“Təsdiq edirəm”
Azərbaycan Tibb Universitetinin
Mülki Müdafiə Rəhbəri-
Rektor _______________ prof. G.Ç.Gəraybəyli
“ 05 ” yanvar 2017-ci il.
MM qüvvələrinə cəlb olunmayan əməkdaşlar ilə keçiriləcək 5 saylı məşğələnin
PLAN-KONSPEKTİ
Mövzu: Fərdi tibb mühafizə vasitələri və onlardan istifadə qaydaları
Tədrisin məqsədi: Dinləyicilərə Fərdi Mühafizə vasitələri haqqında məlumat vermək.
Keçirildiyi yer:  Tədris sinfi
Vaxt:1 saat.
Tədris sualları və təxmini vaxt bölgüsü.
Dinləyicilərin məşğələyə hazırlığının yoxlanılması 5 dəq.
1-ci tədris sualı: Fərdi mühafizə vasitələrindən istifadə edilməsi və onların təsnifatı -  20 dəqiqə.
2-ci tədris sualı: Tibb fərdi mühafizə vasitələri və onlardan istifadə qaydaları - 20 dəq.
Məşğələyə yekün vurulması - 5 dəq.
Ədəbiyyat: 1) Ocaqov H.O.-“Defensioligiya” Bakı-2006-cı il.
1-ci tədrissualı: Fərdi mühafizəvasitələrindən istifadə edilməsivə və onların təsnifatı
Müasir qırğın silahlarından mühafizə məqsədilə əhalinin mühafizə qurğularında daldalandırılması, təhlükəli sahələrdən köçürülməsi ilə yanaşı, fərdi mühafizə və tibbi mühafizə vasi­tələrindən vaxtında və düzgün istifadə etməsi də çox vacib əhəmiyyətə malikdir. Bu mühafizə vasitələrindən istifadə edilməsi lüzumu onunla izah edilir ki, nüvə, kimyəvi və ya bakterioloji si­lah işlədilərkən əhali, qoşunların, mülki müdafiə dəstələrinin şəxsi heyəti müəyyən müddət radiaktiv maddələr (RM), zəhərləyici maddələr (ZM), yaxud bakterialoji vasitələrlə (BV) zəhər­lənmiş sahələrdə və ya atmosferdə qalmalı, ya da burada xilas­etmə işləri aparmalı olacaqlar.

Sümüklər sınarkən, ağır yaralanma və geniş yanıqlar zamanı ağrı şokuna qarşı ağrıkəsən dərman - 1 ml 2%-li promedol məh­lulu işlədilir; məhlul aptekçənin 1-ci bölməsindəki şpris-tübikvasitəsilə əzələyə (dəri altına) yeridilir (sülh dövründə şprıs- tübik aptekçədən çıxarılıb ayrı saxlanılır).

Fosforlu-üzvi maddələrlə zəhərlənməyə qarşı aptekçədə tabel antidotu olaraq taren həbləri vardır (2-ci bölmədə yerləşir). Tarenin bır həbini “Kimyəvi həyəcan” xəbərdarlığı verilərkən qəbul edirlər; zəhərlənmənin əlamətləri aşkar olunarkən daha bir həb taren qəbul etmək lazımdır.

Aptekçənin 3-cü bölməsindəki ağ rəngli iri penalda bakteriya əleyhinə 2 №-li dərman-sulfadimetoksin (15 həb) yerləşir, bunu zəhərlənmədən sonra mədə-bağırsaq pozuntusu baş verər­kən qəbul edirlər.

İonlaşdıncı şüalanmanın təsirinə orqanizmin müqavimətini artırmaq üçün radiasiya əleyhinə l №-li dərman (sistamin) işlədi­lir. Bu dərman 4-cü bölmədəki iki çəhrayı penalın hər birində 6 həb miqdarında olur. Penallardakı dərmanı şüalanma təhlükəsi zamanı bilavasitə şüalanmadan 30-40 dəq. əvvəl 6 həb, şüalan­ma davam etdikdə isə 4-5 saatdan sonra yenidən 6 həb qəbul edirlər. Budərmanlarınsəmərəliliyi 50% təşkiledir.

5-ci bölmədəki iki rəngsiz penalda bakteriya əleyhinə l №-li dərman- tetrosiklin (hər penalda 5 həb miqdarında) olur. Bu dərmanı bakterioloji zəhərlənmə təhlükəsi yaranarkən və ya belə zəhərlənmə zamanı qəbul etmək məsləhət görülür (təciliqeyri- spesifıkprofilaktikvasitəolaraq, habelə yara və yanıq yoluxma­larının profilaktikası məqsədilə).

6-Cı bölmədə radiasiya əleyhinə 2 №-lidərman (kalium- yodid) penalıyerləşir. Bu dərman radioaktiv çöküntülər düşər­kən, xüsusən radioakttiv maddələrlə zəhərlənmiş ərazidə otarılan inəklərin südü ilə orqanizmə radioaktiv maddə keçməsi təh­lükəsi olarkən 10 günərzində, gündə 1 həb qəbul edilir.

Orqanizm şüalanmasının, ürəkbulanması və qusma ilə mey­dana çıxan ilk reaksiyasını aradan qaldırmaq üçün etaperazin dər­manından istifadə edilir, bu dərman 7-ci bölmədəki göy rəngli penalda yerləşir.

Fərdi kimyəvi paket (ИПП - 8) - dəri səthinin ZM damcıları və ya dumanı ilə, habelə radioaktiv maddə və bakterialojı vasitə aerozolları ilə zəhərlənmiş açıq sahələrini, bu sahələrə toxunan pal­tar hissələrini qismən sanitariya təmizlənməsindən keçirmək (təmizləmək) üçündür. Bu paket içərisində hər cür ZM-ni zəhərsizləşdirmək üçün polideqazasiya mayesi olan şüşə flakondan və 4 ədəd pambıq-tənzif salfetdən ibarətdir (şəkil 2.)

Bir sıra ZM, xüsusən fosforlu üzvi maddələr, hətta fiziki zədələnməsi olmayan dəri örtüyündən bədənə sürətlə sorula bildiyi üçün deqazasiyanın səmərəliliyi bilavasitə zəhərlənmədən sonra sanitariya təmizlənməsinə başlanması müddətindən asılı olur. Qismən sanitariya təmizlənməsi ZM mühafizə edilməmiş dəri örtüyünə təsir göstərəndən sonrakı 5 dəqiqə müddətində keçirilsə, onda təmizlənmə son dərəcədə səmərəli olacaqdır.

Fərdi sarğı paketləri yaralara, yanıq yerlərinə sarğı qoymaq, habelə bəzi növ qanaxmaları dayandırmaq üçün işlədilir (şəkil 3.)