Azərbaycan Tibb Universiteti                         “TƏSDİQ EDİRƏM”

TOKSİKOLOJİ  KİMYA                                 “Ümumi və toksikoloji kimya

        fənni üzrə                                                    kafedrasının müdiri”

                                                                            Qarayev E.A.

İŞÇİ TƏDRİS PROQRAMI                               İmza ___________________

              (SİLLABUS)                                                  

 

 

FƏNNİN KODU:                                                02.0002

FƏNNİN NÖVÜ:                                                Məcburi

FƏNNİN TƏDRİS SEMESTRİ:                         VI və VII semestrlər

FƏNNİN KREDİTİ:                                            3 və 3 kredit

FƏNNİN TƏDRİS FORMASI:                           Əyani

FƏNNİN TƏDRİS DİLİ:                                     Azərbaycan, ingilis 

FƏNNİ TƏDRİS EDƏN

MÜƏLLİMLƏR:                                                 ass. Paşayeva S.A.                                       

                                                                             prof. Qarayev E.A.                     

                                                                             dos. Orucova K.F.

                                                                              ass. Hüseynquliyeva K.F.  

                                                                            

                                                                          

KAFEDRANIN  ƏLAQƏ

NÖMRƏLƏRİ:                                                     597-44-98

 

E-MAİL:

       PREREKVİZİTLƏR:

       Fənnin tədrisi üçün öncədən tədrisi zəruri olan fənn: ümumi kimya, qeyri-üzvi   

       kimya, analitik kimya, üzvi kimya, fizkol kimya

 

       KOREKVİZİTLƏR:

       Bu fənnin tədrisi ilə eyni vaxtda başqa fənlərin də tədris olunması zəruridir:

       əczaçılıq kimyası, farmakoqnoziya, farmakologiya

 

       TƏDRİS PROQRAMI:

       Əczaçılıq ixtisası üzrə bakalavr üçün “Toksikoloji  kimya” fənni üzrə tədris proqramı Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi elmi-metodik şuranın “Kimya və kimya texnologiyası”  bölməsinin 18 aprel 2005-ci il tarixli iclasının  (protokol №14) qərarı ilə təsdiq edilmişdir.

 

    TƏDRİS PLANI:

       Azərbaycan Tibb Universitetinin rektoru, Prof.G.Ç.Gəraybəyli tərəfindən təsdiq edilmiş tədris planına əsasən kredit sistemi üzrə tədris aparılan əczaçılıq ixtisası üzrə toksikoloji kimya məcburi və ardıcıl fənn kimi 2 semestr ərzində (VI və VII) tədris olunur: VI semestrdə 45 saat (6 saat mühazirə, 39 saat məşğələ), VII semestrdə 45 saat (16 saat mühazirə, 39 saat məşğələ) dərs keçilməsi nəzərdə tutulur. Hər iki semestr üzrə tədrisin müddəti 15 həftədir.

 

  KURSUN TƏSVİRİ:

      Bu fənndə klassik və müasir kimyəvi analiz üsulları, vəsfi, miqdari və instrumental analiz, onların mahiyyəti, yerinə yetirilməsi, maddə nümunələrinin analizi, lazım gələn avadanlıq, reaktivlər, analizin yekunlaşdırılması və son nəticəsinin statistik cəhətdən işlənilməsi qaydaları geniş şərh edilir.

       Bundan başqa kimyəvi laboratoriyada iş qaydaları, texniki təhlükəsizlik və bədbəxt hallarda ilk yardım, zəhərli və şiddətli təsirə malik maddələrlə davranma, kimyəvi reaktivlər və s. haqqında müfəssəl məlumatlar verilir.

       Analiz və təyin olunan maddələr  haqqında anlayış, maddənin fiziki və kimyəvi xassələri, onların nümunələrinin götürülməsi, bioloji materialdan təcridi, toksikoloji əhəmiyyəti haqqında ətraflı məlumat verilir.

        Maddələrin aşkar edilmə prinsipləri, analitik xassə, identifikasiyası, vəsfi analizin fiziki, kimyəvi, fiziki-kimyəvi üsulları, analitik reaksiyalar, reaktivlər, analitik reaksiyaların təsnifatı, spesifikliyi, həssaslığı, kənar qarışıqlardan təmizlənməsi, haqqında məlumatlar təqdim edilir.

        Toksikoloji kimyanın nəzəri əsasları əsasən mühazirə dərslərində nəzərə çatdırılır.

 

        KURSUN MƏQSƏDİ:

        Tələbələrdə toksikoloji analizin nəzəri əsasları haqqında biliklər toplusu və təcrübi vərdişlər aşılamaq.

 

        KURSUN NƏTİCƏLƏRİ:

        Toksikoloji kimya tədris olunub qurtardıqdan sonra tələbələr hər hansı bir maddənin fiziki-kimyəvi, analiz üsulları əsasında tədqiq olunmasını bilməli, bacarmalı və həyata keçirməlidir, başqa sözlə desək ekspert-analitik kimi formalaşdığı təsdiq olunmalıdır.

 

        QEYD:

        İmtahanda minimum 17 bal toplanmasa, imtahana qədər yığılan ballar toplanılmayacaq. İmtahanda və imtahana qədər toplanan ballar cəmlənir və yekun miqdarı aşağıdakı kimi qiymətləndirilir:

 

        A -  “Əla”                -  91 – 100 bal

        B  - “Çox yaxşı”      -  81 – 90 bal

       C  -  “Yaxşı”             -  71  – 80 bal

        D  -  “Kafi”               -  61 – 70 bal

        E  -  “Qənaətbəxş”     - 51 – 60 bal

        F  -  “Qeyri-kafi”       - 51 baldan aşağı

 

        SƏRBƏST İŞ:

        Semestr ərzində 10 sərbəst iş tapşırığı verilir. Hər tapşırığın yerinə yetirilməsi 1 balla qiymətləndirilir.

        Sərbəst iş yazılı formada, word faylı formasında, həcmi 1-2 səhifə (şrift 12) olmalıdır. Sərbəst işlər asan oxunan əl yazması formasında da ola bilər.

        Hər bir sərbəst iş tələbənin fərdi fikirlərinin məcmusu olduğuna görə plagiat

yol verilməzdir.   

 

SƏRBƏST İŞLƏRİN MÖVZULARI VƏ TƏHVİL

VERİLMƏSİNİN SON TARİXİ

№	Mövzular	Son tarix
	Payız semestri
1	Turş məhluldan ekstraksiya olunan zəhərli maddələr. Üsulların xüsusiyyətləri.	5-ci həftə
2	Barbituratlar, nümayəndələri, analizi.	6-cı həftə
3	Salisil turşusu, antipirin parasetamol, analizi.	7-ci həftə
4	Tropan törəməli alkaloidlər.	8-ci həftə
5	İndol törəməli alkaloidlər.	9-cu həftə
6	Purin törəməli alkaloidlər.	10-cu həftə
7	Əsasi xassəli sintetik maddələr.	11-ci həftə
8	Fenotiazin törəmələri.	12-ci həftə
9	Benzodiazepin törəmələri. Ürək qlikozidləri.	13-cü həftə
10	Pestisidlər.	14-cü həftə
	Yaz semestri
1	Su buxarı ilə qovma üsulu. Sianid turşusu və birləşmələri.	5-ci həftə
2	Karbohidrogenlərin halogenli törəmələri.	6-cı həftə
3	Aldehid və ketonlar.	7-ci həftə
4	Alifatik  spirtlər.	8-ci həftə
5	Alifatik karbon turşuları.	9-cu həftə
6	Fenol və törəmələri.	10-cu həftə
7	Minerallaşma üsulu.	11-ci həftə
8	Xrom, manqan, mis və gümüş birləşmələri.	12-ci həftə
9	Arsen, bismut, stibium birləşmələri.	13-cü həftə
10	Mineral turşular və qaz şəkilli zəhərlər.	14-cü həftə

 

        Son tarixdən sonra təqdim olunan sərbəst işlər səbəbindən asılı olmayaraq nəzərə alınmayacaqdır.

        Sərbəst işlərin nəticələri jurnalda yazılır.

  

 

        FƏNNİN MÖVZULARI:

Payız semestri

                                       

                                       Mühazirə

1.  Turşulaşdırılmış su və turşulaşdırılmış spirtlə təcrid  olunan zəhərli maddələr qrupu. Tətbiq edilən üsulların xüsusiyyətləri.                                                                                       

2.  Kramarenko üsulu. Barbitur turşusunun törəmələri.                             

3.  Alkaloidlər, təmizləmə üsulları, çökdürmə və rəngli reaksiyaları. Miqdari təyinat üsulları. Təsnifatı.                                   

                                       Laborator məşğələlər

1. Turş məhluldan ekstraksiya olunan zəhərli maddələr. Barbituratlar və kimyəvi-toksikoloji analizi (benzonal, heksenal, tiopental və fenobarbital).

2. Turş xassəli (salisil turşusu və törəmələri) maddələr, onların kimyəvi-toksikoloji analizi.

3. Qələvi məhluldan ekstraksiya olunan maddələr. Alkaloidlər qrupu. Vəsfi və miqdari analiz üsulları. Piridin və piperidin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi.

4. Tropan törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (atropin, kokain,skopolamin, hiossiamin).

5. Xinolin və izoxinolin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (xinin, tiryək, morfin kodein, papaverin, narkotin və s.).

6. İndol törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (strixnin, rezerpin, sekurinin, kofein, teobromin, teofillin və s.).

7. Purin və pirrolizidinin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi

8. Əsasi xarakterli sintetik maddələrin kimyəvi-toksikoloji analizi (anestezin, novakain, izoniazid, salyuzid, ftivazid, parasetamol).

9. Fenotiazin törəmələri – aminazin, diprazin, levomepromazin və onların kimyəvi-toksikoloji analizi.        

10. Benzodiazepin törəmələri – xlozepid, nitrazepam, nozepam, diazepam və onların kimyəvi-toksikoloji analizi. 

11. Ürək qlikozidləri və saponinlər, kimyəvi-toksikoloji analizi.          

12. Bioloji materialdan üzvi həlledicilərlə ekstraksiya olunan zəhərli maddələr(pestisidlər ). Tərkibində xlor olan pestisidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Fosfor üzvi birləşmələr və kimyəvi-toksikoloji analizi.

13. Fenol və karbamin turşusunun törəmələri, kimyəvi-toksikoloji analizi 

 

Yaz semestr 

                                        Mühazirə

1. Toksikoloji kimya fənni, vəzifəsi, məqsədi. Kimyəvi- toksikoloji analiz və növləri. Digər fənlərlə əlaqəsi. Kimyəvi-toksikoloji analizin obyektləri, xüsusiyyətləri
2. Tədqiqat obyektlərinin ilkin müayinəsi. Kimyəvi- toksikoloji analiz üsulları.                                                            

  3.   Zəhər və zəhərlənmə, növləri. Təsir edən amillər.                      

                                        Laborator məşğələləri  

1. Toksikoloji kimyada işlədilən reaktivlər və onların təmizliyinin yoxlanılması. Lab. iş. qaydaları. Maddi sübutların kimyəvi-toksikoloji analizə göndəril-

məsi və qəbulu. Kimyəvi-toksikoloji analizin ilk sınaqları. Zəhərli maddələrin bioloji obyektlərdən təcridi, təmizlənməsi, aşkarı və təyin edilmə üsulları.

Su buxarı ilə distillə etməklə təcrid olunan zəhərli maddələr qrupu. Uçucu zəhərlər.                                                  

1. Sianid turrşusu, onun kimyəvi-toksikoloji xarakteristi-kası. Biomaterialdan təcridi, aşkar edilməsi və təyini. Xlor üzvi birləşmələr: xloroform, karbon 4-xlorid, xloralhidrat, dixloretan, etilxlorid, trixloretilen, kimyəvi-toksikoloji xarakteristikası, təcridi, aşkarı və təyini.                                       
2. Formaldehid, aseton, sirkə turşusu və anhidridi, kimyəvi-toksikoloji xüsusiyyətləri, təcridi, aşkarı və  təyini. Alifatik spirtlər. Etanol, metanol, izoamil spirti. Etilenqlikol. Kimyəvi-toksikoloji xüsusiyyətləri,təcridi, aşkarı və təyini.                                        
3. Fenollar,törəmələri və kimyəvi-toksikoloji analizi.
4. Minerallaşma üsulu ilə təcrid olunan maddələr. Ümumi və xüsusi minerallaşma  üsulları. Metal zəhərlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Barium, qurğuşun birləşmələrinin analizi.                         

 6.   Xrom və manqan birləşmələrinin analizi.                                   

 7.   Mis və  gümüş birləşmələrinin analizi.                                        

 8.   Arsen birləşmələrinin analizi.                                                           

 9.   Bismut və stibium birləşmələrinin analizi.                                  

10.  Sink, kadmium və tallium birləşmələrinin analizi.                       

11.  Civə və onun birləşmələrinin analizi.                                          

12.  Bioloji materialdan su ilə təcrid olunan maddələr. Mineral turşular.                                                                        

13.  Qələvi və duzların kimyəvi-toksikoloji analizi.                          

14.  Qaz şəkilli zəhərli maddələr və kimyəvi-toksikoloji analizi.    

 

        FƏNNİN TƏQVİM-MÖVZU PLANI:

        Fənn üzrə mühazirə və məşğələ dərslərinin təqvim-mövzu planı tərtib olunmuş, fənn müəllimlərinə paylanılmış, bir nüsxəsi isə kafedranın sənədləri siyahısında saxlanılır.

 

        QİYMƏTLƏNDİRMƏ:

        Fənn üzrə kredit toplamaq üçün lazımi 100 balın toplanması aşağıdakı kimi olacaq:

        50 bal – imtahana qədər

        O cümlədən:

        10 bal – dərsə davamiyyət

        10 bal – sərbəst iş

        10 bal – bacarıq

        20 bal – seminar dərslərindən toplanacaq ballardır.

        Semestr ərzində 3 dəfə kollokvium keçiriləcəkdir (minimum 3). Kollokviumda iştirak etmədikdə jurnalda 0 (sıfır) bal qeyd olunacaqdır.

        50 bal – imtahanda toplanılacaq.

        İmtahan test üsulu ilə virtual test mərkəzində keçiriləcəkdir. Test 50 sualdan ibarət olacaqdır. Hər bir sual bir baldır.Səhv cavablanan suallar düzgün cavablanan sualların ballarını silir.

 

                            ƏDƏBİYYAT VƏ MATERİALLAR:

1. İskəndərov Q.B. Toksikoloji kimya. Bakı: Təbib, 2012, 671 s.
2. Qarayev E.A. Qaz xromatoqrafiyası, analitik və toksikoloji kimyada tətbiqi. Tədris-metodik vəsait, Bakı, 2010, 50 s.
3. Qarayev E.A. Fotometrik spektral analiz. Bakı: Təbib, 2012, 101 s.
4. Qarayev E.A. Bitki və heyvan mənşəli zəhərlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Bakı: Təbib, 2015, 308 s.
5. Буланова, А.В.Хроматография в медицине и биологии: учебное пособие /А.В. Буланова, Ю.Л. Полякова; Федер. агенство по образованию. – 2-е изд. Самара: Изд-во «Самарский университет», 2006. 116 с.
6. Вергейчик Т.Х. Токсикологическая химия. Москва, 2009, 400 с.
7. Карташов В.А. Изолирование из тканей внутренних органов лекарственных веществ кислотного и основного характера с помощью ацетона (методическая разработка). Барнаул, 1992, 15 с.
8. Крамаренко В.Ф. Токсикологическая химия. Киев, 1989, 447 с.
9. Журинов М.Ж., Газалиев А.М., Фазылов С.Д. Химия эфедриновых алкалоидов. Алма-Ата: Наука, 1990, 144 с.
10. Еремин С.К., Изотов Б.Н., Веселовская Н.В. Анализ наркотических средств. Москва, 1993, 271 с.
11. Лакин К.М., Крылов Ю.Ф. Биотрансформация лекарственных веществ. 1981, 344 с.
12.  Пурыгин П.П., Белоусова З.П. Основы химической токсикологии. Изд.: «Самарский университет», 2003, 51 с.
13.  Симонов Е.А., Изотов Б.Н., Фесенко А.В. Наркотики. Методы анализа на коже и ее придатках и выделениях. Москва, 2000, 130 с.
14. ТСХ-скрининг токсикологически значимых соединений, изолируемых экстракцией и сорбцией /под ред. акад. А.П.Арзамасцева. Москва, 2010, 240 с.
15. Токсикологическая химия: учебник для вузов/ Под ред. Т.В.Плетеновой. 2-е изд., испр. Москва: ГЭОТАР - Медицина, 2005, 512 с.
16.  Токсикологическая химия: учебник для вузов/ Под ред. Р.У.Хабриева и Н.И.Калетиной.  Москва: ГЭОТАР - Медицина, 2007.
17.  Оксенгендлер Г.И. Яды и противоядия. Ленинград: Наука, 1982, 192 с.
18.  Dictionary of Natural Products on CD-ROM (version 11.2).
19. Recommended methods for the identification and analysis of barbiturates and benzodiazepines under international control. United Nations. New York, 2012, 70 p.
20. Recommended methods for the detection and assay of barbiturates and benzodiazepines in biological specimens. United Nations. New York, 1997, 98 p.

 

        KURS İŞİ

Bu fənn üzrə kurs işi nəzərdə tutulmur.

 

        TƏCRÜBƏ

Bu fənn üzrə istehsalat təcrübəsi nəzərdə tutulmur.

 

 

Azərbaycan Tibb Universiteti                         “TƏSDİQ EDİRƏM”

TOKSİKOLOJİ  KİMYA                                 “Ümumi və toksikoloji kimya

        fənni üzrə                                                    kafedrasının müdiri”

                                                                            Qarayev E.A.

İŞÇİ TƏDRİS PROQRAMI                               İmza ___________________

              (SİLLABUS)                                                  

 

 

 

FƏNNİN KODU:                                                02.0002

FƏNNİN NÖVÜ:                                                Məcburi

FƏNNİN TƏDRİS SEMESTRİ:                         VI və VII semestrlər

FƏNNİN KREDİTİ:                                            3 və 3 kredit

FƏNNİN TƏDRİS FORMASI:                           Əyani

FƏNNİN TƏDRİS DİLİ:                                     Azərbaycan, rus, ingilis 

FƏNNİ TƏDRİS EDƏN

MÜƏLLİMLƏR:                                                 Orucova K.F., Qarayev E.A.,

                                                                             Paşayeva S.A., Hüseynquliyeva K.F.

 

KAFEDRANIN  ƏLAQƏ

NÖMRƏLƏRİ:                                                     597-44-98

 

E-MAİL:

       PREREKVİZİTLƏR:

       Fənnin tədrisi üçün öncədən tədrisi zəruri olan fənn: ümumi kimya, qeyri-üzvi   

       kimya, analitik kimya, üzvi kimya, fizkol kimya

 

       KOREKVİZİTLƏR:

       Bu fənnin tədrisi ilə eyni vaxtda başqa fənlərin də tədris olunması zəruridir:

       əczaçılıq kimyası, farmakoqnoziya, farmakologiya

 

       TƏDRİS PROQRAMI:

       Əczaçılıq ixtisası üzrə bakalavr üçün “Toksikoloji  kimya” fənni üzrə tədris proqramı Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi elmi-metodik şuranın “Kimya və kimya texnologiyası”  bölməsinin 18 aprel 2005-ci il tarixli iclasının  (protokol №14) qərarı ilə təsdiq edilmişdir.

 

 TƏDRİS PLANI:

       Azərbaycan Tibb Universitetinin rektoru, Prof.G.Ç.Gəraybəyli tərəfindən təsdiq edilmiş tədris planına əsasən kredit sistemi üzrə tədris aparılan əczaçılıq ixtisası üzrə toksikoloji kimya məcburi və ardıcıl fənn kimi 2 semestr ərzində (VI və VII) tədris olunur: VI semestrdə 45 saat (6 saat mühazirə, 39 saat məşğələ), VII semestrdə 45 saat (16 saat mühazirə, 39 saat məşğələ) dərs keçilməsi nəzərdə tutulur. Hər iki semestr üzrə tədrisin müddəti 15 həftədir.

 

      KURSUN TƏSVİRİ:

      Bu fənndə klassik və müasir kimyəvi analiz üsulları, vəsfi, miqdari və instrumental analiz, onların mahiyyəti, yerinə yetirilməsi, maddə nümunələrinin analizi, lazım gələn avadanlıq, reaktivlər, analizin yekunlaşdırılması və son nəticəsinin statistik cəhətdən işlənilməsi qaydaları geniş şərh edilir.

       Bundan başqa kimyəvi laboratoriyada iş qaydaları, texniki təhlükəsizlik və bədbəxt hallarda ilk yardım, zəhərli və şiddətli təsirə malik maddələrlə davranma, kimyəvi reaktivlər və s. haqqında müfəssəl məlumatlar verilir.

       Analiz və təyin olunan maddələr  haqqında anlayış, maddənin fiziki və kimyəvi xassələri, onların nümunələrinin götürülməsi, bioloji materialdan təcridi, toksikoloji əhəmiyyəti haqqında ətraflı məlumat verilir.

        Maddələrin aşkar edilmə prinsipləri, analitik xassə, identifikasiyası, vəsfi analizin fiziki, kimyəvi, fiziki-kimyəvi üsulları, analitik reaksiyalar, reaktivlər, analitik reaksiyaların təsnifatı, spesifikliyi, həssaslığı, kənar qarışıqlardan təmizlənməsi, haqqında məlumatlar təqdim edilir.

        Toksikoloji kimyanın nəzəri əsasları əsasən mühazirə dərslərində nəzərə çatdırılır.

 

        KURSUN MƏQSƏDİ:

        Tələbələrdə toksikoloji analizin nəzəri əsasları haqqında biliklər toplusu və təcrübi vərdişlər aşılamaq.

 

        KURSUN NƏTİCƏLƏRİ:

        Toksikoloji kimya tədris olunub qurtardıqdan sonra tələbələr hər hansı bir maddənin fiziki-kimyəvi, analiz üsulları əsasında tədqiq olunmasını bilməli, bacarmalı və həyata keçirməlidir, başqa sözlə desək ekspert-analitik kimi formalaşdığı təsdiq olunmalıdır.

 

        QEYD:

        İmtahanda minimum 17 bal toplanmasa, imtahana qədər yığılan ballar toplanılmayacaq. İmtahanda və imtahana qədər toplanan ballar cəmlənir və yekun miqdarı aşağıdakı kimi qiymətləndirilir:

 

        A -  “Əla”                -  91 – 100 bal

        B  - “Çox yaxşı”      -  81 – 90 bal

       C  -  “Yaxşı”             -  71  – 80 bal

        D  -  “Kafi”               -  61 – 70 bal

        E  -  “Qənaətbəxş”     - 51 – 60 bal

        F  -  “Qeyri-kafi”       - 51 baldan aşağı

 

        SƏRBƏST İŞ:

        Semestr ərzində 10 sərbəst iş tapşırığı verilir. Hər tapşırığın yerinə yetirilməsi 1 balla qiymətləndirilir.

        Sərbəst iş yazılı formada, word faylı formasında, həcmi 1-2 səhifə (şrift 12) olmalıdır. Sərbəst işlər asan oxunan əl yazması formasında da ola bilər.

        Hər bir sərbəst iş tələbənin fərdi fikirlərinin məcmusu olduğuna görə plagiat

yol verilməzdir.   

 

SƏRBƏST İŞLƏRİN MÖVZULARI VƏ TƏHVİL

VERİLMƏSİNİN SON TARİXİ

№ si	Mövzular	Son tarix
	Payız semestri
1	Turş məhluldan ekstraksiya olunan zəhərli maddələr. Üsulların xüsusiyyətləri.	5-ci həftə
2	Barbituratlar, nümayəndələri, analizi.	6-cı həftə
3	Salisil turşusu, antipirin parasetamol, analizi.	7-ci həftə
4	Tropan törəməli alkaloidlər.	8-ci həftə
5	İndol törəməli alkaloidlər.	9-cu həftə
6	Purin törəməli alkaloidlər.	10-cu həftə
7	Əsasi xassəli sintetik maddələr.	11-ci həftə
8	Fenotiazin törəmələri.	12-ci həftə
9	Benzodiazepin törəmələri. Ürək qlikozidləri.	13-cü həftə
10	Pestisidlər.	14-cü həftə
	Yaz semestri
1	Su buxarı ilə qovma üsulu. Sianid turşusu və birləşmələri.	5-ci həftə
2	Karbohidrogenlərin halogenli törəmələri.	6-cı həftə
3	Aldehid və ketonlar.	7-ci həftə
4	Alifatik  spirtlər.	8-ci həftə
5	Alifatik karbon turşuları.	9-cu həftə
6	Fenol və törəmələri.	10-cu həftə
7	Minerallaşma üsulu.	11-ci həftə
8	Xrom, manqan, mis və gümüş birləşmələri.	12-ci həftə
9	Arsen, bismut, stibium birləşmələri.	13-cü həftə
10	Mineral turşular və qaz şəkilli zəhərlər.	14-cü həftə

 

        Son tarixdən sonra təqdim olunan sərbəst işlər səbəbindən asılı olmayaraq nəzərə alınmayacaqdır.

        Sərbəst işlərin nəticələri jurnalda yazılır. 

 

        FƏNNİN MÖVZULARI:

Payız semestri

                                      

                                       Mühazirə

1.  Turşulaşdırılmış su və turşulaşdırılmış spirtlə təcrid  olunan zəhərli maddələr qrupu. Tətbiq edilən üsulların xüsusiyyətləri.                                                                                       

2.  Kramarenko üsulu. Barbitur turşusunun törəmələri.                             

3.  Alkaloidlər, təmizləmə üsulları, çökdürmə və rəngli reaksiyaları. Miqdari təyinat üsulları. Təsnifatı.                                   

                                       Laborator məşğələlər

1. Turş məhluldan ekstraksiya olunan zəhərli maddələr. Barbituratlar və kimyəvi-toksikoloji analizi (benzonal, heksenal, tiopental və fenobarbital).

2. Turş xassəli (salisil turşusu və törəmələri) maddələr, onların kimyəvi-toksikoloji analizi.

3. Qələvi məhluldan ekstraksiya olunan maddələr. Alkaloidlər qrupu. Vəsfi və miqdari analiz üsulları. Piridin və piperidin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi.

4. Tropan törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (atropin, kokain,skopolamin, hiossiamin).

5. Xinolin və izoxinolin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (xinin, tiryək, morfin kodein, papaverin, narkotin və s.).

6. İndol törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (strixnin, rezerpin, sekurinin, kofein, teobromin, teofillin və s.).

7. Purin və pirrolizidinin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi

8. Əsasi xarakterli sintetik maddələrin kimyəvi-toksikoloji analizi (anestezin, novakain, izoniazid, salyuzid, ftivazid, parasetamol ).

9. Fenotiazin törəmələri – aminazin, diprazin, levomepromazin və onların kimyəvi-toksikoloji analizi.        

10. Benzodiazepin törəmələri – xlozepid, nitrazepam, nozepam, diazepam və onların kimyəvi-toksikoloji analizi. 

11. Ürək qlikozidləri və saponinlər, kimyəvi-toksikoloji analizi.          

12. Bioloji materialdan üzvi həlledicilərlə ekstraksiya olunan zəhərli maddələr(pestisidlər ). Tərkibində xlor olan pestisidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Fosfor üzvi birləşmələr və kimyəvi-toksikoloji analizi.

13. Fenol və karbamin turşusunun törəmələri, kimyəvi-toksikoloji analizi. 

 

Yaz semestr 

                                        Mühazirə

1. Toksikoloji kimya fənni, vəzifəsi, məqsədi. Kimyəvi- toksikoloji analiz və növləri. Digər fənlərlə əlaqəsi. Kimyəvi-toksikoloji analizin obyektləri, xüsusiyyətləri
2. Tədqiqat obyektlərinin ilkin müayinəsi. Kimyəvi- toksikoloji analiz üsulları.                                                            

  3.   Zəhər və zəhərlənmə, növləri. Təsir edən amillər.                      

                                        Laborator məşğələləri  

1. Toksikoloji kimyada işlədilən reaktivlər və onların təmizliyinin yoxlanılması. Lab. iş. qaydaları. Maddi sübutların kimyəvi-toksikoloji analizə göndəril-

məsi və qəbulu. Kimyəvi-toksikoloji analizin ilk sınaqları. Zəhərli maddələrin bioloji obyektlərdən təcridi, təmizlənməsi, aşkarı və təyin edilmə üsulları.

Su buxarı ilə distillə etməklə təcrid olunan zəhərli maddələr qrupu. Uçucu zəhərlər.                                                  

1. Sianid turrşusu, onun kimyəvi-toksikoloji xarakteristi-kası. Biomaterialdan təcridi, aşkar edilməsi və təyini. Xlor üzvi birləşmələr: xloroform, karbon 4-xlorid, xloralhidrat, dixloretan, etilxlorid, trixloretilen, kimyəvi-toksikoloji xarakteristikası, təcridi, aşkarı və təyini.                                       
2. Formaldehid, aseton, sirkə turşusu və anhidridi, kimyəvi-toksikoloji xüsusiyyətləri, təcridi, aşkarı və  təyini. Alifatik spirtlər. Etanol, metanol, izoamil spirti. Etilenqlikol. Kimyəvi-toksikoloji xüsusiyyətləri,təcridi, aşkarı və təyini.                                       
3. Fenollar,törəmələri və kimyəvi-toksikoloji analizi.
4. Minerallaşma üsulu ilə təcrid olunan maddələr. Ümumi və xüsusi minerallaşma  üsulları. Metal zəhərlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Barium, qurğuşun birləşmələrinin analizi.                        

 6.   Xrom və manqan birləşmələrinin analizi.                                   

 7.   Mis və  gümüş birləşmələrinin analizi.                                        

 8.   Arsen birləşmələrinin analizi.                                                           

 9.   Bismut və stibium birləşmələrinin analizi.                                  

10.  Sink, kadmium və tallium birləşmələrinin analizi.                      

11.  Civə və onun birləşmələrinin analizi.                                          

12.  Bioloji materialdan su ilə təcrid olunan maddələr.  Mineral turşular.                                                                        

13.  Qələvi və duzların kimyəvi-toksikoloji analizi.                          

14.  Qaz şəkilli zəhərli maddələr və kimyəvi-toksikoloji analizi.    

 

        FƏNNİN TƏQVİM-MÖVZU PLANI:

        Fənn üzrə mühazirə və məşğələ dərslərinin təqvim-mövzu planı tərtib olunmuş, fənn müəllimlərinə paylanılmış, bir nüsxəsi isə kafedranın sənədləri siyahısında saxlanılır.

 

        QİYMƏTLƏNDİRMƏ:

        Fənn üzrə kredit toplamaq üçün lazımi 100 balın toplanması aşağıdakı kimi olacaq:

        50 bal – imtahana qədər

        O cümlədən:

        10 bal – dərsə davamiyyət

        10 bal – sərbəst iş

        10 bal – bacarıq

        20 bal – seminar dərslərindən toplanacaq ballardır.

        Semestr ərzində 3 dəfə kollokvium keçiriləcəkdir (minimum 3). Kollokviumda iştirak etmədikdə jurnalda 0 (sıfır) bal qeyd olunacaqdır.

        50 bal – imtahanda toplanılacaq.

        İmtahan test üsulu ilə virtual test mərkəzində keçiriləcəkdir. Test 50 sualdan ibarət olacaqdır. Hər bir sual bir baldır.Səhv cavablanan suallar düzgün cavablanan sualların ballarını silir.

 

                            ƏDƏBİYYAT VƏ MATERİALLAR:

1. İskəndərov Q.B. Toksikoloji kimya. Bakı: Təbib, 2012, 671 s.
2. Qarayev E.A. Qaz xromatoqrafiyası, analitik və toksikoloji kimyada tətbiqi. Tədris-metodik vəsait, Bakı, 2010, 50 s.
3. Qarayev E.A. Fotometrik spektral analiz. Bakı: Təbib, 2012, 101 s.
4. Qarayev E.A. Bitki və heyvan mənşəli zəhərlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Bakı: Təbib, 2015, 308 s.
5. Буланова, А.В.Хроматография в медицине и биологии: учебное пособие /А.В. Буланова, Ю.Л. Полякова; Федер. агенство по образованию. – 2-е изд. Самара: Изд-во «Самарский университет», 2006. 116 с.
6. Вергейчик Т.Х. Токсикологическая химия. Москва, 2009, 400 с.
7. Карташов В.А. Изолирование из тканей внутренних органов лекарственных веществ кислотного и основного характера с помощью ацетона (методическая разработка). Барнаул, 1992, 15 с.
8. Крамаренко В.Ф. Токсикологическая химия. Киев, 1989, 447 с.
9. Журинов М.Ж., Газалиев А.М., Фазылов С.Д. Химия эфедриновых алкалоидов. Алма-Ата: Наука, 1990, 144 с.
10. Еремин С.К., Изотов Б.Н., Веселовская Н.В. Анализ наркотических средств. Москва, 1993, 271 с.
11. Лакин К.М., Крылов Ю.Ф. Биотрансформация лекарственных веществ. 1981, 344 с.
12.  Пурыгин П.П., Белоусова З.П. Основы химической токсикологии. Изд.: «Самарский университет», 2003, 51 с.
13.  Симонов Е.А., Изотов Б.Н., Фесенко А.В. Наркотики. Методы анализа на коже и ее придатках и выделениях. Москва, 2000, 130 с.
14. ТСХ-скрининг токсикологически значимых соединений, изолируемых экстракцией и сорбцией /под ред. акад. А.П.Арзамасцева. Москва, 2010, 240 с.
15. Токсикологическая химия: учебник для вузов/ Под ред. Т.В.Плетеновой. 2-е изд., испр. Москва: ГЭОТАР - Медицина, 2005, 512 с.
16.  Токсикологическая химия: учебник для вузов/ Под ред. Р.У.Хабриева и Н.И.Калетиной.  Москва: ГЭОТАР - Медицина, 2007.
17.  Оксенгендлер Г.И. Яды и противоядия. Ленинград: Наука, 1982, 192 с.
18.  Dictionary of Natural Products on CD-ROM (version 11.2).
19. Recommended methods for the identification and analysis of barbiturates and benzodiazepines under international control. United Nations. New York, 2012, 70 p.
20. Recommended methods for the detection and assay of barbiturates and benzodiazepines in biological specimens. United Nations. New York, 1997, 98 p.

 

        KURS İŞİ

Bu fənn üzrə kurs işi nəzərdə tutulmur.

 

        TƏCRÜBƏ

Bu fənn üzrə istehsalat təcrübəsi nəzərdə tutulmur.

 

 

           

Azərbaycan Tibb Universiteti                         “TƏSDİQ EDİRƏM”

TOKSİKOLOJİ  KİMYA                                 “Ümumi və toksikoloji kimya

        fənni üzrə                                                    kafedrasının müdiri”

                                                                            Qarayev E.A.______________

İŞÇİ TƏDRİS PROQRAMI                               İmza ___________________

              (SİLLABUS)                                                  

 

 

 

FƏNNİN KODU:                                                02.0002

FƏNNİN NÖVÜ:                                                Məcburi

FƏNNİN TƏDRİS SEMESTRİ:                         VI və VII semestrlər

FƏNNİN KREDİTİ:                                            3 və 3 kredit

FƏNNİN TƏDRİS FORMASI:                           Əyani

FƏNNİN TƏDRİS DİLİ:                                     Azərbaycan, rus, ingilis 

FƏNNİ TƏDRİS EDƏN

MÜƏLLİMLƏR:                                                 ass. Paşayeva S.A.

                                                                             prof. Qarayev E.A.                     

                                                                             dos. Orucova K.F.

                                                                             ass. Hüseynquliyeva K.F.  

 

                                                                             

 

KAFEDRANIN  ƏLAQƏ

NÖMRƏLƏRİ:                                                     597-44-98

 

E-MAİL:

       PREREKVİZİTLƏR:

       Fənnin tədrisi üçün öncədən tədrisi zəruri olan fənn: ümumi kimya, qeyri-üzvi   

       kimya, analitik kimya, üzvi kimya, fizkol kimya

 

       KOREKVİZİTLƏR:

       Bu fənnin tədrisi ilə eyni vaxtda başqa fənlərin də tədris olunması zəruridir:

       əczaçılıq kimyası, farmakoqnoziya, farmakologiya

 

       TƏDRİS PROQRAMI:

       Əczaçılıq ixtisası üzrə bakalavr üçün “Toksikoloji  kimya” fənni üzrə tədris proqramı Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi elmi-metodik şuranın “Kimya və kimya texnologiyası”  bölməsinin 18 aprel 2005-ci il tarixli iclasının  (protokol №14) qərarı ilə təsdiq edilmişdir.

 

 TƏDRİS PLANI:

       Azərbaycan Tibb Universitetinin rektoru, Prof.G.Ç.Gəraybəyli tərəfindən təsdiq edilmiş tədris planına əsasən kredit sistemi üzrə tədris aparılan əczaçılıq ixtisası üzrə toksikoloji kimya məcburi və ardıcıl fənn kimi 2 semestr ərzində (VI və VII) tədris olunur: VI semestrdə 45 saat (6 saat mühazirə, 39 saat məşğələ), VII semestrdə 45 saat (16 saat mühazirə, 39 saat məşğələ) dərs keçilməsi nəzərdə tutulur. Hər iki semestr üzrə tədrisin müddəti 15 həftədir.

 

      KURSUN TƏSVİRİ:

      Bu fənndə klassik və müasir kimyəvi analiz üsulları, vəsfi, miqdari və instrumental analiz, onların mahiyyəti, yerinə yetirilməsi, maddə nümunələrinin analizi, lazım gələn avadanlıq, reaktivlər, analizin yekunlaşdırılması və son nəticəsinin statistik cəhətdən işlənilməsi qaydaları geniş şərh edilir.

       Bundan başqa kimyəvi laboratoriyada iş qaydaları, texniki təhlükəsizlik və bədbəxt hallarda ilk yardım, zəhərli və şiddətli təsirə malik maddələrlə davranma, kimyəvi reaktivlər və s. haqqında müfəssəl məlumatlar verilir.

       Analiz və təyin olunan maddələr  haqqında anlayış, maddənin fiziki və kimyəvi xassələri, onların nümunələrinin götürülməsi, bioloji materialdan təcridi, toksikoloji əhəmiyyəti haqqında ətraflı məlumat verilir.

        Maddələrin aşkar edilmə prinsipləri, analitik xassə, identifikasiyası, vəsfi analizin fiziki, kimyəvi, fiziki-kimyəvi üsulları, analitik reaksiyalar, reaktivlər, analitik reaksiyaların təsnifatı, spesifikliyi, həssaslığı, kənar qarışıqlardan təmizlənməsi, haqqında məlumatlar təqdim edilir.

        Toksikoloji kimyanın nəzəri əsasları əsasən mühazirə dərslərində nəzərə çatdırılır.

 

        KURSUN MƏQSƏDİ:

        Tələbələrdə toksikoloji analizin nəzəri əsasları haqqında biliklər toplusu və təcrübi vərdişlər aşılamaq.

 

        KURSUN NƏTİCƏLƏRİ:

        Toksikoloji kimya tədris olunub qurtardıqdan sonra tələbələr hər hansı bir maddənin fiziki-kimyəvi, analiz üsulları əsasında tədqiq olunmasını bilməli, bacarmalı və həyata keçirməlidir, başqa sözlə desək ekspert-analitik kimi formalaşdığı təsdiq olunmalıdır.

 

        QEYD:

        İmtahanda minimum 17 bal toplanmasa, imtahana qədər yığılan ballar toplanılmayacaq. İmtahanda və imtahana qədər toplanan ballar cəmlənir və yekun miqdarı aşağıdakı kimi qiymətləndirilir:

 

        A -  “Əla”                -  91 – 100 bal

        B  - “Çox yaxşı”      -  81 – 90 bal

       C  -  “Yaxşı”             -  71  – 80 bal

        D  -  “Kafi”               -  61 – 70 bal

        E  -  “Qənaətbəxş”     - 51 – 60 bal

        F  -  “Qeyri-kafi”       - 51 baldan aşağı

 

        SƏRBƏST İŞ:

        Semestr ərzində 10 sərbəst iş tapşırığı verilir. Hər tapşırığın yerinə yetirilməsi 1 balla qiymətləndirilir.

        Sərbəst iş yazılı formada, word faylı formasında, həcmi 1-2 səhifə (şrift 12) olmalıdır. Sərbəst işlər asan oxunan əl yazması formasında da ola bilər.

        Hər bir sərbəst iş tələbənin fərdi fikirlərinin məcmusu olduğuna görə plagiat

yol verilməzdir.   

 

SƏRBƏST İŞLƏRİN MÖVZULARI VƏ TƏHVİL

VERİLMƏSİNİN SON TARİXİ

№ si	Mövzular	Son tarix
	Payız semestri
1	Turş məhluldan ekstraksiya olunan zəhərli maddələr. Üsulların xüsusiyyətləri.	5-ci həftə
2	Barbituratlar, nümayəndələri, analizi.	6-cı həftə
3	Salisil turşusu, antipirin parasetamol, analizi.	7-ci həftə
4	Tropan törəməli alkaloidlər.	8-ci həftə
5	İndol törəməli alkaloidlər.	9-cu həftə
6	Purin törəməli alkaloidlər.	10-cu həftə
7	Əsasi xassəli sintetik maddələr.	11-ci həftə
8	Fenotiazin törəmələri.	12-ci həftə
9	Benzodiazepin törəmələri. Ürək qlikozidləri.	13-cü həftə
10	Pestisidlər.	14-cü həftə
	Yaz semestri
1	Su buxarı ilə qovma üsulu. Sianid turşusu və birləşmələri.	5-ci həftə
2	Karbohidrogenlərin halogenli törəmələri.	6-cı həftə
3	Aldehid və ketonlar.	7-ci həftə
4	Alifatik  spirtlər.	8-ci həftə
5	Alifatik karbon turşuları.	9-cu həftə
6	Fenol və törəmələri.	10-cu həftə
7	Minerallaşma üsulu.	11-ci həftə
8	Xrom, manqan, mis və gümüş birləşmələri.	12-ci həftə
9	Arsen, bismut, stibium birləşmələri.	13-cü həftə
10	Mineral turşular və qaz şəkilli zəhərlər.	14-cü həftə

 

        Son tarixdən sonra təqdim olunan sərbəst işlər səbəbindən asılı olmayaraq nəzərə alınmayacaqdır.

        Sərbəst işlərin nəticələri jurnalda yazılır.

 

  

        FƏNNİN MÖVZULARI:

Payız semestri

                                       

                                       Mühazirə

1.  Turşulaşdırılmış su və turşulaşdırılmış spirtlə təcrid  olunan zəhərli maddələr qrupu. Tətbiq edilən üsulların xüsusiyyətləri.                                                                                       

2.  Kramarenko üsulu. Barbitur turşusunun törəmələri.                             

3.  Alkaloidlər, təmizləmə üsulları, çökdürmə və rəngli reaksiyaları. Miqdari təyinat üsulları. Təsnifatı.                                   

                                       Laborator məşğələlər

1. Turş məhluldan ekstraksiya olunan zəhərli maddələr. Barbituratlar və kimyəvi-toksikoloji analizi (benzonal, heksenal, tiopental və fenobarbital).

2. Turş xassəli (salisil turşusu və törəmələri) maddələr, onların kimyəvi-toksikoloji analizi.

3. Qələvi məhluldan ekstraksiya olunan maddələr. Alkaloidlər qrupu. Vəsfi və miqdari analiz üsulları. Piridin və piperidin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi.

4. Tropan törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (atropin, kokain,skopolamin, hiossiamin).

5. Xinolin və izoxinolin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (xinin, tiryək, morfin kodein, papaverin, narkotin və s.).

6. İndol törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (strixnin, rezerpin, sekurinin, kofein, teobromin, teofillin və s.).

7. Purin və pirrolizidinin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi

8. Əsasi xarakterli sintetik maddələrin kimyəvi-toksikoloji analizi (anestezin, novakain, izoniazid, salyuzid, ftivazid, parasetamol ).

9. Fenotiazin törəmələri – aminazin, diprazin, levomepromazin və onların kimyəvi-toksikoloji analizi.        

10. Benzodiazepin törəmələri – xlozepid, nitrazepam, nozepam, diazepam və onların kimyəvi-toksikoloji analizi. 

11. Ürək qlikozidləri və saponinlər, kimyəvi-toksikoloji analizi.          

12. Bioloji materialdan üzvi həlledicilərlə ekstraksiya olunan zəhərli maddələr(pestisidlər ). Tərkibində xlor olan pestisidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Fosfor üzvi birləşmələr və kimyəvi-toksikoloji analizi.

13. Fenol və karbamin turşusunun törəmələri, kimyəvi-toksikoloji analizi.

  

Yaz semestr 

                                        Mühazirə

1. Toksikoloji kimya fənni, vəzifəsi, məqsədi. Kimyəvi- toksikoloji analiz və növləri. Digər fənlərlə əlaqəsi. Kimyəvi-toksikoloji analizin obyektləri, xüsusiyyətləri

2.  Tədqiqat obyektlərinin ilkin müayinəsi. Kimyəvi- toksikoloji analiz üsulları.                                                             

3.   Zəhər və zəhərlənmə, növləri. Təsir edən amillər.                      

                                        Laborator məşğələləri  

1. Toksikoloji kimyada işlədilən reaktivlər və onların təmizliyinin yoxlanılması. Lab. iş. qaydaları. Maddi sübutların kimyəvi-toksikoloji analizə göndəril-

məsi və qəbulu. Kimyəvi-toksikoloji analizin ilk sınaqları. Zəhərli maddələrin bioloji obyektlərdən təcridi, təmizlənməsi, aşkarı və təyin edilmə üsulları.

Su buxarı ilə distillə etməklə təcrid olunan zəhərli maddələr qrupu. Uçucu zəhərlər.                                                  

1. Sianid turrşusu, onun kimyəvi-toksikoloji xarakteristi-kası. Biomaterialdan təcridi, aşkar edilməsi və təyini. Xlor üzvi birləşmələr: xloroform, karbon 4-xlorid, xloralhidrat, dixloretan, etilxlorid, trixloretilen, kimyəvi-toksikoloji xarakteristikası, təcridi, aşkarı və təyini.                                       
2. Formaldehid, aseton, sirkə turşusu və anhidridi, kimyəvi-toksikoloji xüsusiyyətləri, təcridi, aşkarı və  təyini. Alifatik spirtlər. Etanol, metanol, izoamil spirti. Etilenqlikol. Kimyəvi-toksikoloji xüsusiyyətləri,təcridi, aşkarı və təyini.                                       
3. Fenollar,törəmələri və kimyəvi-toksikoloji analizi.
4. Minerallaşma üsulu ilə təcrid olunan maddələr. Ümumi və xüsusi minerallaşma  üsulları. Metal zəhərlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Barium, qurğuşun birləşmələrinin analizi.                        

 6.   Xrom və manqan birləşmələrinin analizi.                                   

 7.   Mis və  gümüş birləşmələrinin analizi.                                        

 8.   Arsen birləşmələrinin analizi.                                                           

 9.   Bismut və stibium birləşmələrinin analizi.                                  

10.  Sink, kadmium və tallium birləşmələrinin analizi.                      

11.  Civə və onun birləşmələrinin analizi.                                          

12.  Bioloji materialdan su ilə təcrid olunan maddələr.  Mineral turşular.                                                                        

13.  Qələvi və duzların kimyəvi-toksikoloji analizi.                          

14.  Qaz şəkilli zəhərli maddələr və kimyəvi-toksikoloji analizi.    

 

        FƏNNİN TƏQVİM-MÖVZU PLANI:

        Fənn üzrə mühazirə və məşğələ dərslərinin təqvim-mövzu planı tərtib olunmuş, fənn müəllimlərinə paylanılmış, bir nüsxəsi isə kafedranın sənədləri siyahısında saxlanılır.

 

        QİYMƏTLƏNDİRMƏ:

        Fənn üzrə kredit toplamaq üçün lazımi 100 balın toplanması aşağıdakı kimi olacaq:

        50 bal – imtahana qədər

        O cümlədən:

        10 bal – dərsə davamiyyət

        10 bal – sərbəst iş

        10 bal – bacarıq

        20 bal – seminar dərslərindən toplanacaq ballardır.

        Semestr ərzində 3 dəfə kollokvium keçiriləcəkdir (minimum 3). Kollokviumda iştirak etmədikdə jurnalda 0 (sıfır) bal qeyd olunacaqdır.

        50 bal – imtahanda toplanılacaq.

        İmtahan test üsulu ilə virtual test mərkəzində keçiriləcəkdir. Test 50 sualdan ibarət olacaqdır. Hər bir sual bir baldır.Səhv cavablanan suallar düzgün cavablanan sualların ballarını silir.

 

                            ƏDƏBİYYAT VƏ MATERİALLAR:

1. İskəndərov Q.B. Toksikoloji kimya. Bakı: Təbib, 2012, 671 s.
2. Qarayev E.A. Qaz xromatoqrafiyası, analitik və toksikoloji kimyada tətbiqi. Tədris-metodik vəsait, Bakı, 2010, 50 s.
3. Qarayev E.A. Fotometrik spektral analiz. Bakı: Təbib, 2012, 101 s.
4. Qarayev E.A. Bitki və heyvan mənşəli zəhərlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Bakı: Təbib, 2015, 308 s.
5. Буланова, А.В.Хроматография в медицине и биологии: учебное пособие /А.В. Буланова, Ю.Л. Полякова; Федер. агенство по образованию. – 2-е изд. Самара: Изд-во «Самарский университет», 2006. 116 с.
6. Вергейчик Т.Х. Токсикологическая химия. Москва, 2009, 400 с.
7. Карташов В.А. Изолирование из тканей внутренних органов лекарственных веществ кислотного и основного характера с помощью ацетона (методическая разработка). Барнаул, 1992, 15 с.
8. Крамаренко В.Ф. Токсикологическая химия. Киев, 1989, 447 с.
9. Журинов М.Ж., Газалиев А.М., Фазылов С.Д. Химия эфедриновых алкалоидов. Алма-Ата: Наука, 1990, 144 с.
10. Еремин С.К., Изотов Б.Н., Веселовская Н.В. Анализ наркотических средств. Москва, 1993, 271 с.
11. Лакин К.М., Крылов Ю.Ф. Биотрансформация лекарственных веществ. 1981, 344 с.
12.  Пурыгин П.П., Белоусова З.П. Основы химической токсикологии. Изд.: «Самарский университет», 2003, 51 с.
13.  Симонов Е.А., Изотов Б.Н., Фесенко А.В. Наркотики. Методы анализа на коже и ее придатках и выделениях. Москва, 2000, 130 с.
14. ТСХ-скрининг токсикологически значимых соединений, изолируемых экстракцией и сорбцией /под ред. акад. А.П.Арзамасцева. Москва, 2010, 240 с.
15. Токсикологическая химия: учебник для вузов/ Под ред. Т.В.Плетеновой. 2-е изд., испр. Москва: ГЭОТАР - Медицина, 2005, 512 с.
16.  Токсикологическая химия: учебник для вузов/ Под ред. Р.У.Хабриева и Н.И.Калетиной.  Москва: ГЭОТАР - Медицина, 2007.
17.  Оксенгендлер Г.И. Яды и противоядия. Ленинград: Наука, 1982, 192 с.
18.  Dictionary of Natural Products on CD-ROM (version 11.2).
19. Recommended methods for the identification and analysis of barbiturates and benzodiazepines under international control. United Nations. New York, 2012, 70 p.
20. Recommended methods for the detection and assay of barbiturates and benzodiazepines in biological specimens. United Nations. New York, 1997, 98 p.

 

        KURS İŞİ

Bu fənn üzrə kurs işi nəzərdə tutulmur.

 

        TƏCRÜBƏ

Bu fənn üzrə istehsalat təcrübəsi nəzərdə tutulmur.

        

 

Azərbaycan Tibb Universiteti                         “TƏSDİQ EDİRƏM”

TOKSİKOLOJİ  KİMYA                                 “Ümumi və toksikoloji kimya

        fənni üzrə                                                    kafedrasının müdiri”

                                                                            Qarayev E.A.

İŞÇİ TƏDRİS PROQRAMI                               İmza ___________________

              (SİLLABUS)                                                  

 

 

 

FƏNNİN KODU:                                                02.0002

FƏNNİN NÖVÜ:                                                Məcburi

FƏNNİN TƏDRİS SEMESTRİ:                         VI və VII semestrlər

FƏNNİN KREDİTİ:                                            3 və 3 kredit

FƏNNİN TƏDRİS FORMASI:                           Əyani

FƏNNİN TƏDRİS DİLİ:                                     Azərbaycan, rus, ingilis 

FƏNNİ TƏDRİS EDƏN

MÜƏLLİMLƏR:                                                 prof. Qarayev E.A.,

                                                                             dos. Orucova K.F.,

                                                                             ass. Paşayeva S.A.,  

                                                                             ass.Hüseynquliyeva K.F.

 

KAFEDRANIN  ƏLAQƏ

NÖMRƏLƏRİ:                                                     597-44-98

 

E-MAİL:

       PREREKVİZİTLƏR:

       Fənnin tədrisi üçün öncədən tədrisi zəruri olan fənn: ümumi kimya, qeyri-üzvi   

       kimya, analitik kimya, üzvi kimya, fizkol kimya

 

       KOREKVİZİTLƏR:

       Bu fənnin tədrisi ilə eyni vaxtda başqa fənlərin də tədris olunması zəruridir:

       əczaçılıq kimyası, farmakoqnoziya, farmakologiya

 

       TƏDRİS PROQRAMI:

       Əczaçılıq ixtisası üzrə bakalavr üçün “Toksikoloji  kimya” fənni üzrə tədris proqramı Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi elmi-metodik şuranın “Kimya və kimya texnologiyası”  bölməsinin 18 aprel 2005-ci il tarixli iclasının  (protokol №14) qərarı ilə təsdiq edilmişdir.

 

 TƏDRİS PLANI:

       Azərbaycan Tibb Universitetinin rektoru, Prof.G.Ç.Gəraybəyli tərəfindən təsdiq edilmiş tədris planına əsasən kredit sistemi üzrə tədris aparılan əczaçılıq ixtisası üzrə toksikoloji kimya məcburi və ardıcıl fənn kimi 2 semestr ərzində (VI və VII) tədris olunur: VI semestrdə 45 saat (6 saat mühazirə, 39 saat məşğələ), VII semestrdə 45 saat (16 saat mühazirə, 39 saat məşğələ) dərs keçilməsi nəzərdə tutulur. Hər iki semestr üzrə tədrisin müddəti 15 həftədir.

 

      KURSUN TƏSVİRİ:

      Bu fənndə klassik və müasir kimyəvi analiz üsulları, vəsfi, miqdari və instrumental analiz, onların mahiyyəti, yerinə yetirilməsi, maddə nümunələrinin analizi, lazım gələn avadanlıq, reaktivlər, analizin yekunlaşdırılması və son nəticəsinin statistik cəhətdən işlənilməsi qaydaları geniş şərh edilir.

       Bundan başqa kimyəvi laboratoriyada iş qaydaları, texniki təhlükəsizlik və bədbəxt hallarda ilk yardım, zəhərli və şiddətli təsirə malik maddələrlə davranma, kimyəvi reaktivlər və s. haqqında müfəssəl məlumatlar verilir.

       Analiz və təyin olunan maddələr  haqqında anlayış, maddənin fiziki və kimyəvi xassələri, onların nümunələrinin götürülməsi, bioloji materialdan təcridi, toksikoloji əhəmiyyəti haqqında ətraflı məlumat verilir.

        Maddələrin aşkar edilmə prinsipləri, analitik xassə, identifikasiyası, vəsfi analizin fiziki, kimyəvi, fiziki-kimyəvi üsulları, analitik reaksiyalar, reaktivlər, analitik reaksiyaların təsnifatı, spesifikliyi, həssaslığı, kənar qarışıqlardan təmizlənməsi, haqqında məlumatlar təqdim edilir.

        Toksikoloji kimyanın nəzəri əsasları əsasən mühazirə dərslərində nəzərə çatdırılır.

 

        KURSUN MƏQSƏDİ:

        Tələbələrdə toksikoloji analizin nəzəri əsasları haqqında biliklər toplusu və təcrübi vərdişlər aşılamaq.

 

        KURSUN NƏTİCƏLƏRİ:

        Toksikoloji kimya tədris olunub qurtardıqdan sonra tələbələr hər hansı bir maddənin fiziki-kimyəvi, analiz üsulları əsasında tədqiq olunmasını bilməli, bacarmalı və həyata keçirməlidir, başqa sözlə desək ekspert-analitik kimi formalaşdığı təsdiq olunmalıdır.

 

        QEYD:

        İmtahanda minimum 17 bal toplanmasa, imtahana qədər yığılan ballar toplanılmayacaq. İmtahanda və imtahana qədər toplanan ballar cəmlənir və yekun miqdarı aşağıdakı kimi qiymətləndirilir:

 

        A -  “Əla”                -  91 – 100 bal

        B  - “Çox yaxşı”      -  81 – 90 bal

       C  -  “Yaxşı”             -  71  – 80 bal

        D  -  “Kafi”               -  61 – 70 bal

        E  -  “Qənaətbəxş”     - 51 – 60 bal

        F  -  “Qeyri-kafi”       - 51 baldan aşağı

 

        SƏRBƏST İŞ:

        Semestr ərzində 10 sərbəst iş tapşırığı verilir. Hər tapşırığın yerinə yetirilməsi 1 balla qiymətləndirilir.

        Sərbəst iş yazılı formada, word faylı formasında, həcmi 1-2 səhifə (şrift 12) olmalıdır. Sərbəst işlər asan oxunan əl yazması formasında da ola bilər.

        Hər bir sərbəst iş tələbənin fərdi fikirlərinin məcmusu olduğuna görə plagiat

yol verilməzdir.   

 

SƏRBƏST İŞLƏRİN MÖVZULARI VƏ TƏHVİL

VERİLMƏSİNİN SON TARİXİ

№ si	Mövzular	Son tarix
	Payız semestri
1	Turş məhluldan ekstraksiya olunan zəhərli maddələr. Üsulların xüsusiyyətləri.	5-ci həftə
2	Barbituratlar, nümayəndələri, analizi.	6-cı həftə
3	Salisil turşusu, antipirin parasetamol, analizi.	7-ci həftə
4	Tropan törəməli alkaloidlər.	8-ci həftə
5	İndol törəməli alkaloidlər.	9-cu həftə
6	Purin törəməli alkaloidlər.	10-cu həftə
7	Əsasi xassəli sintetik maddələr.	11-ci həftə
8	Fenotiazin törəmələri.	12-ci həftə
9	Benzodiazepin törəmələri. Ürək qlikozidləri.	13-cü həftə
10	Pestisidlər.	14-cü həftə
	Yaz semestri
1	Su buxarı ilə qovma üsulu. Sianid turşusu və birləşmələri.	5-ci həftə
2	Karbohidrogenlərin halogenli törəmələri.	6-cı həftə
3	Aldehid və ketonlar.	7-ci həftə
4	Alifatik  spirtlər.	8-ci həftə
5	Alifatik karbon turşuları.	9-cu həftə
6	Fenol və törəmələri.	10-cu həftə
7	Minerallaşma üsulu.	11-ci həftə
8	Xrom, manqan, mis və gümüş birləşmələri.	12-ci həftə
9	Arsen, bismut, stibium birləşmələri.	13-cü həftə
10	Mineral turşular və qaz şəkilli zəhərlər.	14-cü həftə

 

        Son tarixdən sonra təqdim olunan sərbəst işlər səbəbindən asılı olmayaraq nəzərə alınmayacaqdır.

        Sərbəst işlərin nəticələri jurnalda yazılır.

  

 

        FƏNNİN MÖVZULARI:

Payız semestri

                                       

                                       Mühazirə

1.  Turşulaşdırılmış su və turşulaşdırılmış spirtlə təcrid  olunan zəhərli maddələr qrupu. Tətbiq edilən üsulların xüsusiyyətləri.                                                                                       

2.  Kramarenko üsulu. Barbitur turşusunun törəmələri.                             

3.  Alkaloidlər, təmizləmə üsulları, çökdürmə və rəngli reaksiyaları. Miqdari təyinat üsulları. Təsnifatı.                                   

                                       Laborator məşğələlər

1. Turş məhluldan ekstraksiya olunan zəhərli maddələr. Barbituratlar və kimyəvi-toksikoloji analizi (benzonal, heksenal, tiopental və fenobarbital).

2. Turş xassəli (salisil turşusu və törəmələri) maddələr, onların kimyəvi-toksikoloji analizi.

3. Qələvi məhluldan ekstraksiya olunan maddələr. Alkaloidlər qrupu. Vəsfi və miqdari analiz üsulları. Piridin və piperidin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi.

4. Tropan törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (atropin, kokain,skopolamin, hiossiamin).

5. Xinolin və izoxinolin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (xinin, tiryək, morfin kodein, papaverin, narkotin və s.).

6. İndol törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (strixnin, rezerpin, sekurinin, kofein, teobromin, teofillin və s.).

7. Purin və pirrolizidinin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi

8. Əsasi xarakterli sintetik maddələrin kimyəvi-toksikoloji analizi (anestezin, novakain, izoniazid, salyuzid, ftivazid, parasetamol ).

9. Fenotiazin törəmələri – aminazin, diprazin, levomepromazin və onların kimyəvi-toksikoloji analizi.        

10. Benzodiazepin törəmələri – xlozepid, nitrazepam, nozepam, diazepam və onların kimyəvi-toksikoloji analizi. 

11. Ürək qlikozidləri və saponinlər, kimyəvi-toksikoloji analizi.          

12. Bioloji materialdan üzvi həlledicilərlə ekstraksiya olunan zəhərli maddələr(pestisidlər ). Tərkibində xlor olan pestisidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Fosfor üzvi birləşmələr və kimyəvi-toksikoloji analizi.

13. Fenol və karbamin turşusunun törəmələri, kimyəvi-toksikoloji analizi. 

 

Yaz semestr 

                                        Mühazirə

1. Toksikoloji kimya fənni, vəzifəsi, məqsədi. Kimyəvi- toksikoloji analiz və növləri. Digər fənlərlə əlaqəsi. Kimyəvi-toksikoloji analizin obyektləri, xüsusiyyətləri
2. Tədqiqat obyektlərinin ilkin müayinəsi. Kimyəvi- toksikoloji analiz üsulları.                                                            

  3.   Zəhər və zəhərlənmə, növləri. Təsir edən amillər.                      

                                        Laborator məşğələləri  

1. Toksikoloji kimyada işlədilən reaktivlər və onların təmizliyinin yoxlanılması. Lab. iş. qaydaları. Maddi sübutların kimyəvi-toksikoloji analizə göndəril-

məsi və qəbulu. Kimyəvi-toksikoloji analizin ilk sınaqları. Zəhərli maddələrin bioloji obyektlərdən təcridi, təmizlənməsi, aşkarı və təyin edilmə üsulları.

Su buxarı ilə distillə etməklə təcrid olunan zəhərli maddələr qrupu. Uçucu zəhərlər.                                                  

1. Sianid turrşusu, onun kimyəvi-toksikoloji xarakteristi-kası. Biomaterialdan təcridi, aşkar edilməsi və təyini. Xlor üzvi birləşmələr: xloroform, karbon 4-xlorid, xloralhidrat, dixloretan, etilxlorid, trixloretilen, kimyəvi-toksikoloji xarakteristikası, təcridi, aşkarı və təyini.                                       
2. Formaldehid, aseton, sirkə turşusu və anhidridi, kimyəvi-toksikoloji xüsusiyyətləri, təcridi, aşkarı və  təyini. Alifatik spirtlər. Etanol, metanol, izoamil spirti. Etilenqlikol. Kimyəvi-toksikoloji xüsusiyyətləri,təcridi, aşkarı və təyini.                                        
3. Fenollar,törəmələri və kimyəvi-toksikoloji analizi.
4. Minerallaşma üsulu ilə təcrid olunan maddələr. Ümumi və xüsusi minerallaşma  üsulları. Metal zəhərlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Barium, qurğuşun birləşmələrinin analizi.                         

 6.   Xrom və manqan birləşmələrinin analizi.                                   

 7.   Mis və  gümüş birləşmələrinin analizi.                                        

 8.   Arsen birləşmələrinin analizi.                                                            

 9.   Bismut və stibium birləşmələrinin analizi.                                  

10.  Sink, kadmium və tallium birləşmələrinin analizi.                      

11.  Civə və onun birləşmələrinin analizi.                                          

12.  Bioloji materialdan su ilə təcrid olunan maddələr.  Mineral turşular.                                                                        

13.  Qələvi və duzların kimyəvi-toksikoloji analizi.                          

14.  Qaz şəkilli zəhərli maddələr və kimyəvi-toksikoloji analizi.    

 

        FƏNNİN TƏQVİM-MÖVZU PLANI:

        Fənn üzrə mühazirə və məşğələ dərslərinin təqvim-mövzu planı tərtib olunmuş, fənn müəllimlərinə paylanılmış, bir nüsxəsi isə kafedranın sənədləri siyahısında saxlanılır.

 

        QİYMƏTLƏNDİRMƏ:

        Fənn üzrə kredit toplamaq üçün lazımi 100 balın toplanması aşağıdakı kimi olacaq:

        50 bal – imtahana qədər

        O cümlədən:

        10 bal – dərsə davamiyyət

        10 bal – sərbəst iş

        10 bal – bacarıq

        20 bal – seminar dərslərindən toplanacaq ballardır.

        Semestr ərzində 3 dəfə kollokvium keçiriləcəkdir (minimum 3). Kollokviumda iştirak etmədikdə jurnalda 0 (sıfır) bal qeyd olunacaqdır.

        50 bal – imtahanda toplanılacaq.

        İmtahan test üsulu ilə virtual test mərkəzində keçiriləcəkdir. Test 50 sualdan ibarət olacaqdır. Hər bir sual bir baldır.Səhv cavablanan suallar düzgün cavablanan sualların ballarını silir.

 

                            ƏDƏBİYYAT VƏ MATERİALLAR:

1. İskəndərov Q.B. Toksikoloji kimya. Bakı: Təbib, 2012, 671 s.
2. Qarayev E.A. Qaz xromatoqrafiyası, analitik və toksikoloji kimyada tətbiqi. Tədris-metodik vəsait, Bakı, 2010, 50 s.
3. Qarayev E.A. Fotometrik spektral analiz. Bakı: Təbib, 2012, 101 s.
4. Qarayev E.A. Bitki və heyvan mənşəli zəhərlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Bakı: Təbib, 2015, 308 s.
5. Буланова, А.В.Хроматография в медицине и биологии: учебное пособие /А.В. Буланова, Ю.Л. Полякова; Федер. агенство по образованию. – 2-е изд. Самара: Изд-во «Самарский университет», 2006. 116 с.
6. Вергейчик Т.Х. Токсикологическая химия. Москва, 2009, 400 с.
7. Карташов В.А. Изолирование из тканей внутренних органов лекарственных веществ кислотного и основного характера с помощью ацетона (методическая разработка). Барнаул, 1992, 15 с.
8. Крамаренко В.Ф. Токсикологическая химия. Киев, 1989, 447 с.
9. Журинов М.Ж., Газалиев А.М., Фазылов С.Д. Химия эфедриновых алкалоидов. Алма-Ата: Наука, 1990, 144 с.
10. Еремин С.К., Изотов Б.Н., Веселовская Н.В. Анализ наркотических средств. Москва, 1993, 271 с.
11. Лакин К.М., Крылов Ю.Ф. Биотрансформация лекарственных веществ. 1981, 344 с.
12.  Пурыгин П.П., Белоусова З.П. Основы химической токсикологии. Изд.: «Самарский университет», 2003, 51 с.
13.  Симонов Е.А., Изотов Б.Н., Фесенко А.В. Наркотики. Методы анализа на коже и ее придатках и выделениях. Москва, 2000, 130 с.
14. ТСХ-скрининг токсикологически значимых соединений, изолируемых экстракцией и сорбцией /под ред. акад. А.П.Арзамасцева. Москва, 2010, 240 с.
15. Токсикологическая химия: учебник для вузов/ Под ред. Т.В.Плетеновой. 2-е изд., испр. Москва: ГЭОТАР - Медицина, 2005, 512 с.
16.  Токсикологическая химия: учебник для вузов/ Под ред. Р.У.Хабриева и Н.И.Калетиной.  Москва: ГЭОТАР - Медицина, 2007.
17.  Оксенгендлер Г.И. Яды и противоядия. Ленинград: Наука, 1982, 192 с.
18.  Dictionary of Natural Products on CD-ROM (version 11.2).
19. Recommended methods for the identification and analysis of barbiturates and benzodiazepines under international control. United Nations. New York, 2012, 70 p.
20. Recommended methods for the detection and assay of barbiturates and benzodiazepines in biological specimens. United Nations. New York, 1997, 98 p.

 

        KURS İŞİ

Bu fənn üzrə kurs işi nəzərdə tutulmur.

 

        TƏCRÜBƏ

Bu fənn üzrə istehsalat təcrübəsi nəzərdə tutulmur.

 

 

 

Azərbaycan Tibb Universiteti                         “TƏSDİQ EDİRƏM”

TOKSİKOLOJİ  KİMYA                                 “Ümumi və toksikoloji kimya

        fənni üzrə                                                    kafedrasının müdiri”

 

MÜƏLLİMLƏRİN                                                               İskəndərov Q.B.

İŞÇİ TƏDRİS PROQRAMI                               İmza ___________________

              (SİLLABUS)                                                  

 

 

 

FƏNNİN KODU:                                                02.00.02

FƏNNİN NÖVÜ:                                                Məcburi

FƏNNİN TƏDRİS SEMESTRİ:                       VI və VII semestrlər

FƏNNİN KREDİTİ:                                           3 və 3 kredit

FƏNNİN TƏDRİS FORMASI:                          Əyani

FƏNNİN TƏDRİS DİLİ:                                     Rus, azərbaycan dili

FƏNNİ TƏDRİS EDƏN

MÜƏLLİMLƏR:                                                 dos. OrucovaK.F.,

                                                                               prof. Qarayev E.A.,          

 

KAFEDRANIN  ƏLAQƏ

NÖMRƏLƏRİ:                                                     597-44-98

 

E-MAİL:             [email protected]

       PREREKVİZİTLƏR:

       Fənnin tədrisi üçün öncədən tədrisi zəruri olan fənn: ümumi kimya, qeyri-üzvi   

       kimya, analitik kimya, üzvi kimya, fizkol kimya

 

       KOREKVİZİTLƏR:

       Bu fənnin tədrisi ilə eyni vaxtda başqa fənlərin də tədris olunması zəruridir:

       əczaçılıq kimyası, farmakoqnoziya, farmakologiya

 

       TƏDRİS PROQRAMI:

       Əczaçılıq ixtisası üzrə bakalavr üçün “Toksikoloji  kimya” fənni üzrə tədris proqramı Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi elmi-metodik şuranın “Kimya və kimya texnologiyası”  bölməsinin 18 aprel 2005-ci il tarixli iclasının  (protokol №14) qərarı ilə təsdiq edilmişdir.

 

       TƏDRİS PLANI:

       Azərbaycan Tibb Universitetinin rektoru, akademik Ə.T. Əmiraslanov tərəfindən təsdiq edilmiş tədris planına əsasən kredit sistemi üzrə tədris aparılan əczaçılıq ixtisası üzrə toksikoloji kimya məcburi və ardıcıl fənn kimi 2 semestr ərzində (VI və VII) tədris olunur: VI semestrdə 45 saat (6 saat mühazirə, 39 saat məşğələ), VII semestrdə 45 saat (6 saat mühazirə, 39 saat məşğələ) dərs keçilməsi nəzərdə tutulur. Hər iki semestr üzrə tədrisin müddəti 15 həftədir.  

 

      KURSUN TƏSVİRİ:

      Bu fənndə klassik və müasir kimyəvi-toksikoloji  analiz üsulları, vəsfi, miqdari və instrumental analiz, onların mahiyyəti, yerinə yetirilməsi, tədqiqat obyektlərinin analizi, lazım gələn avadanlıq, reaktivlər, analizin yekunlaşdırılması və son nəticəsinin obyektiv cəhətdən qiymətləndirilməsi qaydaları geniş şərh edilir.

       Bundan başqa kimyəvi laboratoriyada iş qaydaları, texniki təhlükəsizlik və bədbəxt hallarda ilk yardım, zəhərli və şiddətli təsirə malik maddələrlə davranma, kimyəvi reaktivlər və s. haqqında müfəssəl məlumatlar verilir.

       Analiz və təyin olunan zəhərli maddələr  haqqında anlayış, fiziki və kimyəvi xassələri, tədqiqat nümunələrinin götürülməsi, maddənin bioloji materialdan təcridi, təmizlənməsi, identifikasiyası və toksikoloji əhəmiyyəti haqqında ətraflı məlumat verilir.

        Maddələrin aşkar edilmə prinsipləri, vəsfi analizin fiziki, kimyəvi, fiziki-kimyəvi üsulları, analitik reaksiyalar, reaktivlər, kimyəvi-toksikoloji analizin mərhələləri, spesifikliyi, həssaslığı, kənar qarışıqlardan təmizlənmə haqqında məlumatlar təqdim edilir.

        Toksikoloji kimyanın nəzəri əsasları əsasən mühazirə dərslərində nəzərə çatdırılır.

 

        KURSUN MƏQSƏDİ:

        Tələbələrdə toksikoloji analizin nəzəri əsasları haqqında biliklər toplusu və təcrübi vərdişlər aşılamaq.

 

        KURSUN NƏTİCƏLƏRİ:

        Toksikoloji kimya tədris olunub qurtardıqdan sonra tələbələr hər hansı bir zəhərli maddənin fiziki-kimyəvi və s. analiz üsulları əsasında tədqiq olunmasını bilməli, bacarmalı və həyata keçirməlidir, başqa sözlə desək kimyaçı-ekspert kimi formalaşdığı təsdiq olunmalıdır.

 

        QEYD:

        İmtahanda minimum 17 bal toplanmasa, imtahana qədər yığılan ballar toplanılmayacaq. İmtahanda və imtahana qədər toplanan ballar cəmlənir və yekun miqdarı aşağıdakı kimi qiymətləndirilir:

 

        A -  “Əla”                -  91 – 100 bal

        B  - “Çox yaxşı”      -  81 – 90 bal

       C  -  “Yaxşı”             -  71  – 80 bal

        D  -  “Kafi”               -  61 – 70 bal

        E  -  “Qənaətbəxş”     - 51 – 60 bal

        F  -  “Qeyri-kafi”       - 51 baldan aşağı

 

        SƏRBƏST İŞ:

        Semestr ərzində 10 sərbəst iş tapşırığı verilir. Hər tapşırığın yerinə yetirilməsi 1 balla qiymətləndirilir.

        Sərbəst iş yazılı formada, word faylı formasında, həcmi 1-2 səhifə (şrift 12) olmalıdır. Sərbəst işlər asan oxunan əl yazması formasında da ola bilər.

        Hər bir sərbəst iş tələbənin fərdi fikirlərinin məcmusu olduğuna görə plagiat

yol verilməzdir.   

 

SƏRBƏST İŞLƏRİN MÖVZULARI VƏ TƏHVİL

VERİLMƏSİNİN SON TARİXİ

№ si	Mövzular	Son tarix
	Payız semestri
1	Turş məhluldan ekstraksiya olunan zəhərli maddələr. Üsulların xüsusiyyətləri.	5-ci həftə
2	Barbituratlar, nümayəndələri, analizi.	6-cı həftə
3	Salisil turşusu, antipirin parasetamol, analizi.	7-ci həftə
4	Tropan törəməli alkaloidlər.	8-ci həftə
5	İndol törəməli alkaloidlər.	9-cu həftə
6	Purin törəməli alkaloidlər.	10-cu həftə
7	Əsasi xassəli sintetik maddələr.	11-ci həftə
8	Fenotiazin törəmələri.	12-ci həftə
9	Benzodiazepin törəmələri. Ürək qlikozidləri.	13-cü həftə
10	Pestisidlər.	14-cü həftə
	Yaz semestri
1	Su buxarı ilə qovma üsulu. Sianid turşusu və birləşmələri.	5-ci həftə
2	Karbohidrogenlərin halogenli törəmələri.	6-cı həftə
3	Aldehid və ketonlar.	7-ci həftə
4	Alifatik  spirtlər.	8-ci həftə
5	Alifatik karbon turşuları.	9-cu həftə
6	Fenol və törəmələri.	10-cu həftə
7	Minerallaşma üsulu.	11-ci həftə
8	Xrom, manqan, mis və gümüş birləşmələri.	12-ci həftə
9	Arsen, bismut, stibium birləşmələri.	13-cü həftə
10	Mineral turşular və qaz şəkilli zəhərlər.	14-cü həftə

 

        Son tarixdən sonra təqdim olunan sərbəst işlər səbəbindən asılı olmayaraq nəzərə alınmayacaqdır.

        Sərbəst işlərin nəticələri jurnalda yazılır.

 

SƏRBƏST BACARIQLARIN SİYAHISI

	payız semestri
1	Barbituratların prototrop tautomeriyasına əsasən pH-dan asılı olaraq ekstraksiya və reekstraksiyası.
2	Barbituratların mikrokristalloskopik təyinatı.
3	Barbituratların Co2+ ionları ilə təyini.
4	Barbituratların Cu2+ ionları ilə təyini.
5	Alkaloidlərin Dragendorf reaktivi ilə təyini.
6	Fenotiazin törəmələrinin qatı turşularla (sulfat, nitrat, xlorid) rəngli reaksiyası.
7	Alkaloidlərin NTX üsulu ilə təyini.
8	Salisilatların FeCl3 ilə pH-ın müxtəlif ədədi qiymətlərində verdiyi rəngli reaksiyalar.
9	Benzodiazepinlərin ninhidrinlə reaksiyası.
10	Saponinlərin köpük əmələ gətirmələrinə əsasən təyini.
	Yaz semestri
1	Rənginə görə kimyəvi-toksikoloji analizin tədqiqat obyektlərini ilkin müayinə etmə bacarığı.
2	Qoxusuna görə kimyəvi-toksikoloji analizin tədqiqat obyektlərini ilkin müayinə etmə bacarığı (sirkə turşusu, spirt, su).
3	Kimyəvi-toksikoloji analizin tədqiqat obyektlərini həll olmasına görə ilkin müayinə etmə bacarığı (xloroform + su, spirt + su, su və ya üzvi həlledici).
4	Xarici görünüşünə görə tədqiqat obyektlərini ilkin müayinə etmə bacarığı (qida qalıqları, bioloji material, dərman preparartı).
5	Tədqiqat obyektlərinin pH-ını müəyyən etmə bacarığı (indikatorla)
6	6.     Sianidlərin rodanid şəklində təyini.
7	7.     Kimyəvi-toksikoloji analizdə ekstraksiya prosesini yerinə yetirmə bacarığı (ayırıcı qıf)
8	8.     Fenol və fenolyatların fərqləndirilməsi.
9	Metal zəhərlərin (Cu+2, Zn+2, Mn+2, Bi+3, Cd+2) sulfidlərlə rəngli birləşmələr əmələ gətirmə reaksiyalarının yerinə yetirmə bacarığı.
10	Metal zəhərlərinin K2CrO4 ilə verdiyi birləşmələrinin rənginə görə   fərqləndirilməsi

 

Sərbəst bacarıqların nəticələri jurnalda yazılır.

 

        FƏNNİN MÖVZULARI:

Payız semestri

                                                                                

                                       Laborator məşğələlər

1. Turş məhluldan ekstraksiya olunan zəhərli maddələr. Barbituratlar və kimyəvi-toksikoloji analizi (benzonal, heksenal, tiopental və fenobarbital).

2. Turş xassəli (salisil turşusu və törəmələri) maddələr, onların kimyəvi-toksikoloji analizi.

3. Qələvi məhluldan ekstraksiya olunan maddələr. Alkaloidlər qrupu. Vəsfi və miqdari analiz üsulları. Piridin və piperidin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi.

4. Tropan törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (atropin, kokain,skopolamin, hiossiamin).

5. Xinolin və izoxinolin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (xinin, tiryək, morfin kodein, papaverin, narkotin və s.).

6. İndol törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (strixnin, rezerpin, sekurinin, kofein, teobromin, teofillin və s.).

7. Purin və pirrolizidinin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi

8. Əsasi xarakterli sintetik maddələrin kimyəvi-toksikoloji analizi (anestezin, novakain, izoniazid, salyuzid, ftivazid, parasetamol ).

9. Fenotiazin törəmələri – aminazin, diprazin, levomepromazin və onların kimyəvi-toksikoloji analizi.        

10. Benzodiazepin törəmələri – xlozepid, nitrazepam, nozepam, diazepam və onların kimyəvi-toksikoloji analizi. 

11. Ürək qlikozidləri və saponinlər, kimyəvi-toksikoloji analizi.          

12. Bioloji materialdan üzvi həlledicilərlə ekstraksiya olunan zəhərli maddələr(pestisidlər ). Tərkibində xlor olan pestisidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Fosfor üzvi birləşmələr və kimyəvi-toksikoloji analizi.

13. Fenol və karbamin turşusunun törəmələri, kimyəvi-toksikoloji analizi.

  

Yaz semestri

 

                                        Laborator məşğələləri  

1. Toksikoloji kimyada işlədilən reaktivlər və onların təmizliyinin yoxlanılması. Lab. iş. qaydaları. Maddi sübutların kimyəvi-toksikoloji analizə göndəril-

məsi və qəbulu. Kimyəvi-toksikoloji analizin ilk sınaqları. Zəhərli maddələrin bioloji obyektlərdən təcridi, təmizlənməsi, aşkarı və təyin edilmə üsulları.

Su buxarı ilə distillə etməklə təcrid olunan zəhərli maddələr qrupu. Uçucu zəhərlər.                                                  

1. Sianid turrşusu, onun kimyəvi-toksikoloji xarakteristi-kası. Biomaterialdan təcridi, aşkar edilməsi və təyini. Xlor üzvi birləşmələr: xloroform, karbon 4-xlorid, xloralhidrat, dixloretan, etilxlorid, trixloretilen, kimyəvi-toksikoloji xarakteristikası, təcridi, aşkarı və təyini.                                       

2. Formaldehid, aseton, sirkə turşusu və anhidridi, kimyəvi-toksikoloji xüsusiyyətləri, təcridi, aşkarı və  təyini. Alifatik spirtlər. Etanol, metanol, izoamil spirti. Etilenqlikol. Kimyəvi-toksikoloji xüsusiyyətləri,təcridi, aşkarı və təyini.                                       

3. Fenollar,törəmələri və kimyəvi-toksikoloji analizi.

4. Minerallaşma üsulu ilə təcrid olunan maddələr. Ümumi və xüsusi minerallaşma  üsulları. Metal zəhərlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Barium, qurğuşun birləşmələrinin analizi.                        

 6.   Xrom və manqan birləşmələrinin analizi.                                   

 7.   Mis və  gümüş birləşmələrinin analizi.                                        

 8.   Arsen birləşmələrinin analizi.                                                           

 9.   Bismut və stibium birləşmələrinin analizi.                                  

10.  Sink, kadmium və tallium birləşmələrinin analizi.                       

11.  Civə və onun birləşmələrinin analizi.                                          

12.  Bioloji materialdan su ilə təcrid olunan maddələr.  Mineral turşular.                                                                        

13.  Qələvi və duzların kimyəvi-toksikoloji analizi.                          

14.  Qaz şəkilli zəhərli maddələr və kimyəvi-toksikoloji analizi.    

 

        FƏNNİN TƏQVİM-MÖVZU PLANI:

        Fənn üzrə mühazirə və məşğələ dərslərinin təqvim-mövzu planı tərtib olunmuş, fənn müəllimlərinə paylanılmış, bir nüsxəsi isə kafedranın sənədləri siyahısında saxlanılır.

 

        QİYMƏTLƏNDİRMƏ:

        Fənn üzrə kredit toplamaq üçün lazımi 100 balın toplanması aşağıdakı kimi olacaq:

        50 bal – imtahana qədər

        O cümlədən:

        10 bal – dərsə davamiyyət

        10 bal – sərbəst iş

        10 bal – bacarıq

        20 bal – seminar dərslərindən toplanacaq ballardır.

        Semestr ərzində 3 dəfə kollokvium keçiriləcəkdir (minimum 3). Kollokviumda iştirak etmədikdə jurnalda 0 (sıfır) bal qeyd olunacaqdır.

        50 bal – imtahanda toplanılacaq.

        İmtahan test üsulu ilə virtual test mərkəzində keçiriləcəkdir. Test 50 sualdan ibarət olacaqdır. Hər bir sual bir baldır.Səhv cavablanan suallar düzgün cavablanan sualların ballarını silir.

 

                            ƏDƏBİYYAT VƏ MATERİALLAR:

1. İskəndərov Q.B. Toksikoloji kimya. Bakı: Təbib, 2012, 671 s.
2. Qarayev E.A. Qaz xromatoqrafiyası, analitik və toksikoloji kimyada tətbiqi. Tədris-metodik vəsait, Bakı, 2010, 50 s.
3. Qarayev E.A. Fotometrik spektral analiz. Bakı: Təbib, 2012, 101 s.
4. Qarayev E.A. Bitki və heyvan mənşəli zəhərlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Bakı: Təbib, 2015, 308 s.
5. Буланова, А.В.Хроматография в медицине и биологии: учебное пособие /А.В. Буланова, Ю.Л. Полякова; Федер. агенство по образованию. – 2-е изд. Самара: Изд-во «Самарский университет», 2006. 116 с.
6. Вергейчик Т.Х. Токсикологическая химия. Москва, 2009, 400 с.
7. Карташов В.А. Изолирование из тканей внутренних органов лекарственных веществ кислотного и основного характера с помощью ацетона (методическая разработка). Барнаул, 1992, 15 с.
8. Крамаренко В.Ф. Токсикологическая химия. Киев, 1989, 447 с.
9. Журинов М.Ж., Газалиев А.М., Фазылов С.Д. Химия эфедриновых алкалоидов. Алма-Ата: Наука, 1990, 144 с.
10. Еремин С.К., Изотов Б.Н., Веселовская Н.В. Анализ наркотических средств. Москва, 1993, 271 с.
11. Лакин К.М., Крылов Ю.Ф. Биотрансформация лекарственных веществ. 1981, 344 с.
12.  Пурыгин П.П., Белоусова З.П. Основы химической токсикологии. Изд.: «Самарский университет», 2003, 51 с.
13.  Симонов Е.А., Изотов Б.Н., Фесенко А.В. Наркотики. Методы анализа на коже и ее придатках и выделениях. Москва, 2000, 130 с.
14. ТСХ-скрининг токсикологически значимых соединений, изолируемых экстракцией и сорбцией /под ред. акад. А.П.Арзамасцева. Москва, 2010, 240 с.
15. Токсикологическая химия: учебник для вузов/ Под ред. Т.В.Плетеновой. 2-е изд., испр. Москва: ГЭОТАР - Медицина, 2005, 512 с.
16.  Токсикологическая химия: учебник для вузов/ Под ред. Р.У.Хабриева и Н.И.Калетиной.  Москва: ГЭОТАР - Медицина, 2007.
17.  Оксенгендлер Г.И. Яды и противоядия. Ленинград: Наука, 1982, 192 с.
18.  Dictionary of Natural Products on CD-ROM (version 11.2).
19. Recommended methods for the identification and analysis of barbiturates and benzodiazepines under international control. United Nations. New York, 2012, 70 p.
20. Recommended methods for the detection and assay of barbiturates and benzodiazepines in biological specimens. United Nations. New York, 1997, 98 p.

 

        KURS İŞİ

Bu fənn üzrə kurs işi nəzərdə tutulmur.

 

        TƏCRÜBƏ

Bu fənn üzrə istehsalat təcrübəsi nəzərdə tutulmur.

 

 

 

Azərbaycan Tibb Universiteti                         “TƏSDİQ EDİRƏM”

TOKSİKOLOJİ  KİMYA                                 “Ümumi və toksikoloji kimya

        fənni üzrə                                                    kafedrasının müdiri”

 

MÜƏLLİMLƏRİN                                                               İskəndərov Q.B.

İŞÇİ TƏDRİS PROQRAMI                               İmza ___________________

              (SİLLABUS)                                                  

 

 

 

FƏNNİN KODU:                                                02.00.02

FƏNNİN NÖVÜ:                                                Məcburi

FƏNNİN TƏDRİS SEMESTRİ:                       VI və VII semestrlər

FƏNNİN KREDİTİ:                                           3 və 3 kredit

FƏNNİN TƏDRİS FORMASI:                          Əyani

FƏNNİN TƏDRİS DİLİ:                                     İngilis, azərbaycan

FƏNNİ TƏDRİS EDƏN

MÜƏLLİMLƏR:                                                 ass.Paşayeva S.A.,

                                                                               dos. OrucovaK.F.,

                                                                               dos. Qarayev E.A.,       

                                                                               ass. Hüseynquliyeva K.F.

 

KAFEDRANIN  ƏLAQƏ

NÖMRƏLƏRİ:                                                     597-44-98

 

E-MAİL:             [email protected]

       PREREKVİZİTLƏR:

       Fənnin tədrisi üçün öncədən tədrisi zəruri olan fənn: ümumi kimya, qeyri-üzvi   

       kimya, analitik kimya, üzvi kimya, fizkol kimya

 

       KOREKVİZİTLƏR:

       Bu fənnin tədrisi ilə eyni vaxtda başqa fənlərin də tədris olunması zəruridir:

       əczaçılıq kimyası, farmakoqnoziya, farmakologiya

 

       TƏDRİS PROQRAMI:

       Əczaçılıq ixtisası üzrə bakalavr üçün “Toksikoloji  kimya” fənni üzrə tədris proqramı Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi elmi-metodik şuranın “Kimya və kimya texnologiyası”  bölməsinin 18 aprel 2005-ci il tarixli iclasının  (protokol №14) qərarı ilə təsdiq edilmişdir.

 

       TƏDRİS PLANI:

       Azərbaycan Tibb Universitetinin rektoru, akademik Ə.T. Əmiraslanov tərəfindən təsdiq edilmiş tədris planına əsasən kredit sistemi üzrə tədris aparılan əczaçılıq ixtisası üzrə toksikoloji kimya məcburi və ardıcıl fənn kimi 2 semestr ərzində (VI və VII) tədris olunur: VI semestrdə 45 saat (6 saat mühazirə, 39 saat məşğələ), VII semestrdə 45 saat (6 saat mühazirə, 39 saat məşğələ) dərs keçilməsi nəzərdə tutulur. Hər iki semestr üzrə tədrisin müddəti 15 həftədir.  

 

      KURSUN TƏSVİRİ:

      Bu fənndə klassik və müasir kimyəvi-toksikoloji  analiz üsulları, vəsfi, miqdari və instrumental analiz, onların mahiyyəti, yerinə yetirilməsi, tədqiqat obyektlərinin analizi, lazım gələn avadanlıq, reaktivlər, analizin yekunlaşdırılması və son nəticəsinin obyektiv cəhətdən qiymətləndirilməsi qaydaları geniş şərh edilir.

       Bundan başqa kimyəvi laboratoriyada iş qaydaları, texniki təhlükəsizlik və bədbəxt hallarda ilk yardım, zəhərli və şiddətli təsirə malik maddələrlə davranma, kimyəvi reaktivlər və s. haqqında müfəssəl məlumatlar verilir.

       Analiz və təyin olunan zəhərli maddələr  haqqında anlayış, fiziki və kimyəvi xassələri, tədqiqat nümunələrinin götürülməsi, maddənin bioloji materialdan təcridi, təmizlənməsi, identifikasiyası və toksikoloji əhəmiyyəti haqqında ətraflı məlumat verilir.

        Maddələrin aşkar edilmə prinsipləri, vəsfi analizin fiziki, kimyəvi, fiziki-kimyəvi üsulları, analitik reaksiyalar, reaktivlər, kimyəvi-toksikoloji analizin mərhələləri, spesifikliyi, həssaslığı, kənar qarışıqlardan təmizlənmə haqqında məlumatlar təqdim edilir.

        Toksikoloji kimyanın nəzəri əsasları əsasən mühazirə dərslərində nəzərə çatdırılır.

 

        KURSUN MƏQSƏDİ:

        Tələbələrdə toksikoloji analizin nəzəri əsasları haqqında biliklər toplusu və təcrübi vərdişlər aşılamaq.

 

        KURSUN NƏTİCƏLƏRİ:

        Toksikoloji kimya tədris olunub qurtardıqdan sonra tələbələr hər hansı bir zəhərli maddənin fiziki-kimyəvi və s. analiz üsulları əsasında tədqiq olunmasını bilməli, bacarmalı və həyata keçirməlidir, başqa sözlə desək kimyaçı-ekspert kimi formalaşdığı təsdiq olunmalıdır.

 

        QEYD:

        İmtahanda minimum 17 bal toplanmasa, imtahana qədər yığılan ballar toplanılmayacaq. İmtahanda və imtahana qədər toplanan ballar cəmlənir və yekun miqdarı aşağıdakı kimi qiymətləndirilir:

 

 

        A -  “Əla”                -  91 – 100 bal

        B  - “Çox yaxşı”      -  81 – 90 bal

       C  -  “Yaxşı”             -  71  – 80 bal

        D  -  “Kafi”               -  61 – 70 bal

        E  -  “Qənaətbəxş”     - 51 – 60 bal

        F  -  “Qeyri-kafi”       - 51 baldan aşağı

 

        SƏRBƏST İŞ:

        Semestr ərzində 10 sərbəst iş tapşırığı verilir. Hər tapşırığın yerinə yetirilməsi 1 balla qiymətləndirilir.

        Sərbəst iş yazılı formada, word faylı formasında, həcmi 1-2 səhifə (şrift 12) olmalıdır. Sərbəst işlər asan oxunan əl yazması formasında da ola bilər.

        Hər bir sərbəst iş tələbənin fərdi fikirlərinin məcmusu olduğuna görə plagiat

yol verilməzdir.   

 

SƏRBƏST İŞLƏRİN MÖVZULARI VƏ TƏHVİL

VERİLMƏSİNİN SON TARİXİ

№ si	Mövzular	Son tarix
	Payız semestri
1	Turş məhluldan ekstraksiya olunan zəhərli maddələr. Üsulların xüsusiyyətləri.	5-ci həftə
2	Barbituratlar, nümayəndələri, analizi.	6-cı həftə
3	Salisil turşusu, antipirin parasetamol, analizi.	7-ci həftə
4	Tropan törəməli alkaloidlər.	8-ci həftə
5	İndol törəməli alkaloidlər.	9-cu həftə
6	Purin törəməli alkaloidlər.	10-cu həftə
7	Əsasi xassəli sintetik maddələr.	11-ci həftə
8	Fenotiazin törəmələri.	12-ci həftə
9	Benzodiazepin törəmələri. Ürək qlikozidləri.	13-cü həftə
10	Pestisidlər.	14-cü həftə
	Yaz semestri
1	Su buxarı ilə qovma üsulu. Sianid turşusu və birləşmələri.	5-ci həftə
2	Karbohidrogenlərin halogenli törəmələri.	6-cı həftə
3	Aldehid və ketonlar.	7-ci həftə
4	Alifatik  spirtlər.	8-ci həftə
5	Alifatik karbon turşuları.	9-cu həftə
6	Fenol və törəmələri.	10-cu həftə
7	Minerallaşma üsulu.	11-ci həftə
8	Xrom, manqan, mis və gümüş birləşmələri.	12-ci həftə
9	Arsen, bismut, stibium birləşmələri.	13-cü həftə
10	Mineral turşular və qaz şəkilli zəhərlər.	14-cü həftə

 

        Son tarixdən sonra təqdim olunan sərbəst işlər səbəbindən asılı olmayaraq nəzərə alınmayacaqdır.

        Sərbəst işlərin nəticələri jurnalda yazılır.

 

SƏRBƏST BACARIQLARIN SİYAHISI

	payız semestri
1	Barbituratların prototrop tautomeriyasına əsasən pH-dan asılı olaraq ekstraksiya və reekstraksiyası.
2	Barbituratların mikrokristalloskopik təyinatı.
3	Barbituratların Co2+ ionları ilə təyini.
4	Barbituratların Cu2+ ionları ilə təyini.
5	Alkaloidlərin Dragendorf reaktivi ilə təyini.
6	Fenotiazin törəmələrinin qatı turşularla (sulfat, nitrat, xlorid) rəngli reaksiyası.
7	Alkaloidlərin NTX üsulu ilə təyini.
8	Salisilatların FeCl3 ilə pH-ın müxtəlif ədədi qiymətlərində verdiyi rəngli reaksiyalar.
9	Benzodiazepinlərin ninhidrinlə reaksiyası.
10	Saponinlərin köpük əmələ gətirmələrinə əsasən təyini.
	Yaz semestri
1	Rənginə görə kimyəvi-toksikoloji analizin tədqiqat obyektlərini ilkin müayinə etmə bacarığı.
2	Qoxusuna görə kimyəvi-toksikoloji analizin tədqiqat obyektlərini ilkin müayinə etmə bacarığı (sirkə turşusu, spirt, su).
3	Kimyəvi-toksikoloji analizin tədqiqat obyektlərini həll olmasına görə ilkin müayinə etmə bacarığı (xloroform + su, spirt + su, su və ya üzvi həlledici).
4	Xarici görünüşünə görə tədqiqat obyektlərini ilkin müayinə etmə bacarığı (qida qalıqları, bioloji material, dərman preparartı).
5	Tədqiqat obyektlərinin pH-ını müəyyən etmə bacarığı (indikatorla)
6	6.     Sianidlərin rodanid şəklində təyini.
7	7.     Kimyəvi-toksikoloji analizdə ekstraksiya prosesini yerinə yetirmə bacarığı (ayırıcı qıf)
8	8.     Fenol və fenolyatların fərqləndirilməsi.
9	Metal zəhərlərin (Cu+2, Zn+2, Mn+2, Bi+3, Cd+2) sulfidlərlə rəngli birləşmələr əmələ gətirmə reaksiyalarının yerinə yetirmə bacarığı.
10	Metal zəhərlərinin K2CrO4 ilə verdiyi birləşmələrinin rənginə görə   fərqləndirilməsi

 

Sərbəst bacarıqların nəticələri jurnalda yazılır.

 

        FƏNNİN MÖVZULARI:

Payız semestri

                                                                                       

                                       Laborator məşğələlər

1. Turş məhluldan ekstraksiya olunan zəhərli maddələr. Barbituratlar və kimyəvi-toksikoloji analizi (benzonal, heksenal, tiopental və fenobarbital).

2. Turş xassəli (salisil turşusu və törəmələri) maddələr, onların kimyəvi-toksikoloji analizi.

3. Qələvi məhluldan ekstraksiya olunan maddələr. Alkaloidlər qrupu. Vəsfi və miqdari analiz üsulları. Piridin və piperidin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi.

4. Tropan törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (atropin, kokain,skopolamin, hiossiamin).

5. Xinolin və izoxinolin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (xinin, tiryək, morfin kodein, papaverin, narkotin və s.).

6. İndol törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (strixnin, rezerpin, sekurinin, kofein, teobromin, teofillin və s.).

7. Purin və pirrolizidinin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi

8. Əsasi xarakterli sintetik maddələrin kimyəvi-toksikoloji analizi (anestezin, novakain, izoniazid, salyuzid, ftivazid, parasetamol ).

9. Fenotiazin törəmələri – aminazin, diprazin, levomepromazin və onların kimyəvi-toksikoloji analizi.        

10. Benzodiazepin törəmələri – xlozepid, nitrazepam, nozepam, diazepam və onların kimyəvi-toksikoloji analizi. 

11. Ürək qlikozidləri və saponinlər, kimyəvi-toksikoloji analizi.          

12. Bioloji materialdan üzvi həlledicilərlə ekstraksiya olunan zəhərli maddələr(pestisidlər ). Tərkibində xlor olan pestisidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Fosfor üzvi birləşmələr və kimyəvi-toksikoloji analizi.

13. Fenol və karbamin turşusunun törəmələri, kimyəvi-toksikoloji analizi.

  

Yaz semestri 

                                        Laborator məşğələləri  

1. Toksikoloji kimyada işlədilən reaktivlər və onların təmizliyinin yoxlanılması. Lab. iş. qaydaları. Maddi sübutların kimyəvi-toksikoloji analizə göndəril-

məsi və qəbulu. Kimyəvi-toksikoloji analizin ilk sınaqları. Zəhərli maddələrin bioloji obyektlərdən təcridi, təmizlənməsi, aşkarı və təyin edilmə üsulları.

Su buxarı ilə distillə etməklə təcrid olunan zəhərli maddələr qrupu. Uçucu zəhərlər.                                                  

1. Sianid turrşusu, onun kimyəvi-toksikoloji xarakteristi-kası. Biomaterialdan təcridi, aşkar edilməsi və təyini. Xlor üzvi birləşmələr: xloroform, karbon 4-xlorid, xloralhidrat, dixloretan, etilxlorid, trixloretilen, kimyəvi-toksikoloji xarakteristikası, təcridi, aşkarı və təyini.                                       

2. Formaldehid, aseton, sirkə turşusu və anhidridi, kimyəvi-toksikoloji xüsusiyyətləri, təcridi, aşkarı və  təyini. Alifatik spirtlər. Etanol, metanol, izoamil spirti. Etilenqlikol. Kimyəvi-toksikoloji xüsusiyyətləri,təcridi, aşkarı və təyini.                                       

3. Fenollar,törəmələri və kimyəvi-toksikoloji analizi.

4. Minerallaşma üsulu ilə təcrid olunan maddələr. Ümumi və xüsusi minerallaşma  üsulları. Metal zəhərlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Barium, qurğuşun birləşmələrinin analizi.                        

 6.   Xrom və manqan birləşmələrinin analizi.                                   

 7.   Mis və  gümüş birləşmələrinin analizi.                                        

 8.   Arsen birləşmələrinin analizi.                                                            

 9.   Bismut və stibium birləşmələrinin analizi.                                  

10.  Sink, kadmium və tallium birləşmələrinin analizi.                      

11.  Civə və onun birləşmələrinin analizi.                                          

12.  Bioloji materialdan su ilə təcrid olunan maddələr.  Mineral turşular.                                                                        

13.  Qələvi və duzların kimyəvi-toksikoloji analizi.                          

14.  Qaz şəkilli zəhərli maddələr və kimyəvi-toksikoloji analizi.    

 

        FƏNNİN TƏQVİM-MÖVZU PLANI:

        Fənn üzrə mühazirə və məşğələ dərslərinin təqvim-mövzu planı tərtib olunmuş, fənn müəllimlərinə paylanılmış, bir nüsxəsi isə kafedranın sənədləri siyahısında saxlanılır.

 

        QİYMƏTLƏNDİRMƏ:

        Fənn üzrə kredit toplamaq üçün lazımi 100 balın toplanması aşağıdakı kimi olacaq:

        50 bal – imtahana qədər

        O cümlədən:

        10 bal – dərsə davamiyyət

        10 bal – sərbəst iş

        10 bal – bacarıq

        20 bal – seminar dərslərindən toplanacaq ballardır.

        Semestr ərzində 3 dəfə kollokvium keçiriləcəkdir (minimum 3). Kollokviumda iştirak etmədikdə jurnalda 0 (sıfır) bal qeyd olunacaqdır.

        50 bal – imtahanda toplanılacaq.

        İmtahan test üsulu ilə virtual test mərkəzində keçiriləcəkdir. Test 50 sualdan ibarət olacaqdır. Hər bir sual bir baldır.Səhv cavablanan suallar düzgün cavablanan sualların ballarını silir.

 

                            ƏDƏBİYYAT VƏ MATERİALLAR:

1. İskəndərov Q.B. Toksikoloji kimya. Bakı: Təbib, 2012, 671 s.
2. Qarayev E.A. Qaz xromatoqrafiyası, analitik və toksikoloji kimyada tətbiqi. Tədris-metodik vəsait, Bakı, 2010, 50 s.
3. Qarayev E.A. Fotometrik spektral analiz. Bakı: Təbib, 2012, 101 s.
4. Qarayev E.A. Bitki və heyvan mənşəli zəhərlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Bakı: Təbib, 2015, 308 s.
5. Буланова, А.В.Хроматография в медицине и биологии: учебное пособие /А.В. Буланова, Ю.Л. Полякова; Федер. агенство по образованию. – 2-е изд. Самара: Изд-во «Самарский университет», 2006. 116 с.
6. Вергейчик Т.Х. Токсикологическая химия. Москва, 2009, 400 с.
7. Карташов В.А. Изолирование из тканей внутренних органов лекарственных веществ кислотного и основного характера с помощью ацетона (методическая разработка). Барнаул, 1992, 15 с.
8. Крамаренко В.Ф. Токсикологическая химия. Киев, 1989, 447 с.
9. Журинов М.Ж., Газалиев А.М., Фазылов С.Д. Химия эфедриновых алкалоидов. Алма-Ата: Наука, 1990, 144 с.
10. Еремин С.К., Изотов Б.Н., Веселовская Н.В. Анализ наркотических средств. Москва, 1993, 271 с.
11. Лакин К.М., Крылов Ю.Ф. Биотрансформация лекарственных веществ. 1981, 344 с.
12.  Пурыгин П.П., Белоусова З.П. Основы химической токсикологии. Изд.: «Самарский университет», 2003, 51 с.
13.  Симонов Е.А., Изотов Б.Н., Фесенко А.В. Наркотики. Методы анализа на коже и ее придатках и выделениях. Москва, 2000, 130 с.
14. ТСХ-скрининг токсикологически значимых соединений, изолируемых экстракцией и сорбцией /под ред. акад. А.П.Арзамасцева. Москва, 2010, 240 с.
15. Токсикологическая химия: учебник для вузов/ Под ред. Т.В.Плетеновой. 2-е изд., испр. Москва: ГЭОТАР - Медицина, 2005, 512 с.
16.  Токсикологическая химия: учебник для вузов/ Под ред. Р.У.Хабриева и Н.И.Калетиной.  Москва: ГЭОТАР - Медицина, 2007.
17.  Оксенгендлер Г.И. Яды и противоядия. Ленинград: Наука, 1982, 192 с.
18.  Dictionary of Natural Products on CD-ROM (version 11.2).
19. Recommended methods for the identification and analysis of barbiturates and benzodiazepines under international control. United Nations. New York, 2012, 70 p.
20. Recommended methods for the detection and assay of barbiturates and benzodiazepines in biological specimens. United Nations. New York, 1997, 98 p.

 

        KURS İŞİ

Bu fənn üzrə kurs işi nəzərdə tutulmur.

 

        TƏCRÜBƏ

Bu fənn üzrə istehsalat təcrübəsi nəzərdə tutulmur.

 

 

Azərbaycan Tibb Universiteti                         “TƏSDİQ EDİRƏM”

TOKSİKOLOJİ  KİMYA                                 “Ümumi və toksikoloji kimya

        fənni üzrə müəllimin                                                   kafedrasının müdiri”

                                                                            İskəndərov Q.B.

İŞÇİ TƏDRİS PROQRAMI                               İmza ___________________

              (SİLLABUS)                                                  

 

 

 

FƏNNİN KODU:                                                02.0002

FƏNNİN NÖVÜ:                                                Məcburi

FƏNNİN TƏDRİS SEMESTRİ:                         VI və VII semestrlər

FƏNNİN KREDİTİ:                                            3 və 3 kredit

FƏNNİN TƏDRİS FORMASI:                           Əyani

FƏNNİN TƏDRİS DİLİ:                                     Azərbaycan, ingilis dili

FƏNNİ TƏDRİS EDƏN

MÜƏLLİMLƏR:                                                 Qarayev E.A.,Orucova K.F.,

                                                                              Paşayeva S.A.

 

KAFEDRANIN  ƏLAQƏ

NÖMRƏLƏRİ:                                                     597-44-98

 

E-MAİL:

       PREREKVİZİTLƏR:

       Fənnin tədrisi üçün öncədən tədrisi zəruri olan fənn: ümumi kimya, qeyri-üzvi   

       kimya, analitik kimya, üzvi kimya, fizkol kimya

 

       KOREKVİZİTLƏR:

       Bu fənnin tədrisi ilə eyni vaxtda başqa fənlərin də tədris olunması zəruridir:

       əczaçılıq kimyası, farmakoqnoziya, farmakologiya

 

       TƏDRİS PROQRAMI:

       Əczaçılıq ixtisası üzrə bakalavr üçün “Toksikoloji  kimya” fənni üzrə tədris proqramı Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi elmi-metodik şuranın “Kimya və kimya texnologiyası”  bölməsinin 18 aprel 2005-ci il tarixli iclasının  (protokol №14) qərarı ilə təsdiq edilmişdir

 

 TƏDRİS PLANI:

       Azərbaycan Tibb Universitetinin rektoru, akademik Ə.T. Əmiraslanov tərəfindən təsdiq edilmiş tədris planına əsasən kredit sistemi üzrə tədris aparılan əczaçılıq ixtisası üzrə toksikoloji kimya məcburi və ardıcıl fənn kimi 2 semestr ərzində (VI və VII) tədris olunur: VI semestrdə 45 saat (6 saat mühazirə, 39 saat məşğələ), VII semestrdə 45 saat (16 saat mühazirə, 39 saat məşğələ) dərs keçilməsi nəzərdə tutulur. Hər iki semestr üzrə tədrisin müddəti 15 həftədir.  

 

      KURSUN TƏSVİRİ:

      Bu fənndə klassik və müasir kimyəvi analiz üsulları, vəsfi, miqdari və instrumental analiz, onların mahiyyəti, yerinə yetirilməsi, maddə nümunələrinin analizi, lazım gələn avadanlıq, reaktivlər, analizin yekunlaşdırılması və son nəticəsinin statistik cəhətdən işlənilməsi qaydaları geniş şərh edilir.

       Bundan başqa kimyəvi laboratoriyada iş qaydaları, texniki təhlükəsizlik və bədbəxt hallarda ilk yardım, zəhərli və şiddətli təsirə malik maddələrlə davranma, kimyəvi reaktivlər və s. haqqında müfəssəl məlumatlar verilir.

       Analiz və təyin olunan maddələr  haqqında anlayış, maddənin fiziki və kimyəvi xassələri, onların nümunələrinin götürülməsi, bioloji materialdan təcridi, toksikoloji əhəmiyyəti haqqında ətraflı məlumat verilir.

        Maddələrin aşkar edilmə prinsipləri, analitik xassə, identifikasiyası, vəsfi analizin fiziki, kimyəvi, fiziki-kimyəvi üsulları, analitik reaksiyalar, reaktivlər, analitik reaksiyaların təsnifatı, spesifikliyi, həssaslığı, kənar qarışıqlardan təmizlənməsi, haqqında məlumatlar təqdim edilir.

        Toksikoloji kimyanın nəzəri əsasları əsasən mühazirə dərslərində nəzərə çatdırılır.

 

        KURSUN MƏQSƏDİ:

        Tələbələrdə toksikoloji analizin nəzəri əsasları haqqında biliklər toplusu və təcrübi vərdişlər aşılamaq.

 

        KURSUN NƏTİCƏLƏRİ:

        Toksikoloji kimya tədris olunub qurtardıqdan sonra tələbələr hər hansı bir maddənin fiziki-kimyəvi, analiz üsulları əsasında tədqiq olunmasını bilməli, bacarmalı və həyata keçirməlidir, başqa sözlə desək ekspert-analitik kimi formalaşdığı təsdiq olunmalıdır.

 

        QEYD:

        İmtahanda minimum 17 bal toplanmasa, imtahana qədər yığılan ballar toplanılmayacaq. İmtahanda və imtahana qədər toplanan ballar cəmlənir və yekun miqdarı aşağıdakı kimi qiymətləndirilir:

 

        A -  “Əla”                -  91 – 100 bal

        B  - “Çox yaxşı”      -  81 – 90 bal

       C  -  “Yaxşı”             -  71  – 80 bal

        D  -  “Kafi”               -  61 – 70 bal

        E  -  “Qənaətbəxş”     - 51 – 60 bal

        F  -  “Qeyri-kafi”       - 51 baldan aşağı

 

        SƏRBƏST İŞ:

        Semestr ərzində 10 sərbəst iş tapşırığı verilir. Hər tapşırığın yerinə yetirilməsi 1 balla qiymətləndirilir.

        Sərbəst iş yazılı formada, word faylı formasında, həcmi 1-2 səhifə (şrift 12) olmalıdır. Sərbəst işlər asan oxunan əl yazması formasında da ola bilər.

        Hər bir sərbəst iş tələbənin fərdi fikirlərinin məcmusu olduğuna görə plagiat

yol verilməzdir.   

 

SƏRBƏST İŞLƏRİN MÖVZULARI VƏ TƏHVİL

VERİLMƏSİNİN SON TARİXİ

№ si	Mövzular	Son tarix
	Payız semestri
1	Turş məhluldan ekstraksiya olunan zəhərli maddələr. Üsulların xüsusiyyətləri.	5-ci həftə
2	Barbituratlar, nümayəndələri, analizi.	6-cı həftə
3	Salisil turşusu, antipirin parasetamol, analizi.	7-ci həftə
4	Tropan törəməli alkaloidlər.	8-ci həftə
5	İndol törəməli alkaloidlər.	9-cu həftə
6	Purin törəməli alkaloidlər.	10-cu həftə
7	Əsasi xassəli sintetik maddələr.	11-ci həftə
8	Fenotiazin törəmələri.	12-ci həftə
9	Benzodiazepin törəmələri. Ürək qlikozidləri.	13-cü həftə
10	Pestisidlər.	14-cü həftə
	Yaz semestri
1	Su buxarı ilə qovma üsulu. Sianid turşusu və birləşmələri.	5-ci həftə
2	Karbohidrogenlərin halogenli törəmələri.	6-cı həftə
3	Aldehid və ketonlar.	7-ci həftə
4	Alifatik  spirtlər.	8-ci həftə
5	Alifatik karbon turşuları.	9-cu həftə
6	Fenol və törəmələri.	10-cu həftə
7	Minerallaşma üsulu.	11-ci həftə
8	Xrom, manqan, mis və gümüş birləşmələri.	12-ci həftə
9	Arsen, bismut, stibium birləşmələri.	13-cü həftə
10	Mineral turşular və qaz şəkilli zəhərlər.	14-cü həftə

 

        Son tarixdən sonra təqdim olunan sərbəst işlər səbəbindən asılı olmayaraq nəzərə alınmayacaqdır.

        Sərbəst işlərin nəticələri jurnalda yazılır 

 

        FƏNNİN MÖVZULARI:

Payız semestri

                                      

                                       Mühazirə

1.  Turşulaşdırılmış su və turşulaşdırılmış spirtlə təcrid  olunan zəhərli maddələr qrupu. Tətbiq edilən üsulların xüsusiyyətləri.                                                                                       

2.  Kramarenko üsulu. Barbitur turşusunun törəmələri.                             

3.  Alkaloidlər, təmizləmə üsulları, çökdürmə və rəngli reaksiyaları. Miqdari təyinat üsulları. Təsnifatı.                                   

                                       Laborator məşğələlər

1. Turş məhluldan ekstraksiya olunan zəhərli maddələr. Barbituratlar və kimyəvi-toksikoloji analizi (benzonal, heksenal, tiopental və fenobarbital).

2. Turş xassəli (salisil turşusu və törəmələri) maddələr, onların kimyəvi-toksikoloji analizi.

3. Qələvi məhluldan ekstraksiya olunan maddələr. Alkaloidlər qrupu. Vəsfi və miqdari analiz üsulları. Piridin və piperidin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi.

4. Tropan törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (atropin, kokain,skopolamin, hiossiamin).

5. Xinolin və izoxinolin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (xinin, tiryək, morfin kodein, papaverin, narkotin və s.).

6. İndol törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi (strixnin, rezerpin, sekurinin, kofein, teobromin, teofillin və s.).

7. Purin və pirrolizidinin törəməli alkaloidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi

8. Əsasi xarakterli sintetik maddələrin kimyəvi-toksikoloji analizi (anestezin, novakain, izoniazid, salyuzid, ftivazid, parasetamol ).

9. Fenotiazin törəmələri – aminazin, diprazin, levomepromazin və onların kimyəvi-toksikoloji analizi.        

10. Benzodiazepin törəmələri – xlozepid, nitrazepam, nozepam, diazepam və onların kimyəvi-toksikoloji analizi. 

11. Ürək qlikozidləri və saponinlər, kimyəvi-toksikoloji analizi.          

12. Bioloji materialdan üzvi həlledicilərlə ekstraksiya olunan zəhərli maddələr(pestisidlər ). Tərkibində xlor olan pestisidlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Fosfor üzvi birləşmələr və kimyəvi-toksikoloji analizi.

13. Fenol və karbamin turşusunun törəmələri, kimyəvi-toksikoloji analizi.

  

Yaz semestr 

                                        Mühazirə

1. Toksikoloji kimya fənni, vəzifəsi, məqsədi. Kimyəvi- toksikoloji analiz və növləri. Digər fənlərlə əlaqəsi. Kimyəvi-toksikoloji analizin obyektləri, xüsusiyyətləri

2. Tədqiqat obyektlərinin ilkin müayinəsi. Kimyəvi- toksikoloji analiz üsulları.                                                            

3.   Zəhər və zəhərlənmə, növləri. Təsir edən amillər.                      

                                        Laborator məşğələləri  

1. Toksikoloji kimyada işlədilən reaktivlər və onların təmizliyinin yoxlanılması. Lab. iş. qaydaları. Maddi sübutların kimyəvi-toksikoloji analizə göndəril-

məsi və qəbulu. Kimyəvi-toksikoloji analizin ilk sınaqları. Zəhərli maddələrin bioloji obyektlərdən təcridi, təmizlənməsi, aşkarı və təyin edilmə üsulları.

Su buxarı ilə distillə etməklə təcrid olunan zəhərli maddələr qrupu. Uçucu zəhərlər.                                                  

2. Sianid turrşusu, onun kimyəvi-toksikoloji xarakteristi-kası. Biomaterialdan təcridi, aşkar edilməsi və təyini. Xlor üzvi birləşmələr: xloroform, karbon 4-xlorid, xloralhidrat, dixloretan, etilxlorid, trixloretilen, kimyəvi-toksikoloji xarakteristikası, təcridi, aşkarı və təyini.                                       

3. Formaldehid, aseton, sirkə turşusu və anhidridi, kimyəvi-toksikoloji xüsusiyyətləri, təcridi, aşkarı və  təyini. Alifatik spirtlər. Etanol, metanol, izoamil spirti. Etilenqlikol. Kimyəvi-toksikoloji xüsusiyyətləri,təcridi, aşkarı və təyini.                                       

4. Fenollar,törəmələri və kimyəvi-toksikoloji analizi.

5. Minerallaşma üsulu ilə təcrid olunan maddələr. Ümumi və xüsusi minerallaşma  üsulları. Metal zəhərlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Barium, qurğuşun birləşmələrinin analizi.                        

 6.   Xrom və manqan birləşmələrinin analizi.                                   

 7.   Mis və  gümüş birləşmələrinin analizi.                                        

 8.   Arsen birləşmələrinin analizi.                                                           

 9.   Bismut və stibium birləşmələrinin analizi.                                  

10.  Sink, kadmium və tallium birləşmələrinin analizi.                       

11.  Civə və onun birləşmələrinin analizi.                                          

12.  Bioloji materialdan su ilə təcrid olunan maddələr.  Mineral turşular.                                                                        

13.  Qələvi və duzların kimyəvi-toksikoloji analizi.                          

14.  Qaz şəkilli zəhərli maddələr və kimyəvi-toksikoloji analizi.    

 

        FƏNNİN TƏQVİM-MÖVZU PLANI:

        Fənn üzrə mühazirə və məşğələ dərslərinin təqvim-mövzu planı tərtib olunmuş, fənn müəllimlərinə paylanılmış, bir nüsxəsi isə kafedranın sənədləri siyahısında saxlanılır.

 

        QİYMƏTLƏNDİRMƏ:

        Fənn üzrə kredit toplamaq üçün lazımi 100 balın toplanması aşağıdakı kimi olacaq:

        50 bal – imtahana qədər

        O cümlədən:

        10 bal – dərsə davamiyyət

        10 bal – sərbəst iş

        10 bal – bacarıq

        20 bal – seminar dərslərindən toplanacaq ballardır.

        Semestr ərzində 3 dəfə kollokvium keçiriləcəkdir (minimum 3). Kollokviumda iştirak etmədikdə jurnalda 0 (sıfır) bal qeyd olunacaqdır.

        50 bal – imtahanda toplanılacaq.

        İmtahan test üsulu ilə virtual test mərkəzində keçiriləcəkdir. Test 50 sualdan ibarət olacaqdır. Hər bir sual bir baldır.Səhv cavablanan suallar düzgün cavablanan sualların ballarını silir.

 

                            ƏDƏBİYYAT VƏ MATERİALLAR:

1. İskəndərov Q.B. Toksikolojikimya. Bakı: Təbib, 2012, 671 s.
2. Qarayev E.A. Qaz xromatoqrafiyası, analitik və toksikoloji kimyada tətbiqi. Tədris-metodik vəsait, Bakı, 2010, 50 s.
3. Qarayev E.A. Fotometrik spektral analiz. Bakı: Təbib, 2012, 101 s.
4. Qarayev E.A. Bitki və heyvan mənşəli zəhərlərin kimyəvi-toksikoloji analizi. Bakı: Təbib, 2015, 308 s.
5. Буланова, А.В.Хроматография в медицине и биологии: учебное пособие /А.В. Буланова, Ю.Л. Полякова; Федер. агенство по образованию. – 2-е изд. Самара: Изд-во «Самарский университет», 2006. 116 с.
6. Вергейчик Т.Х. Токсикологическая химия. Москва, 2009, 400 с.
7. Карташов В.А. Изолирование из тканей внутренних органов лекарственных веществ кислотного и основного характера с помощью ацетона (методическая разработка). Барнаул, 1992, 15 с.
8. Крамаренко В.Ф. Токсикологическая химия. Киев, 1989, 447 с.
9. Журинов М.Ж., Газалиев А.М., Фазылов С.Д. Химия эфедриновых алкалоидов. Алма-Ата: Наука, 1990, 144 с.
10. Еремин С.К., Изотов Б.Н., Веселовская Н.В. Анализ наркотических средств. Москва, 1993, 271 с.
11. Лакин К.М., Крылов Ю.Ф. Биотрансформация лекарственных веществ. 1981, 344 с.
12.  Пурыгин П.П., Белоусова З.П. Основы химической токсикологии. Изд.: «Самарский университет», 2003, 51 с.
13.  Симонов Е.А., Изотов Б.Н., Фесенко А.В. Наркотики. Методы анализа на коже и ее придатках и выделениях. Москва, 2000, 130 с.
14. ТСХ-скрининг токсикологически значимых соединений, изолируемых экстракцией и сорбцией /под ред. акад. А.П.Арзамасцева. Москва, 2010, 240 с.
15. Токсикологическая химия: учебник для вузов/ Под ред. Т.В.Плетеновой. 2-е изд., испр. Москва: ГЭОТАР - Медицина, 2005, 512 с.
16.  Токсикологическая химия: учебник для вузов/ Под ред. Р.У.Хабриева и Н.И.Калетиной.  Москва: ГЭОТАР - Медицина, 2007.
17.  Оксенгендлер Г.И. Яды и противоядия. Ленинград: Наука, 1982, 192 с.
18.  Dictionary of Natural Products on CD-ROM (version 11.2).
19. Recommended methods for the identification and analysis of barbiturates and benzodiazepines under international control. United Nations. New York, 2012, 70 p.
20. Recommended methods for the detection and assay of barbiturates and benzodiazepines in biological specimens. United Nations. New York, 1997, 98 p.

 

        KURS İŞİ

Bu fənn üzrə kurs işi nəzərdə tutulmur.

 

        TƏCRÜBƏ

Bu fənn üzrə istehsalat təcrübəsi nəzərdə tutulmur.