2 saat
  11. Müalicə gimnastikası prosedurasının təşkil olunması – 2 saat
  12. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki yükün dozalaşdırılmasının prinsip və faktorları. Müalicə bədən tərbiyəsinin səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi – 2 saat
  13. Xəstəxana və sanator-kurort müəssisələrində xəstələrə təyin olunan hərəkət rejimlərinin növləri – 2 saat
  14. Masaj haqqında anlayış. Masajın növləri və üsulları – 2 saat
  15. Poliklinika və xəstəxana şəraitində müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi – 2 saat
  16. Müxtəlif xəstəliklərdə müalicə bədən tərbiyəsinin tətbiqi – 2 saat

 

FƏNNİN MÜHAZİRƏ MÖVZULARI:

  1. İdman təbabəti haqqında anlayış. Fənnin məqsədi və vəzifələri. Azərbaycanda idman təbabətinin yaranması və inkişafının qısa tarixi - 2 saat
  2. Sağlamlıq haqqında anlayış. Saglam həyat tərzinin formalaşmasında həkimlərin rolu - 2 saat
  3. Fiziki məşğələlərin insan orqanizminə təsiri-  2 saat
  4. İnsanın normal həyat fəaliyyətində hərəkət rejiminin rolu - 2 saat
  5. İdman gigiyenasının əsasları - 2 saat
  6. Reabilitasiya haqqında anlayış, onun aspekt və prinsipləri. Fiziki reabilitasiya - 2 saat
  7. Müalicə bədən tərbiyəsi haqqında anlayış. müalicə bədən tərbiyəsinin ümumi əsasları - 2 saat

 

QİYMƏTLƏNDİRMƏ:

Fənn üzrə kredit toplamaq üçün lazımı 100 balın toplanılması aşağdakı kimi olacaq:

50 bal – imtahana qədər, o cümlədən:

10 bal – dərsə davamiyyət

10 bal – sərbəst işlər (referatlar).

10 bal – 061/U formalı tibbi vərəqənin doldurulması üzrə praktik vərdişlər.

10 bal – müalicə gimnastikası komplekslərini tərtibi üzrə praktik vərdişlər.

10 bal – praktik dərslərdə sorğu.

50 bal – imtahanda toplanılacaq.

İmtahan test üsulu ilə keçiriləcəkdir. Test 50 sualdan ibarət olacaqdır. Hər bir sual bir balla qiymətləndiriləcək. Səhv cavablanan suallar düzgün cavabların ballarını sıləcək.

QEYD:

İmtahanda minimum 17 bal toplanmasa, imtahana qədər yığılan ballar toplanılmayacaq. İmtahanda və imtahana qədər toplanan ballar cəmlənir və yekun miqdarı aşağıdakı  kimi  qiymətləndirilir:

  1. – «Əla»                            - 91-100
  2. – «Cox yaxşı»                  - 81-90
  3.  – «Yaxşı»                                   - 71-80
  4.  – «Kafi»                          - 61-70
  5. – «Qənaətbəxş»               - 51-60
  6. – «Qeyri-kafi»                         - 51 baldan aşağı

SƏRBƏST İŞ:

Semestr ərzində 10 sərbəst iş tapşırığı verilir. Hər tapşırığın yerinə yetirilməsi 1 balla qiymətləndirilir. Sərbəst iş yazılı formada, aydın oxuna bilən əlyazma şəklində, yaxud Word faylı formasında, həcmi 1-2 səhifə (şrift 12) olmalıdır. Hər bir sərbəst iş tələbənin fərdi fikirlərinin məcmusu olduğuna görə plagiat yolverilməzdir.

 

SƏRBƏST İŞLƏRİN MÖVZULARI

№

Mövzuların nümunələri

1

Sağlamlıq haqqında anlayiş

2

Sağlam həyat tərzi haqqında anlayış

3

Pis vərdişlərin növləri

4

Siqaret çəkməyin orqanizmə mənfi təsiri

5

Spirtli içkilərin orqanizmə mənfi təsiri

6

Narkotiklərin orqanizmə mənfi təsiri

7

Kompyuterlə bağlı pis vərdişlərin orqanizmə mənfi təsiri

8

İnternetlə pis vərdişlərin orqanizmə mənfi təsiri

9

Pis vərdişlərin qarşısını almaqüçün preventiv tədbirlər

 

Sərbəst işlər semestirin 14-cü həftəsinədək qəbul olunur və nəticələri jurnalda yazılır.

 

ƏDƏBİYYAT VƏ MATERİALLAR:

  1.  Qasımov H.İ., Cəfərov Q.M. İdman təbabəti, müalicə bədən tərbiyəsi, masaj. Bakı, 2002, 280 s.
  2. Quliyeva S.Q. Müalicə bədən tərbiyəsində fiziki hərəkətlərin tətbiqi (tədris-metodik vəsait). Bakı, 1996, 10 s.
  3. Quliyeva S.Q. Antropometriya  (tədris-metodik vəsait). Bakı, 2009, 20 s.
  4. Епифанов В.А. Лечебная физическая культура. Учебное пособие М., 2014, 567с.
  5. Пономаренко Г.Н. Медицинская реабилитация. М., 2014, 355с.

 

KURS İŞİ:

Bu fənn üzrə kurs işi nəzərdə tutulmur.

 

İSTEHSALAT TƏCRÜBƏSİ:

Bu fənn üzrə istehsalat təcrübəsi nəzərdə tutulmur.