Azərbaycan Tibb Universiteti                        “TƏSDİQ EDİRƏM”

ÜMUMİ VƏ QEYRİ-ÜZVİ KİMYA            “Ümumi və toksikoloji kimya

                     fənni üzrə                                     kafedrasının müdiri”

                                                                           Qarayev E.A.

İŞÇİ TƏDRİS PROQRAMI                              İmza ___________________

              (SİLLABUS)                                                  

 

FƏNNİN KODU:                                                02.0001

FƏNNİN NÖVÜ:                                                Məcburi

FƏNNİN TƏDRİS SEMESTRİ:                         I və II semestrlər

FƏNNİN KREDİTİ:                                             5 və 4 kredit

FƏNNİN TƏDRİS FORMASI:                           Əyani

FƏNNİN TƏDRİS DİLİ:                                     Azərbaycan, rus, ingilis dili

FƏNNİ TƏDRİS EDƏN

MÜƏLLİMLƏR:                                                 Əhmədov E.L.

 

KAFEDRANIN ƏLAQƏ

NÖMRƏLƏRİ:                                                     597-44-98

 

E-MAİL:

       PREREKVİZİTLƏR:

       Fənnin tədrisi üçün öncədən tədrisi zəruri olan fənn yoxdur.

 

       KOREKVİZİTLƏR:

       Bu fənnin tədrisindən sonra başqa  fənlərin də tədris olunması zəruridir: üzvi kimya, analitik kimya, fizkol kimya

 

       TƏDRİS PROQRAMI:

       Əczaçılıq ixtisası üzrə bakalavr üçün “Ümumi və qeyri üzvi kimya” fənləri üzrə tədris proqramları Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi elmi-metodik şuranın “Kimya və kimya texnologiyası”  bölməsinin 18 aprel 2005-ci il tarixli iclasının  (protokol №14) qərarı ilə təsdiq edilmişdir.

 

       TƏDRİS PLANI:

       Azərbaycan Tibb Universitetinin rektoru, akademik Ə.T. Əmiraslanov tərəfin-

dən təsdiq edilmiş tədris planına əsasən kredit sistemi üzrə tədris aparılan əczaçılıq ixtisası üzrə ümumi və qeyri üzvi kimya məcburi və ardıcıl fənn kimi 2 semestr ərzində (I və II) tədris olunur: I semestrdə 75 saat (14 saat mühazirə, 61 saat məşğələ), II semestrdə 60 saat (14 saat mühazirə, 46 saat məşğələ) dərs keçilməsi nəzərdə tutulur. Hər iki semestr üzrə tədrisin müddəti 15 həftədir.

 

      KURSUN TƏSVİRİ:

      Bu fənlərin tədrisində kimyanın əsas anlayışları və qanunları, məhlulların təbiəti haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr, atomun quruluşu, atomda elektronların energetik halının kvant ədədləri ilə xarakteristikası, kimyəvi rabitənin təbiəti haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr, kimyəvi rabitənin növləri, kovalent rabitənin yaranma mexanizmləri, atom orbitalların hibridləşməsi və hibrid hallara müvafiq gələn həndəsi formalar, kompleks birləşmələr haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr, müasir kompleks əmələgəlmə nəzəriyyələri (ECM, KSN, MOM), kompleks birləşmələrin təsnifatı və nomenklaturası, kimyəvi elementlərin təsnifatı və ümumi xarakteristikası, orqanogen və biogen elementlər haqqında məlumatlar geniş şərh edilir.

          Bundan başqa kimyəvi laboratoriyada iş qaydaları texniki təhlükəsizlik və bədbəxt hallarda ilk yardım, zəhərli və şiddətli təsirə malik maddələrlə davranma və s. haqqında müfəssəl məlumatlar verilir.

          Elementlərin və onlar əsasında sintez olunan maddələrin fiziki və kimyəvi xassələri və xarakterik reaksiyaları haqqında ətraflı məlumat verilir.

          Ümumi və qeyri-üzvi kimyanın nəzəri əsasları əsasən mühazirə dərslərində tələbələrin nəzərinə çatdırılır. 

 

        KURSUN MƏQSƏDİ:

        Tələbələrdə kimyanın nəzəri əsasları haqqında biliklər toplusu və təcrübi vərdişlər aşılamaq, həmçinin təməl fənn kimi gələcəkdə tədris olunacaq ixtisas fənlərin (əczaçılıq kimyası, toksikoloji kimya, farmakoqnoziya, dərmanların texnologiyası) tələbələr tərəfindən daha yaxşı və asan mənimsənilməsinə zəmin yaratmaqdır.

 

        KURSUN NƏTİCƏLƏRİ:

        Ümumi və qeyri-üzvi kimya fənləri tədris olunub qurtardıqdan sonra tələbələr bəsit və mürəkkəb maddələrdə kimyəvi rabitənin təbiətini və tərtibini, kimyəvi birləşmələrdə mərkəzi atomların hibrid halını və onlara müvafiq gələn həndəsi formaları, elementlərin orqanogen və biogen olma şərtlərini, kimyəvi birləşmələrin paramaqnit və diamaqnit olma səbəblərini, onların bu və ya digər rənglərdə     olma şərtlərini, bioloji molekullarda mərkəzi atomların təhrif olunmuş həndəsi formalar yaratma səbəblərini və s. bilməlidir.

 

        QEYD:

        İmtahanda minimum 17 bal toplanmasa, imtahana qədər yığılan ballar toplanılmayacaq. İmtahanda və imtahana qədər toplanan ballar cəmlənir və yekun miqdarı aşağıdakı kimi qiymətləndirilir:

 

        A -  “Əla”                -  91 – 100 bal

        B  - “Çox yaxşı”      -  81 – 90 bal

       C  -  “Yaxşı”             -  71  – 80 bal

        D  -  “Kafi”               -  61 – 70 bal

        E  -  “Qənaətbəxş”     - 51 – 60 bal

        F  -  “Qeyri-kafi”       - 51 baldan aşağı

 

        SƏRBƏST İŞ:

        Semestr ərzində 10 sərbəst iş tapşırığı verilir. Hər tapşırığın yerinə yetirilməsi 1 balla qiymətləndirilir.

        Sərbəst iş yazılı formada, word faylı formasında, həcmi 1-2 səhifə (şrift 12) olmalıdır. Sərbəst işlər asan oxunan əl yazması formasında da ola bilər.

        Hər bir sərbəst iş tələbənin fərdi fikirlərinin məcmusu olduğuna görə plagiat

yol verilməzdir.   

 

SƏRBƏST İŞLƏRİN MÖVZULARI VƏ TƏHVİL

VERİLMƏSİNİN SON TARİXİ

№	Mövzular	Son tarix
1	Məhlullar və onların təsnifatı. Məhlulların təbiəti haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr. Elektrolitik dissosiasiya. Dissosiasiya dərəcəsi və sabiti. Suyun ion hasili.	5-ci həftə
2	Atomun quruluşu. Atomun quruluşunun mürəkkəbliyini təsdiq edən təcrübələr. Hidrogen atomunun stasionar orbit-lərinin radiusunun və enerjisinin hesablanması. Atomda elektronların orbitallarda paylanma ardıcıllığını müəyyən edən qanunlar. Elektronların energetik hallarının kvant ədədləri ilə xarakteristikası.	6-cı həftə
3	Dövrü qanun. Mendeleyevin dövrü sistemi-element atomlarının elektron quruluşuna görə təbii təsnifatı kimi. Mozli qanunu.	7-ci həftə
4	Oksidləşmə-reduksiya reaksiyaları və onların təsnifatı. Oksidləşmə-reduksiya reaksiyalarının tərtib üsulları və onların getmə istiqamətinə mühitin təsiri.	8-ci həftə
5	Kimyəvi rabitənin təbiəti haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr (ECM, MOM).	9-cu həftə
6	Kovalent rabitənin növləri və onların əmələ gəlmə mexanizmləri. σ-, π- və δ-rabitələri. Atom orbitalların hibridləşməsi və hibrid hallara müvafiq gələn həndəsi formalar.	10-cu həftə
8	Kompleks birləşmələrin nomenklaturası. Kristallik sahə nəzəriyyəsi (KSN).	12-ci həftə
9	KSN-in müxtəlif simmetriyalı komplekslərə tətbiqi. Kompleks birləşmələrdə izomerlik hadisəsi və onların növləri.	13-cü həftə
10.	Elektron cütü metodunun kompleks birləşmələrə tətbiqi. Yan-Taller effekti.	14-cü həftə

 

        Son tarixdən sonra təqdim olunan sərbəst işlər səbəbindən asılı olmayaraq nəzərə alınmayacaqdır.

        Sərbəst işlərin nəticələri jurnalda yazılır.

 

        FƏNNİN MÖVZULARI:

1. Kimya fənni və onun vəzifələri, əsas anlayışları və qanunları. Ekvivalent və ekvivalentlər qanunu. Termokimya.

2. Məhlulların təbiəti haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr. Elektrolitik dissosiasiya, dissosiasiya dərəcəsi və sabiti. Suyun ion hasili.   

3. Məhlulların qatılığı və onların ifadə üsulları.

4. Atomun quruluşu. Atomda elektronların energetik halının kvant ədədləri ilə xarakteristikası.

5. Atomda elektronların orbitallarda paylanma ardıcıllığını müəyyən edəт qanunlar.

6. Dövrü qanun. Oksidləşmə-reduksiya reaksiyaları, onların tipləri və tərtib üsulları.

7. Kimyəvi rabitənin təbiəti haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr.

8. Kimyəvi rabitənin növləri. Kovalent rabitənin növləri və yaranma mexanizmləri.

9. Atom orbitallarının hibridləşməsi və molekulların fəza quruluşu.

10. Kovalent rabitənin doymuşluğu və istiqamətliliyi. Hidrogen rabitəsi və onun rolu.

11. Kompleks birləşmələr, onların nomenklaturası və izomerlik.

12. Kompleks birləşmələr haqqında klassik nəzəriyyələr.

13. Koordinasion rabitənin təbiəti və müasir kompleks əmələgəlmə nəzəriyyələri.

14. Kristallik sahə nəzəriyyəsi (KSN) və elektron cütü metodu (ECM).

15. Bioloji komplekslər və canlı orqanizmdə onların rolu. Daxili kompleks birləşmələr, onların alınması və xassələri.

16. Verner və Sicivik nəzəriyyələri.

 

        FƏNNİN TƏQVİM-MÖVZU PLANI:

 Fənn üzrə mühazirə və məşğələ dərslərinin təqvim-mövzu planı tərtib olunmuş, fənn müəllimlərinə paylanılmış, bir nüsxəsi isə kafedranın sənədləri siyahısında saxlanılır.

 

        QİYMƏTLƏNDİRMƏ:

        Fənn üzrə kredit toplamaq üçün lazımi 100 balın toplanması aşağıdakı kimi olacaq:

        50 bal – imtahana qədər

        O cümlədən:

        10 bal – dərsə davamiyyət

        10 bal – sərbəst iş

        10 bal – bacarıq

        20 bal – seminar dərslərindən toplanacaq ballardır.

        Semestr ərzində 3 dəfə kollokvium keçiriləcəkdir (minimum 3). Kollok-viumda iştirak etmədikdə jurnalda 0 (sıfır) bal qeyd olunacaqdır.

        50 bal – imtahanda toplanılacaq.

İmtahan test üsulu ilə virtual test mərkəzində keçiriləcəkdir. Test 50 sualdan ibarət olacaqdır. Hər bir sual bir baldır.Səhv cavablanan suallar düzgün cavablanan sualların ballarını silir.

 

        ƏDƏBİYYAT VƏ MATERİALLAR:

1. Əliyev Ə.B., Həsənov İ.H., Sadıqzadə S.İ., Ümumi və qeyri-üzvi kimya, Bakı, 1987, 587 səh.

2. Qarayev Z.Ş.Bioqeyri üzvi və biofiziki kimya, Bakı, 1988, 425 səh.

3. Əhmədov E.L. Kompleks birləşmələr kimyası, Bakı, 2001, 211 səh.

4. Əhmədov E.L. Bioqeyri-üzvi kimya, Bakı, 2010, 166 səh.

5. Ахмедов Н.С. Неорганическая химия, Москва, 1975, 670 стр

6. Кемпбел Д. Современная общая  химия, Москва, 1975, 518 стр,

     

        KURS İŞİ

Bu fənn üzrə kurs işi nəzərdə tutulmur.

 

        TƏCRÜBƏ

Bu fənn üzrə istehsalat təcrübəsi nəzərdə tutulmur.

 

 

Azərbaycan Tibb Universiteti                        “TƏSDİQ EDİRƏM”

ÜMUMİ  KİMYA                                            “Ümumi və toksikoloji kimya

                     fənni üzrə                                     kafedrasının müdiri”

                                                                           Qarayev E.A.

İŞÇİ TƏDRİS PROQRAMI                              İmza ___________________

              (SİLLABUS)                                                  

 

 

 

FƏNNİN KODU:                                                02.0001

FƏNNİN NÖVÜ:                                                Məcburi

FƏNNİN TƏDRİS SEMESTRİ:                         I və II semestrlər

FƏNNİN KREDİTİ:                                             5 və 4 kredit

FƏNNİN TƏDRİS FORMASI:                           Əyani

FƏNNİN TƏDRİS DİLİ:                                     Azərbaycan

FƏNNİ TƏDRİS EDƏN

MÜƏLLİMLƏR:                                               b/m. İsmayılova Ş.Y.

                                                                           dos. Əhmədov E.L.                       

                                                                           ass. Acalova G.İ.   

                                                                           ass. Zeynalova G.R .

 

KAFEDRANIN ƏLAQƏ

NÖMRƏLƏRİ:                                                     597-44-98

 

E-MAİL:

       PREREKVİZİTLƏR:

       Fənnin tədrisi üçün öncədən tədrisi zəruri olan fənn yoxdur.

 

       KOREKVİZİTLƏR:

       Bu fənnin tədrisindən sonra başqa  fənlərin də tədris olunması zəruridir:

       üzvi kimya, analitik kimya, fizkol kimya

 

       TƏDRİS PROQRAMI:

       Əczaçılıq ixtisası üzrə bakalavr üçün “Ümumi və qeyri üzvi kimya” fənləri

üzrə tədris proqramları Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi elmi-

metodik şuranın “Kimya və kimya texnologiyası”  bölməsinin 18 aprel 2005-ci

 il tarixli iclasının  (protokol №14) qərarı ilə təsdiq edilmişdir.

 

       TƏDRİS PLANI:

       Azərbaycan Tibb Universitetinin rektoru, Prof. G.Ç.Gəraybəyli tərəfin-

dən təsdiq edilmiş tədris planına əsasən kredit sistemi üzrə tədris aparılan əczaçılıq ixtisası üzrə ümumi və qeyri üzvi kimya məcburi və ardıcıl fənn kimi 2 semestr ərzində (I və II) tədris olunur: I semestrdə 75 saat (14 saat mühazirə, 61 saat məşğələ), II semestrdə 60 saat (14 saat mühazirə, 46 saat məşğələ) dərs keçilməsi nəzərdə tutulur. Hər iki semestr üzrə tədrisin müddəti 15 həftədir.

 

      KURSUN TƏSVİRİ:

      Bu fənlərin tədrisində kimyanın əsas anlayışları və qanunları, məhlulların təbiəti haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr, atomun quruluşu, atomda elektronların energetik halının kvant ədədləri ilə xarakteristikası, kimyəvi rabitənin təbiəti haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr, kimyəvi rabitənin növləri, kovalent rabitənin yaranma mexanizmləri, atom orbitalların hibridləşməsi və hibrid hallara müvafiq gələn həndəsi formalar, kompleks birləşmələr haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr, müasir kompleks əmələgəlmə nəzəriyyələri (ECM, KSN, MOM), kompleks birləşmələrin təsnifatı və nomenklaturası, kimyəvi elementlərin təsnifatı və ümumi xarakteristikası, orqanogen və biogen elementlər haqqında məlumatlar geniş şərh edilir.

          Bundan başqa kimyəvi laboratoriyada iş qaydaları texniki təhlükəsizlik və bədbəxt hallarda ilk yardım, zəhərli və şiddətli təsirə malik maddələrlə davranma və s. haqqında müfəssəl məlumatlar verilir.

          Elementlərin və onlar əsasında sintez olunan maddələrin fiziki və kimyəvi xassələri və xarakterik reaksiyaları haqqında ətraflı məlumat verilir.

          Ümumi və qeyri-üzvi kimyanın nəzəri əsasları əsasən mühazirə dərslərində tələbələrin nəzərinə çatdırılır. 

 

        KURSUN MƏQSƏDİ:

        Tələbələrdə kimyanın nəzəri əsasları haqqında biliklər toplusu və təcrübi vərdişlər aşılamaq, həmçinin təməl fənn kimi gələcəkdə tədris olunacaq ixtisas fənlərin (əczaçılıq kimyası, toksikoloji kimya, farmakoqnoziya, dərmanların texnologiyası) tələbələr tərəfindən daha yaxşı və asan mənimsənilməsinə zəmin yaratmaqdır.

 

        KURSUN NƏTİCƏLƏRİ:

        Ümumi və qeyri-üzvi kimya fənləri tədris olunub qurtardıqdan sonra tələbələr bəsit və mürəkkəb maddələrdə kimyəvi rabitənin təbiətini və tərtibini, kimyəvi birləşmələrdə mərkəzi atomların hibrid halını və onlara müvafiq gələn həndəsi formaları, elementlərin orqanogen və biogen olma şərtlərini, kimyəvi birləşmələrin paramaqnit və diamaqnit olma səbəblərini, onların bu və ya digər rənglərdə     olma şərtlərini, bioloji molekullarda mərkəzi atomların təhrif olunmuş həndəsi formalar yaratma səbəblərini və s. bilməlidir.

 

        QEYD:

        İmtahanda minimum 17 bal toplanmasa, imtahana qədər yığılan ballar toplanılmayacaq. İmtahanda və imtahana qədər toplanan ballar cəmlənir və yekun miqdarı aşağıdakı kimi qiymətləndirilir:

 

        A -  “Əla”                -  91 – 100 bal

        B  - “Çox yaxşı”      -  81 – 90 bal

       C  -  “Yaxşı”             -  71  – 80 bal

        D  -  “Kafi”               -  61 – 70 bal

        E  -  “Qənaətbəxş”     - 51 – 60 bal

        F  -  “Qeyri-kafi”       - 51 baldan aşağı

 

        SƏRBƏST İŞ:

        Semestr ərzində 10 sərbəst iş tapşırığı verilir. Hər tapşırığın yerinə yetirilməsi 1 balla qiymətləndirilir.

        Sərbəst iş yazılı formada, word faylı formasında, həcmi 1-2 səhifə (şrift 12) olmalıdır. Sərbəst işlər asan oxunan əl yazması formasında da ola bilər.

        Hər bir sərbəst iş tələbənin fərdi fikirlərinin məcmusu olduğuna görə plagiat

yol verilməzdir.   

 

SƏRBƏST İŞLƏRİN MÖVZULARI VƏ TƏHVİL

VERİLMƏSİNİN SON TARİXİ

№ si	Mövzular	Son tarix
1	Məhlullar və onların təsnifatı. Məhlulların təbiəti haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr. Elektrolitik dissosiasiya. Dissosiasiya dərəcəsi və sabiti. Suyun ion hasili.	5-ci həftə
2	Atomun quruluşu. Atomun quruluşunun mürəkkəbliyini təsdiq edən təcrübələr. Hidrogen atomunun stasionar orbit-lərinin radiusunun və enerjisinin hesablanması. Atomda elektronların orbitallarda paylanma ardıcıllığını müəyyən edən qanunlar. Elektronların energetik hallarının kvant ədədləri ilə xarakteristikası.	6-cı həftə
3	Dövrü qanun. Mendeleyevin dövrü sistemi-element atomlarının elektron quruluşuna görə təbii təsnifatı kimi. Mozli qanunu.	7-ci həftə
4	Oksidləşmə-reduksiya reaksiyaları və onların təsnifatı. Oksidləşmə-reduksiya reaksiyalarının tərtib üsulları və onların getmə istiqamətinə mühitin təsiri.	8-ci həftə
5	Kimyəvi rabitənin təbiəti haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr (ECM, MOM).	9-cu həftə
6	Kovalent rabitənin növləri və onların əmələ gəlmə mexanizmləri. σ-, π- və δ-rabitələri. Atom orbitalların hibridləşməsi və hibrid hallara müvafiq gələn həndəsi formalar.	10-cu həftə
8	Kompleks birləşmələrin nomenklaturası. Kristallik sahə nəzəriyyəsi (KSN).	12-ci həftə
9	KSN-in müxtəlif simmetriyalı komplekslərə tətbiqi. Kompleks birləşmələrdə izomerlik hadisəsi və onların növləri.	13-cü həftə
10.	Elektron cütü metodunun kompleks birləşmələrə tətbiqi. Yan-Taller effekti.	14-cü həftə

 

        Son tarixdən sonra təqdim olunan sərbəst işlər səbəbindən asılı olmayaraq nəzərə alınmayacaqdır.

        Sərbəst işlərin nəticələri jurnalda yazılır.

 

        FƏNNİN MÖVZULARI:

1. Kimya fənni və onun vəzifələri, əsas anlayışları və qanunları. Ekvivalent və ekvivalentlər qanunu. Termokimya.

2. Məhlulların təbiəti haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr. Elektrolitik dissosiasiya, dissosiasiya dərəcəsi və sabiti. Suyun ion hasili.   

3. Məhlulların qatılığı və onların ifadə üsulları.

4. Atomun quruluşu. Atomda elektronların energetik halının kvant ədədləri ilə xarakteristikası.

5. Atomda elektronların orbitallarda paylanma ardıcıllığını müəyyən edən qanunlar.

6. Dövrü qanun. Oksidləşmə-reduksiya reaksiyaları, onların tipləri və tərtib üsulları.

7. Kimyəvi rabitənin təbiəti haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr.

8. Kimyəvi rabitənin növləri. Kovalent rabitənin növləri və yaranma mexanizmləri.

9. Atom orbitallarının hibridləşməsi və molekulların fəza quruluşu.

10. Kovalent rabitənin doymuşluğu və istiqamətliliyi. Hidrogen rabitəsi və onun  rolu.

11. Kompleks birləşmələr, onların nomenklaturası və izomerlik.

12. Kompleks birləşmələr haqqında klassik nəzəriyyələr.

13. Koordinasion rabitənin təbiəti və müasir kompleks əmələgəlmə nəzəriyyələri.

14. Kristallik sahə nəzəriyyəsi (KSN) və elektron cütü metodu (ECM).

15. Bioloji komplekslər və canlı orqanizmdə onların rolu. Daxili kompleks birləşmələr, onların alınması və xassələri.

16. Verner və Sicivik nəzəriyyələri.

 

        FƏNNİN TƏQVİM-MÖVZU PLANI:

        Fənn üzrə mühazirə və məşğələ dərslərinin təqvim-mövzu planı tərtib olunmuş, fənn müəllimlərinə paylanılmış, bir nüsxəsi isə kafedranın sənədləri siyahısında saxlanılır.

 

        QİYMƏTLƏNDİRMƏ:

        Fənn üzrə kredit toplamaq üçün lazımi 100 balın toplanması aşağıdakı kimi olacaq:

        50 bal – imtahana qədər

        O cümlədən:

        10 bal – dərsə davamiyyət

        10 bal – sərbəst iş

        10 bal – bacarıq

        20 bal – seminar dərslərindən toplanacaq ballardır.

        Semestr ərzində 3 dəfə kollokvium keçiriləcəkdir (minimum 3). Kollok-viumda iştirak etmədikdə jurnalda 0 (sıfır) bal qeyd olunacaqdır.

        50 bal – imtahanda toplanılacaq.

        İmtahan test üsulu ilə virtual test mərkəzində keçiriləcəkdir. Test 50 sualdan ibarət olacaqdır. Hər bir sual bir baldır.Səhv cavablanan suallar düzgün cavablanan sualların ballarını silir.

 

        ƏDƏBİYYAT VƏ MATERİALLAR:

1. Əliyev Ə.B., Həsənov İ.H., Sadıqzadə S.İ., Ümumi və qeyri-üzvi kimya, Bakı, 1987, 587 səh.

2. Qarayev Z.Ş.Bioqeyri üzvi və biofiziki kimya, Bakı, 1988, 425 səh.

3. Əhmədov E.L. Kompleks birləşmələr kimyası, Bakı, 2001, 211 səh.

4. Əhmədov E.L. Bioqeyri-üzvi kimya, Bakı, 2010, 166 səh.

5. Ахмедов Н.С. Неорганическая химия, Москва, 1975, 670 стр

6. Кемпбел Д. Современная общая  химия, Москва, 1975, 518 стр,

     

        KURS İŞİ

Bu fənn üzrə kurs işi nəzərdə tutulmur.

 

        TƏCRÜBƏ

Bu fənn üzrə istehsalat təcrübəsi nəzərdə tutulmur.

 

 

           

Azərbaycan Tibb Universiteti                        “TƏSDİQ EDİRƏM”

ÜMUMİ  KİMYA                                          “Ümumi və toksikoloji kimya

                fənni üzrə                                          kafedrasının müdiri”

                                                                           Qarayev E.A.

İŞÇİ TƏDRİS PROQRAMI                              İmza ___________________

              (SİLLABUS)                                                  

 

 

 

FƏNNİN KODU:                                                02.0001

FƏNNİN NÖVÜ:                                                Məcburi

FƏNNİN TƏDRİS SEMESTRİ:                         I və II semestrlər

FƏNNİN KREDİTİ:                                             5 və 4 kredit

FƏNNİN TƏDRİS FORMASI:                           Əyani

FƏNNİN TƏDRİS DİLİ:                                     Azərbaycan, rus, dili

FƏNNİ TƏDRİS EDƏN

MÜƏLLİMLƏR:                                               ass. Zeynalova G.R .

                                                                           dos. Əhmədov E.L.                       

                                                                           b/m. İsmayılova Ş.Y.

                                                                           ass. Acalova G.İ.   

                                                                    

 

KAFEDRANIN ƏLAQƏ

NÖMRƏLƏRİ:                                                     597-44-98

 

E-MAİL:

       PREREKVİZİTLƏR:

       Fənnin tədrisi üçün öncədən tədrisi zəruri olan fənn yoxdur.

 

       KOREKVİZİTLƏR:

       Bu fənnin tədrisindən sonra başqa  fənlərin də tədris olunması zəruridir:

       üzvi kimya, analitik kimya, fizkol kimya

 

       TƏDRİS PROQRAMI:

       Əczaçılıq ixtisası üzrə bakalavr üçün “Ümumi və qeyri üzvi kimya” fənləri

üzrə tədris proqramları Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi elmi-

metodik şuranın “Kimya və kimya texnologiyası”  bölməsinin 18 aprel 2005-ci

 il tarixli iclasının  (protokol №14) qərarı ilə təsdiq edilmişdir.

 

       TƏDRİS PLANI:

       Azərbaycan Tibb Universitetinin rektoru, Prof. G.Ç.Gəraybəyli tərəfin-

dən təsdiq edilmiş tədris planına əsasən kredit sistemi üzrə tədris aparılan əczaçılıq ixtisası üzrə ümumi və qeyri üzvi kimya məcburi və ardıcıl fənn kimi 2 semestr ərzində (I və II) tədris olunur: I semestrdə 75 saat (14 saat mühazirə, 61 saat məşğələ), II semestrdə 60 saat (14 saat mühazirə, 46 saat məşğələ) dərs keçilməsi nəzərdə tutulur. Hər iki semestr üzrə tədrisin müddəti 15 həftədir.

 

      KURSUN TƏSVİRİ:

      Bu fənlərin tədrisində kimyanın əsas anlayışları və qanunları, məhlulların təbiəti haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr, atomun quruluşu, atomda elektronların energetik halının kvant ədədləri ilə xarakteristikası, kimyəvi rabitənin təbiəti haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr, kimyəvi rabitənin növləri, kovalent rabitənin yaranma mexanizmləri, atom orbitalların hibridləşməsi və hibrid hallara müvafiq gələn həndəsi formalar, kompleks birləşmələr haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr, müasir kompleks əmələgəlmə nəzəriyyələri (ECM, KSN, MOM), kompleks birləşmələrin təsnifatı və nomenklaturası, kimyəvi elementlərin təsnifatı və ümumi xarakteristikası, orqanogen və biogen elementlər haqqında məlumatlar geniş şərh edilir.

          Bundan başqa kimyəvi laboratoriyada iş qaydaları texniki təhlükəsizlik və bədbəxt hallarda ilk yardım, zəhərli və şiddətli təsirə malik maddələrlə davranma və s. haqqında müfəssəl məlumatlar verilir.

          Elementlərin və onlar əsasında sintez olunan maddələrin fiziki və kimyəvi xassələri və xarakterik reaksiyaları haqqında ətraflı məlumat verilir.

          Ümumi və qeyri-üzvi kimyanın nəzəri əsasları əsasən mühazirə dərslərində tələbələrin nəzərinə çatdırılır. 

 

        KURSUN MƏQSƏDİ:

        Tələbələrdə kimyanın nəzəri əsasları haqqında biliklər toplusu və təcrübi vərdişlər aşılamaq, həmçinin təməl fənn kimi gələcəkdə tədris olunacaq ixtisas fənlərin (əczaçılıq kimyası, toksikoloji kimya, farmakoqnoziya, dərmanların texnologiyası) tələbələr tərəfindən daha yaxşı və asan mənimsənilməsinə zəmin yaratmaqdır.

 

        KURSUN NƏTİCƏLƏRİ:

        Ümumi və qeyri-üzvi kimya fənləri tədris olunub qurtardıqdan sonra tələbələr bəsit və mürəkkəb maddələrdə kimyəvi rabitənin təbiətini və tərtibini, kimyəvi birləşmələrdə mərkəzi atomların hibrid halını və onlara müvafiq gələn həndəsi formaları, elementlərin orqanogen və biogen olma şərtlərini, kimyəvi birləşmələrin paramaqnit və diamaqnit olma səbəblərini, onların bu və ya digər rənglərdə     olma şərtlərini, bioloji molekullarda mərkəzi atomların təhrif olunmuş həndəsi formalar yaratma səbəblərini və s. bilməlidir.

 

        QEYD:

        İmtahanda minimum 17 bal toplanmasa, imtahana qədər yığılan ballar toplanılmayacaq. İmtahanda və imtahana qədər toplanan ballar cəmlənir və yekun miqdarı aşağıdakı kimi qiymətləndirilir:

 

 

        A -  “Əla”                -  91 – 100 bal

        B  - “Çox yaxşı”      -  81 – 90 bal

       C  -  “Yaxşı”             -  71  – 80 bal

        D  -  “Kafi”               -  61 – 70 bal

        E  -  “Qənaətbəxş”     - 51 – 60 bal

        F  -  “Qeyri-kafi”       - 51 baldan aşağı

 

        SƏRBƏST İŞ:

        Semestr ərzində 10 sərbəst iş tapşırığı verilir. Hər tapşırığın yerinə yetirilməsi 1 balla qiymətləndirilir.

        Sərbəst iş yazılı formada, word faylı formasında, həcmi 1-2 səhifə (şrift 12) olmalıdır. Sərbəst işlər asan oxunan əl yazması formasında da ola bilər.

        Hər bir sərbəst iş tələbənin fərdi fikirlərinin məcmusu olduğuna görə plagiat

yol verilməzdir.   

 

SƏRBƏST İŞLƏRİN MÖVZULARI VƏ TƏHVİL

VERİLMƏSİNİN SON TARİXİ

№ si	Mövzular	Son tarix
1	Məhlullar və onların təsnifatı. Məhlulların təbiəti haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr. Elektrolitik dissosiasiya. Dissosiasiya dərəcəsi və sabiti. Suyun ion hasili.	5-ci həftə
2	Atomun quruluşu. Atomun quruluşunun mürəkkəbliyini təsdiq edən təcrübələr. Hidrogen atomunun stasionar orbit-lərinin radiusunun və enerjisinin hesablanması. Atomda elektronların orbitallarda paylanma ardıcıllığını müəyyən edən qanunlar. Elektronların energetik hallarının kvant ədədləri ilə xarakteristikası.	6-cı həftə
3	Dövrü qanun. Mendeleyevin dövrü sistemi-element atomlarının elektron quruluşuna görə təbii təsnifatı kimi. Mozli qanunu.	7-ci həftə
4	Oksidləşmə-reduksiya reaksiyaları və onların təsnifatı. Oksidləşmə-reduksiya reaksiyalarının tərtib üsulları və onların getmə istiqamətinə mühitin təsiri.	8-ci həftə
5	Kimyəvi rabitənin təbiəti haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr (ECM, MOM).	9-cu həftə
6	Kovalent rabitənin növləri və onların əmələ gəlmə mexanizmləri. σ-, π- və δ-rabitələri. Atom orbitalların hibridləşməsi və hibrid hallara müvafiq gələn həndəsi formalar.	10-cu həftə
8	Kompleks birləşmələrin nomenklaturası. Kristallik sahə nəzəriyyəsi (KSN).	12-ci həftə
9	KSN-in müxtəlif simmetriyalı komplekslərə tətbiqi. Kompleks birləşmələrdə izomerlik hadisəsi və onların növləri.	13-cü həftə
10.	Elektron cütü metodunun kompleks birləşmələrə tətbiqi. Yan-Taller effekti.	14-cü həftə

 

        Son tarixdən sonra təqdim olunan sərbəst işlər səbəbindən asılı olmayaraq nəzərə alınmayacaqdır.

        Sərbəst işlərin nəticələri jurnalda yazılır.

 

        FƏNNİN MÖVZULARI:

1. Kimya fənni və onun vəzifələri, əsas anlayışları və qanunları. Ekvivalent və ekvivalentlər qanunu. Termokimya.

2. Məhlulların təbiəti haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr. Elektrolitik dissosiasiya, dissosiasiya dərəcəsi və sabiti. Suyun ion hasili.   

3. Məhlulların qatılığı və onların ifadə üsulları.

4. Atomun quruluşu. Atomda elektronların energetik halının kvant ədədləri ilə xarakteristikası.

5. Atomda elektronların orbitallarda paylanma ardıcıllığını müəyyən edən qanunlar.

6. Dövrü qanun. Oksidləşmə-reduksiya reaksiyaları, onların tipləri və tərtib üsulları.

7. Kimyəvi rabitənin təbiəti haqqında klassik və müasir nəzəriyyələr.

8. Kimyəvi rabitənin növləri. Kovalent rabitənin növləri və yaranma mexanizmləri.

9. Atom orbitallarının hibridləşməsi və molekulların fəza quruluşu.

10. Kovalent rabitənin doymuşluğu və istiqamətliliyi. Hidrogen rabitəsi və onun rolu.

11. Kompleks birləşmələr, onların nomenklaturası və izomerlik.

12. Kompleks birləşmələr haqqında klassik nəzəriyyələr.

13. Koordinasion rabitənin təbiəti və müasir kompleks əmələgəlmə nəzəriyyələri.

14. Kristallik sahə nəzəriyyəsi (KSN) və elektron cütü metodu (ECM).

15. Bioloji komplekslər və canlı orqanizmdə onların rolu. Daxili kompleks birləşmələr, onların alınması və xassələri.

16. Verner və Sicivik nəzəriyyələri.

 

        FƏNNİN TƏQVİM-MÖVZU PLANI:

        Fənn üzrə mühazirə və məşğələ dərslərinin təqvim-mövzu planı tərtib olunmuş, fənn müəllimlərinə paylanılmış, bir nüsxəsi isə kafedranın sənədləri siyahısında saxlanılır.

 

      

QİYMƏTLƏNDİRMƏ:

        Fənn üzrə kredit toplamaq üçün lazımi 100 balın toplanması aşağıdakı kimi olacaq:

        50 bal – imtahana qədər

        O cümlədən:

        10 bal – dərsə davamiyyət

        10 bal – sərbəst iş

        10 bal – bacarıq

        20 bal – seminar dərslərindən toplanacaq ballardır.

        Semestr ərzində 3 dəfə kollokvium keçiriləcəkdir (minimum 3). Kollok-viumda iştirak etmədikdə jurnalda 0 (sıfır) bal qeyd olunacaqdır.

        50 bal – imtahanda toplanılacaq.

        İmtahan test üsulu ilə virtual test mərkəzində keçiriləcəkdir. Test 50 sualdan ibarət olacaqdır. Hər bir sual bir baldır.Səhv cavablanan suallar düzgün cavablanan sualların ballarını silir.

 

        ƏDƏBİYYAT VƏ MATERİALLAR:

1. Əliyev Ə.B., Həsənov İ.H., Sadıqzadə S.İ., Ümumi və qeyri-üzvi kimya, Bakı, 1987, 587 səh.

2. Qarayev Z.Ş.Bioqeyri üzvi və biofiziki kimya, Bakı, 1988, 425 səh.

  3. Əhmədov E.L. Kompleks birləşmələr kimyası, Bakı, 2001, 211 səh.

  4. Əhmədov E.L. Bioqeyri-üzvi kimya, Bakı, 2010, 166 səh.

  5. Ахмедов Н.С. Неорганическая химия, Москва, 1975, 670 стр

  6. Кемпбел Д. Современная общая  химия, Москва, 1975, 518 стр,

     

        KURS İŞİ

Bu fənn üzrə kurs işi nəzərdə tutulmur.

 

        TƏCRÜBƏ

Bu fənn üzrə istehsalat təcrübəsi nəzərdə tutulmur.