Mövzunun adı

 Məzmunu

 Saatların sayı

1.Kliniki farmakologiyaya giriş: məqsəd və vəzifələri.Əsas terminalogiya.Dərman maddələrinin əlavə və qarşılıqlı təsirləri .

Farmakologiya və kliniki farmakologiya elmi haqda anlayış. Farmakoloji maddə və dərman maddəsi. Dərman maddələrinin (DM) təsnifatı prinsipləri. Farmakoterapiyaın əsas prinsipləri və farmakoterapiyanın növləri. Farmakopeya   haqda anlayış. Dərman maddələrinin sınaqdan çıxarılma  mərhələləri. Farmakodinamika, farmakokinetika və farmakogenetika haqda anlayış.

I. DM-nin əlavə təsirlərinin təsnifatı. DM-nin terapevtik dozada işlədilən zaman farmakoloji effektləri ilə əlaqədar olan əlavə təsirləri. DM-nin toksiki əlavə təsirləri: a) yüksək dozada işlədilən zaman, b) idiosinkraziya, v) eliminasiyanın pozulması nəticəsində inkişaf edən kumulyasiya ilə əlaqədar. İmmunobioloji əlavə təsirlər. Allergik reaksiyalar. DM-dən asılılıq. Kəsilmə sindromu. Oğurlanma sindromu. DM-ə qarşı tolerantlıq-dözümlülüyün inkişafı. Paramedikamentoz əlavə təsirlər.

II. Dərman maddələrinin qarşılıqlı təsir (kimyəvi, fiziki, farmakoloji) növləri; xəstəliyin xüsusiyyətlərindən asılı olaraq nəticələri. DM-nin rasional kombinasiyasının seçilmə prinsipləri.  Farmasevtik qarşılıqlı təsir. Farmakokinetik və  farmakodinamiki qarşılıqlı təsir.

2 saat

2.Hamilə və laktasiya edən qadınlarda, uşaqlarda və ahıl xəstələrdə farmakoterapiyanın xüsusiyyətləri.

Statistika, proqnoz. Hamiləliyin fiziologiyası, cift. Hamiləliyin üç kritik dövrü və DM-nin emriotoksik, teratogen və fetotoksik təsirləri. Hamiləlik dövründə istifadəsi təhlükəsiz olan DM. Süd ilə DM–nin ekskresiyası.  Doğuş zamanı DM–dən istifadə barədə. Hamilə qadınlarda aritmiyaların farmakoterapiyasının xüsusiyyətləri.  Uşaqlarda farmakoterapiyanın xüsusiyyətləri.

Ahıl xəstələrdə farmakoterapiyanın xüsusiyyətləri.

2 saat

3.Daxili xəstəliklərdə bəzi təxirəsalınmaz vəziyyətlərin differen sial farmakoterapiyası.

Astmatik status: bronxial keçiriciliyi yaxşılaşdıran preparatlar. Hipertonik krizlər, onların differensial müalicəsi. Kəskin ürək-damar çatmamazlığı və onun aradan qaldırılması yolları. Diuretiklər, kəskin ürək çatmamazlığı zamanı və digər təxirəsalınmaz vəziyyətlərdə tətbiqi. Venoz vazodilatatorlar.

Ürək astması və ağ ciyər ödemi, kardiogen şok, kəskin fatal ritm pozğunluqları: antiaritmik preparatların differensial seçilməsi. Hipoqlikemik koma. Hiperqlikemik diabetik komalar. Şəkərli diabetin differensial müalicəsi.

2  saat

4.   Rasional antibiotikoterapiyanın əsasları.

Antibiotiklərin təyin olunma  prinsipləri və əsaslandırılması. Törədicinin  həssaslığından asılı olaraq ilkin aktiv  preparatın  seçilməsi. Seçim zamanı farmakokinetik göstəricilərin istifadəsi (doza, təyin edilmə yolu, yeridilmə rejimi). Qaraciyər və böyrək pozğunluğu xəstələrdə, hamilələrdə, laktasiya dövründə qadınlarda  antibiotikoterapiyanın xüsusiyyətləri.

Antibiotiklərin təsnifatı. Müxtəlif qrup antibiotiklərin təsir spektrləri, farmakokinetikası (infeksion proseslərdə xüsusiyyətləri). Antibiotiklərin müqayisəli xarakteristikası. Rasional antibiotikoterapiya. Farmakokinetik xüsusiyyətlərə uyğun antibiotiklərin seçilməsi, dozalandırılması, yeridilmə yolları. Yaşla əlaqədar antibiotiklərin farmakokinetikasının xüsusiyyətləri. Qarşılıqlı təsirləri. Antibiotikoterapiyanın fəsadları. Müxtəlif infeksion proseslər zamanı antibakterial preparatların seçilməsinin alqoritmləşdirilməsinin əsasları.

       2  saat

5. Differensəolunmuş antianginal və antihipertenziv   farmakoterapiya.

Ürəyin işemik xəstəliyinin (ÜİX) differensəolunmuş farmakoterapiyası. Antianginal maddələrin birgə istifadə olunması. Antianginal və antiişemik maddələrin ÜİX formalarından asılı olaraq seçimi (stabil və qeyri-stabil stenokardiya, vazospastik stenokardiya və ağrısız işemiya zamanı müalicə taktikası). ÜİX ilə birgə vəziyyətlər    (şəkərli diabet, bronxoobstruktiv xəstəliklər, ürək çatmamazlığı, periferik damarların obliterəedici xəstəlikləri, bradikardiya, hipotoniya).

Differensəolunmuş antihipertenziv terapiyanın əsas prinsipləri. Hipertoniya xəstəliyinin beynəlxalq arterial təzyiq səviyyəsindən asılı təsnifatı (ÜST 1999), müalicə taktikası, farmakoterapiya. Arterial hipertoniyanın (AH) kliniki-patogenetik formalarından asılı olaraq kombinəolunmuş terapiyanın variantları. AH ilə yanaşı gedən xəstəliklər zamanı farmakoterapiya.

2 saa

Mövzu

Məzmunu

Saatların sayı

1.  Antianginal preparatların kliniki farmakologiyası.

Hemostaz sistemi pozğunluğu zamanı istifadə olunan dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası

Anginoz ağrılar zamanı istifadə olunan dərman maddələrinin  təsnifatı:

I. Nitrat tərkibli birləşmələr: nitronq, sustak, nitromak, nitrosorbit, erinit, trinitrolonq, izosorbit dinitrat, sustonid (izopet), molsidamin (korvaton, sidnofarm)

II. β-adrenoblokatorlar

1. Kardioselektiv:

a) daxili simpatomimetik aktivlikli: talinolol, praktolol, asebutolol

b) daxili simpatomimetik aktivliyi olmayan: metoprolol, atenolol.

1. Qeyri-kardioselektiv:

a) daxili simpatomimetik aktivlikli: oksprenolol, alprenolol, pindolol.

b) daxili simpatomimetik aktivlikliyi olmayan: propranolol, nadolol, timolol, sotalol,

III. Antiadrenergik preparatlar: amiodaron.

IV. β-adrenergik reseptorların stimulyatorları: oksifedrin, nonaxlozin

V. Kalsium antaqonistləri:

1. Dihidropiridin qrupu:

I nəsil: nifedipin (korinfar, kordafen, feniqidin, adalat)

II nəsil: nifedipinin retard formaları –-  korinfar-retard, adalat SL, osmo-adalat, nikardium-retard və b.), isradipin (lomir).

III nəsil:   uzun müddətli preparatlar---  amlodipin (norvask, amlo, stamlo), lasidipin (lasipil),  felodipin

1. Fenilalkilamin qrupu:

I nəsl:    verapamil (izoptin, finoptin, lekoptin)

II nəsl:   verapamilin retard formaları--- verapamil SR, tiapamil, anipamil, falipamil.

1. Benzodiazepin qrupu:

I nəsl:    diltiazem (kardil, diakordine, dilzem)

II nəsl:   diltiazem retard formaları — retalzem, diakordin retard .

VI. Digər preparatlar: İf kanallarının ingibitorları( koraxan) , dipiridamol.

Kompleks müalicəyə daxil olan preparatlar:

A) antihipoksantlar: QLİO-6, aktovegin, sito-mak, vit.E, trimetazidin (preduktal, karvidon), mildronat;

b) anabolik maddələr: qeyri-steroid: kalium-oratat, riboksin (inozi-F), steroid: retabolil, nerabolil, fenabolil.

Antianginal dərman maddələrinin farmakodinamikası, farmakokinetikası, istifadəsinə göstəriş, əlavə təsirləri İstifadə edilmə xüsusiyyətləri.

Antikoaqulyantlar, trombolitik preparatlar, antihemorragik və hemostatik  preparatlar.

Antikoaqulyantlar:

1. Düz təsirli:

 a) irimolekullu heparin, Ca²⁺ və Na+- duzları ilə;

  b)kiçikmolekullu heparinlər: fraksiparin, enoksiparin, loqiparin, dalteparin (fraqmin), klivarin.

2. Qeyri-düz təsirli: neodikumarin, sinkumar, fenroma ron, fenilin, omefin, varfarin.

Trombolitik preparatlar – fibrinoliz sistemini aktivləşdirən maddələr; fibrinolizin (plazmin), streptokinaza (streptaza), streptodekaza,urokinaza (abbokinaza).

   Hemostatik preparatlar:

1. Düz koaqulyantlar: trombin, fibrinogen, VIII, XIII amillər olan preparatlar.
2. Qeyrı-düz koaqulyantlar: vitamin K, vikasol, fitomenadion.
3. Fibrinolizin ingibitorları: α-aminokapron turşusu, paraaminbenzoy turşusu, kontrikal, qordoks.
4. Trombositlərin aqreqasiya və adgezivliyini stimulə edənlər: serotonin.

Farmakodinamikası, farmakokinetikası, əlavə təsirləri, təyin olunması, digər dərman maddələri ilə qarşılıqlı təsiri.

5 saat

2.Hipotenziv dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası. Hipolipidemik preparatların kliniki farmakologiyası

Hipotenziv dərman maddələrinin təsnifatı:

I. Antiadrenergik preparatlar:

1. Mərkəzi simpatik aktivliyə təsir edənlər: metildofa, klofelin, quanfazin
2. Qanqlioblokatorlar; benzoheksonium, pentamin, komfonium
3. Postqanqlionar simpatolitiklər: rezerpin, rauna-tin, quantodin
4. β-adrenoblokatorlar
5. α-adrenoblokatorlar: fentolamin, prozazin, tropafen, pirroksan, dihidroerqotamin metansulfat

6. α-, β -adrenoblokatorlar: labetolol

II. Vazodilatatorlar:

1. arterial: apressin, diazoksid, minoksidil
2. venoz: nitrat tərkibli preparatlar

III. Kalsium antaqonistləri

IV. Diuretiklər:

1. tiazidlər: hipotiazid, siklometazid, oksodolin
2. İlgək diuretikləri: klopamid, furosemid, etakrin turşusu
3. Kalium qoruyucuları:

 a) aldosteronun  konkurent antaqonistləri:  spironolakton (aldakton, veraşpiron)

b) qeyri-konkurent: amilorid, triamteren

V. AÇFİ: kaptopril, enalapril, lizinopril, ramipril, silazapril

VI. Miotrop spazmolitiklər: dibazol, papaverin, devinkan, vinkamin

 Kombinəolunmuş preparatlar: sinepres, adelfan-ezidreks, trirezid, kristipin, brinerdin, depressin.

Antihipertenziv preparatların effekivliyinə nəzarət üsulları. Yanaşı patologiyalar zamanı üsulun seçilmə  xüsusiyyətləri. Fəsadlar, onların profilaktikası. Antihipertenziv dərman maddələrinin qrup daxili və digər dərman maddələri ilə qarşılıqlı təsiri.

Hipolipidemik preparatların təsnifatı:

1. Öd turşularının sekvestratları;
2. Fibratlar;
3. Statinlər;
4. Nikotin turşusu
5. Probukol
6. Essensial fosfolipid preparatları
7. Nişastasız polisaxaridlər
8. Fito preparatlar

5 saat

3.Antiaritmik     dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası.

I. Membran stabilləşdirici ( Na kanalının blokatorları) preparatlar:

1 a sinfi :  xinidin və xinidinəbənzər maddələr (xinidin-qlyukonat, xinipek, kiniletin, novakainamid, dizopiramid.

1 b sinfi : Yerli anestetiklər: lidokain, tokainid, trimekain, meksiletin, difenin, lorkainid, propafenon, amrinidin.

1 c sinfi : aymalin, proaymalin  bitartrat, etmozin, etaçizin, kalium preparatları: asparkam, panangin, kalium xlorid.

II. β-adrenoblokatorlar

III. Fəaliyyət potensialını artıran ( K kanalı blokatorları) dərman maddələri: amiodaron, bretilium, (ornid), sotalol.

IV. Ləng kalsium kanallarının blokatorları: verapamil (izoptin, finoptin).

Antiaritmik preparatların təsir xüsusiyyətləri. Digər dərman maddələrinin antiaritmik preparatlarla qarşılıqlı təsiri. Əlavə təsirləri. Ürək blokadalarının müalicəsi.

3 saat

4. Ürək çatışmazlığının farmakoterapiyası.

Ürək çatmamazlığının farmakoterapiyasının xüsusiyyətləri.

 Ürək qlikozidlərinin kliniki farmakologiyası.  Təsnifatı:

1. Ürək qlikozidləri: diqitoksin (kardiotoksin, kardiqin), diqoksin (danikor, laniksin, diqolon), selanid (lanatozid S), strofantin, korqlikon.
2. Müsbət inotrop təsirli qeyri-qlikozid preparatlar: simpatomimetiklər, nitroqrup preparatlar, fosfodiesteraza ingibitorları (amrinon, milrinon), angiotenzin çevirici fermentin ingibitorları (AÇFİ), trofik və anabolik preparatlar.

Farmakokinetik və farmakodinamik xüsusiyyətləri. Ürək qlikozidləri ilə  zəhərlənmələr və müalicə prinsipləri. Digər dərman preparatları ilə ürək qlikozidlərinin qarşılıqlı təsiri.

2 saat

5.  Bronxoobstruktiv sindromun müalijəsində işlədilən dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası.

Bronx keçiriciliyinə təsir göstərən preparatların kliniki farmakologiyası. Bronxların tonusunun tənzimlənməsi. Bronxoobstruktiv sindrom anlayışı.

Bronxolitiklərin təsnifatı:

1. Adrenergik reseptorların stimulyatorları:

a) α,β-adrenostimulyatorlar: düz---adrenalin, qeyri-düz ---  efedrin hidroxlorid.

b) β₁ və β₂-adrenomimetiklər: izoprenalin hidroxlorid (novodrin, izadrin, izuprel, euspiran), orsiprenalin sulfat (alupent, astmopent).

ç) selektiv β₂-adrenomimetiklər: salbutamol (ventalin), terbutalin (brikanil), salmefol, ipradol, fenoterol, salmeterol, volmaks və b.

2. M-xolinolitiklər: (atropin-sulfat, platifillin hidro-tartrat, ipratropium bromid (atrovent, traventol), berodual.

1. Metilksantinlər: teofillin (eufillin), diprofillin, teopek, teotard, terbiolonq, retafil.
2. α-adrenoblokatorlar.
3. Prostoqlandin E₂

II. Qlyukokortikoidlər: prednizolon, triamsinolon, deksametazon. İnhalyasiya şəklində istifadə olunan hormonal preparatlar:

I nəsl: beklometazon dipropionat, beklomet, bekotid;

II nəsl: budesonid, flunizolid, flutikozon dipropionat.

III. Hüceyrə membranı stabilizatorları:

1. Tosqun hüceyrə membranını stabilləşdirən preparatlar: xromoqlikat-natrium (intal, lomudal), ketotifen (zaditen, ketastma, paziton);
   1. Histaminolitiklər:

I nəsl: dimedrol, diprozin, suprastin, diazolin, taveqil, fenkarol;

II nəsl: loratidin, terfenadin, astemizol, akrivastin, setirizin, ebastin, azelastin və s.;

1. Leykotrien sintezinin və trombositar amilin

ingibitorları: zileutoy, zafirlukast, montelukast

IV. Bəlğəmgətiricilər:

1. Mukokinetiklər:

reflektor təsirlilər: termopsis otu, ipekakuana, gülxətmi və biyan kökü dəmləmələri, qlisiram, mukaltin, bağayarpağı kökü dəmləməsi, dəvədabanı otunun bişirilməsi;

rezorbtiv təsirlilər: kalium-yodid, natrium yodid, ammonium-xlorid, pektussin, terpinhidrat, evkalipt, zirə, kəklikotu yağları, 

2. Mukolitiklər:

ferment preparatlar: (tripsin, ximotripsin, ribonuklea za, dezoksiriboza, profezim, terrilitin);

qeyri-ferment preparatlar: asetilsistein (mukovist, mukosolvin, asist), karbosistein (mukodin);

Mukorequlyatorlar: bromheksin (bisolvan), ambroksol (viskomusil).

5 saat

6. Antibiotikoterapi-

yanın əsas prinsipləri. Antibakterial preparatların kliniki farmakologiyası.

Antibiotiklərin təyinin əsaslandırılması, daha aktiv preparatın seçilməsi, qarşılıqlı təsir. Törədicinin  həssaslığından, növündən, iltihab ocağının lokalizasi yasından, antibiotiklərin təsir spektrindən, davamlılıq yaratma qabiliyyətindən, mədə-bağırsaq  patologiyasın dan və ekskresiya-metabolizmindən asılı farmako kinetik xüsusiyyətlərlə əlaqədar antimikrob preparatın seçilmə alqoritmi, dozalanma rejimi. Effektivliyin, təhlükəsizlik təyininin qiymətləndirilməsi. Əlavə təsirlərinin diaqnostikası, korreksiyası, qarşılıqlı təsir. Antibiotiklərin təsnifatı:

1. Penisillinlər:

təbii: benzilpenisillin, bisillin, fenoksimetil penisillin;

yarımsintetik: oksasillin, metasillin, ampisillin, dikloksasillin, karbenisillin;

Kombinəolunmuşlar: ampioks, ampikloks, auqmentin, timentin, unasin.

2. Sefalosporinlər:

I nəsl: sefaloridin, sefalotin, sefazolin, sefradin, sefaleksin;

 II nəsl:  sefuroksin, sefamandol, sefanosid, sefatoksin;

III nəsl: seftrioksim, seftriakson;

IV nəsl: seftazidim, sefaperazon.

3. Aminoqlikozidlər:

I nəsl: streptomisin, neomisin, monomisin, kanamisin;

II nəsl: gentamisin;

III nəsl: tobramisin, sizomisin, amikasin, nemetilmisin;

IV nəsl: izepamisin.

4. Tetrasiklinlər:

təbii: tetrasiklin, oksitetrasiklin, xlortetrasiklin;

yarımsintetik: metasiklin, doksasiklin, monosiklin, qlikosiklin;                         

uzunmüddət təsirli: dibiomisin, ditetrasiklin.

5. Makrolidlər:

I nəsl: oleandomisin, eritromisin,  rimaktan;

II nəsl: roksitromisin, klaritromisin;

III nəsil:  midekamisin, azitromisin

6. Polimiksinlər: polimiksin B, E, M.

7. Müxtəlif qrup antibiotiklər: levomisetin, linko-misin, ristomisin, vankomisin, fuzidin, novobiosin.

8. Kombinəolunmuş preparatlar: olitetrin, adimisin, levomorfosiklin.

II Sulfanilamid preparatları:

qısa təsir müddətli: streptosid, norsulfazol, etazol, sulfasil-natrium, sulfadimezin, sulfazoksazol;

orta təsir müddətli: sulfazin, sulfametoksazol, sulfanometoksin;

uzun təsir müddətli: sulfapiridazin, sulfadimetoksin, sulfamonometoksin;

ən uzun təsir müddətli:  sulfalen, sulfadoksin;

yerli təsir edən preparatlar: sulgin, ftalazol, ftazin, disulformin, salazosulfapiridin, salazopiridazin, salazometaksin.

III. Xinolon törəmələri: nalidiks turşusu (neviq-ramon), xinoksidin, dioksidin, ofloksasin

IV. Nitrofuran törəmələri:  furasillin, furazolidon,  füradonin, furaqin, solafur

V. Oksixinolin törəmələri: enteroseptol, intestopan, nitroksalin

VI. Göbələk əleyhinə preparatlar: nistatin, levorin, trixomisin, amfoterisin B, amfoqlimin, mikoheptin, qrizeofulvin, flukonazol, itrakanazol.

VII. Virusəelyhinə preparatlar:

-- midantan (amantadin, vireqit, simmetrel), remantadin (rimantadin hidroxlorid);

– zidovudin (azidotimidin, retrovir), asiklovir (zoviraks) vidarabin (adenin, arabinozid), idoksuridin (keresid, iduridin, oftan-İDU);

–    metisazon (marboran), oksolin;

–    interferonlar.

Antimikrob preparatların istifadəsində ağırlaşmalar; əlavə təsirlərin diaqnostikası, korreksiyası, profilaktikası. Əlavə təsirlərin təzahürünə təsir edən amillər.

5 saat

7.  Steroid və qeyri-steroid iltihabəleyhinə preparatların kliniki farmakologiyası.

Qeyri-steroid iltihabəleyhinə dərman maddələrinin təsnifatı:

--- salisil tərşusu törəmələri: asetilsalisil turşusu, natrium salisilat, salisilamid, metilsalisilat, benortan, asfen;

--- indolsirkə turşusu törəmələri: indometasin, tolektin, sulindak;

--- fenilsirkə turşusu törəmələri: diklofenak natrium (voltaren, ortofen, dolofen, dikloberl), fentazak (norvedan, donorest), menazalak kalsium (irriten), feloran, tolmetin, reodin;

--- propion turşusu törəmələri: ibuprofen (brufen, motrin), ketoprofen, fenoprofen,  naproksen, voltaren;

--- antranil turşusu törəmələri: mefanam turşusu, tolfenam turşusu, moklofenam turşusu, flufenam turşusu;

--- pirazolon törəmələri: butadion, oksifenibutazon, kebuzon, azapropazon, bumadizon;

---oksikamlar: piroksikam, izoksikam, sudoksikam, meloksikam

--- sulfonamidlər: nimesulid;

--- koksiblər: selekoksib, rofekoksib (rofakt), aterokoksib

II Steroidlər:  kortizon, hidrokortizon, prednizon, prednizolon, metilprednizolon, deksametazon, triamsinalon, triamsinalon asetonid.

III. Revmatizm əleyhinə uzun müddət təsirli preparatlar:

1.  Əsas -- malyariya əleyhinə: xinqamin (delaqil),   plakvenil;

--- qızıl preparatları: krizanol, aurotioqlyukoza, auronofin;

--   pensillamin (kuprenil)

1. Rezerv preparatlar --- sitostatiklər: azatioprin, siklofosfan, metotreksat;

 -- levamizol, dapson.

İltihabəleyhinə preparatların seçilmə prinsipləri, dozalanma rejiminin təyini (təsir mexanizmi, metabolizmi, xaric olması;  iltihabın gedişindən asılı olaraq: lokalizasiya intensivliyi,  generalizə olunma, MBS-nin, qan dövranının vəziyyəti).  Əlavə təsirlərin diaqnostika, profilaktika, korreksiyası. Kombinə olunmuş təyinində qarşılıqlı təsir.

Qlyukokortikoidlərin sistem və qeyri-sistem təsirləri. Farmakokinetika, farmakodinamika. Mübadiləyə təsiri, əlavə təsirləri, profilaktikası. Qarşılıqlı təsir və istifadə qaydaları.

2 saat

8.Mədə-bağırsaq traktı patologiyasının müalıjəsinin klinikofarmakoloci aspektləri. Mədə xorasının müalicə  tədbirləri; hepatotrop preparatlar; fermentativ və işlədici dərman maddələri.

Həzm traktı  xəstəliklərində istifadə olunan preparatların kliniki farmakologiyası:

1. HCl-u neytrallaşdıran preparatlar – antasidlər:

a) sistem: natrium hidrokarbonat, natrium sitrat;

b) qeyri-sistem: kalsium hidrokarbonat, alüminium hidroksid, maqnezium oksid, almaqel, qastoqel, fosfalyugel, maoloks.

1. HCl sintezini azaldan preparatlar – antisekretor preparatlar:

a) M-xolinolitiklər:

selektiv: qastrozepin, probantin,

qeyri-selektiv: atropin, platifillin, aprenil, pamin, robinul, elorin.

b) H₂-histaminolitiklər: simetidin, ranitidin, famotidin, nizatidin, roktatidin

c) Proton pompası ingibitorları: omeprazol, lansoprazol, pantoprazol.

ç) qastrin blokatorları: proqlumid (dalaqrin).

1. Selikli qişanı mexaniki və kimyəvi qıcıqlandırıcılardan qoruyan preparatlar:

a) selik əmələ gəlmə və seliyin tərkibinə təsir edən preparatlar: karbenoksalon (bioqastron, duoqastron).

b) xora səthini müdafiə edən aktiv preparatlar:
-- fitopreparatlar: palıd qabığı, çobanyastığı, şalfey;

---bismut preparatları: vikair, vikalin, sukralfat, de-nol.

1. Selikli qişada regenerasiya prosesini aktivləşdirən preparatlar: regenerasiya stimulyatorları, reparant- lar. qefarnil. oksiferriskarbon natrium, qastrofarm, vitamin U, metilurasil, metronidazol, biogen stimulyatorlar: aloe ekstraktı, plazmol, FİBS, solkoseril, aktovegin, gənəgərçək yağı.
2. Mədə-bağırsaq traktının tonus və peristaltikasını normallaşdıranlar: metoklopramid, sulpirid.

Ferment çatmamazlığı zamanı DM-nin kliniki farmakologiyası. Mədənin, mədəaltı vəzin fermen-tativ preparatları, kombinə olunmuş preparatlar. Mədənin və bağırsaqların motorik pozğunluğunda işlədilən DM. Ödxaricolmanın pozğunluğunda işlədilən DM (təsnifatı, xolekinetiklər).

1. Xoleretiklər:
2. həqiqi (öd turşularıınn əmələ gəlməsini stimulə edən və sekresiyasını  artıran preparatlar)

a) tərkibində öd turşuları olan preparatlar: dexolin, dehidroxol turşusu, allaxol, xolenzim,  liobil

b) sintetik preparatlar; nikodin, oksafenamid, sikvalon

v) bitki mənşəli preparatlar; solmaz çiçəyi, qarğıdalı saçaqları, nanə cövhəri, itburnu, cəfəri və s.

1. Hidroxoleretiklər (ödün ifrazını su komponenti hesabına  artıranlar) natrium salisilat, mineral sular, valerian preparatları.

II. Öd ifrazını stimulə edənlər:

1. Xolekinetiklər (öd kisəsinin tonusunu artıran və öd yollarının tonusunu azaldanlar): maqnezium sulfat, sorbit, ksilit, adi barbaris, xolestokinin.
2. Xolespazmolitiklər (öd yolları tonusunu  boşaldanlar): M-xolinolitiklər, eufillin, nitro-preparatlar.

Hepatoprotektorların kliniki farmakologiyası:

Həqiqi hepatoprotektorlar; ziksorin, katergen, leqalon, silibor.

Qaraciyərin funksional vəziyyətini yaxşılaşdıranlar: vitaminlər, essensial, kalium oratat, metilurasil, riboksin, aminalon, suksinat natrium, vitogepat, sirepar, LIV-52.

3 saat

9. Somatik xəs-təliklərin müalicəsi  zamanı istifadə olunan psixotrop preparatların kliniki farmakologiyası.

I. Psixotrop dərman maddələrinin  təsnifatı:

Neyroleptiklər: aminazin, frenalon, flufenazin, etaperazin, tioridazin, xlorproteksin, haloperidol, droperidol, klozapin, sulprid, leponeks, karbidin.

II.  Trankvilizatorlar:

1. sedativ təsirlilər: fenozepam, elenium, meprobamat, skutamil, diazepam, amizil, lorezepam, oksazepam, nitrozepam.
2. “gündüz” trankvilizatorları: tazepam, mezapam, mebikar.

III. Sedativ preparatlar: natrium bromid, kalium bromid, bromkamfora, valokardin, pişikotu  preparatları, korvalol, maqnezium sulfat.

IV. Antidepressantlar:

1. MAO ingibitorları: iprazin, amitriptillin, indopan, nialamid
2. “tipik 3-tsikliklər”: imizin
3. “atipik 3-tsikliklər”: azafen
4. 4-tsikliklər:  pirazidol,  inkazan
5. müxtəlif kimyəvi qrup preparatlar: trazadol.

VI. Psixostimulyatorlar: kofein, fenamin, pervitin, indopan, sidnokarb, sidnofen, metilfenidat, pemolin.

VI. Yuxugətiricilər:

güclü təsirlilər: xloralhidrat, metakvalon, lorazepam, flunitrazepam, fenobarbital;

mülayim təsirlilər: fenozepam, nitrozepam, qlutemid, vinilbitalon;

yüngül təsirlilər: bromizoval.

Psixotrop dərman maddələrinin  farmakodinamika və kinetikası, seçilmə alqoritmi, dozalanma recimi, effektivliyi, təhlükəsizlik baxımından təyininin qiymətləndirilməsi. Əlavə təsirlərinin diaqnostikası, korreksiyası, qarşılıqlı təsirləri.

2 saat

10. Şəkərli diabetin müalicəsində işlədilən preparatların kliniki farmakologiyası.

Hipoqlikemik dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası:

I. İnsulin preparatları:

1. qısa müddətli təsirə malik  olanlar: sadə insulin, aktrapid, inutral XM;
2. orta təsir müddətinə malik olanlar: semilonq, monotard, insuman Rapid;
3. uzunmüddət təsirli preparatlar: ultralonq, insulin superlente.

II. Peroral  hipoqlikemik preparatlar:

A. sulfanilsidik cövhəri törəmələri:

I nəsl: I qr.: tolbutamid: butamid, orabet, rastinon.

II qr.: karbutamid: bukarbon, oranil, nadizon, alentin

III qr.: xlorpropamid: xlorproamid, diabenez, katanil, toplazamid, siklamid, xlorziklamid.

II nəsl: qlibenklamid (euqlikon, maninil, qlikobene), qlikornurid (qluqril), qluzokzepid (prodiaband), qlipizid (qlibenez, minidiab),  qlikvidon (qlurenorm)

III nəsl: qlikqlozid (diamikron, diabeton, diabeton-MR, predian).

B. Biquanidlər:

I qr.: dimetilbiquanidlər — metformid (qlukofaq, siafor)

II qr.: butilbiquanidlər --- buformin (adebit, qlibutid).

Farmakodinamikası, farmakokinetikası, əlavə təsirləri, təyin olunma texnologiyası, digər dərman maddələri ilə qarşılıqlı təsiri.

3 saat

Mövzunun adı

Məzmunu

Saatların sayı

1. Kliniki farmakologiyaya giriş: məqsəd və vəzifələri, farmakodinamika farmakokinetika, farmakogenetika, eliminasiya.

Farmakologiya və kliniki farmakologiya elmi haqda anlayış. Farmakoloji maddə və dərman maddəsi. Dərman maddələrinin (DM) təsnifat prinsipləri. Farmakoterapiyanın əsas prinsipləri və farmakoterapiyanın növləri. Farmakopeya haqda anlayış. DM-nin sınaqdan çıxarılma mərhələləri. Farmakodinamika, farmakokinetika və farmakogenetika haqda anlayış.

2 saat

1. Dərman maddələrinin qarşılıqlı və əlavə təsirləri.

I. Dərman maddələrinin əlavə təsirlərinin təsnifatı. DM-nin terapevtik dozada işlədilən zaman farmakoloji effektləri ilə əlaqədar olan əlavə təsirləri. DM toksiki əlavə təsirləri: a) yüksək dozada işlədilən zaman, b) idiosinkraziya, v) eliminasiyanın pozulması nəticəsində inkişaf edən kumulyasiya ilə əlaqədar. İmmunobioloji əlavə təsirlər. Allergik reaksiyalar. DM-dən asılılıq. Kəsilmə sindromu, oğurlanma sindromu. DM-ə qarşı tolerantlıq-dözümlülüyün inkişafı. Paramedikamentoz əlavə təsirlər.

II. DM-nin qarşılıqlı təsir (kimyəvi, fiziki, farmakoloji) növləri; xəstəliyin xüsusiyyətlərindən asılı olaraq nəticələri. DM-nin rasional kombinasiyasının seçilmə prinsipləri.  Farmaseptik qarşılıqlı təsir, farmakokinetik qarşılıqlı təsir, farmakodinamik qarşılıqlı təsir.

2 saat

3.   Daxili xəstəliklər klinikasında  bəzi təxirəsalınmaz halların differensial müalicəsi.

Hipertonik krizlər: antihipertenziv preparatların kliniki farmakologiyası. Ürək astması və ağciyər ödemi, kardiogen şok, kəskin fatal ritm pozğunluqları:  ürək qlikozidləri və antiaritmik preparatların kliniki farmakologiyası.

2 saat

Mövzunun adı

Məzmunu

Saatların sayı

1. Antianginal preparatların kliniki farma kologiyası.

Anginoz ağrılar zamanı istifadə olunan dərman maddələrinin  təsnifatı:

I. Nitrat tərkibli birləşmələr;

II. β-adrenoblokatorlar;

III. Kalsium antaqonistləri

IV. Antiadrenergik preparatlar;

V.β-adrenergik reseptorların stimulyator-ları;

VI. Müxtəlif qrup preparatlar.

Kompleks müalicəyə daxil olan preparatlar: a) antihipoksantlar;

b) anabolik maddələr.

Antianginal dərman maddələrinin farmakodinamikası, farmakokinetikası, istifadəsinə göstəriş, əlavə təsirləri. İstifadə edilmə xüsusiyyətləri.

3 saat

2. Ürək çatma mazlığının farmakoterapiyasının kliniki farmakologiyası.

Ürək çatmamazlığının farmakoterapiyasının xüsusiyyətləri. Ürək qlikozidlərinin kliniki farmakologiyası.  Təsnifatı:

I.1. Ürək qlikozidləri;

1. Müsbət inotrop təsirli qeyri-qlikozid preparatlar;

II.  Vazodilatatorlar;

III. Sidikqovucular;

IV.Angiotenzin-I çevirici fermentin ingibitorları.

Farmakokinetik və farmakodinamik xüsusiyyətləri. Ürək qlikozidləri ilə  zəhərlənmələr və müalicə prinsipləri. Digər dərman preparatları ilə ürək qlikozidlərinin qarşılıqlı təsiri.

2saat

3.  Antiaritmik dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası.

I. Membran stabilləşdirici preparatlar;

--kalium preparatları: asparkam, panangin, kalium xlorid.

II. Yerli anestetiklər;

III. Ləng kalsium kanallarının blokatorları: verapamil.

IV. β-adrenoblokatorlar;

V. Fəaliyyət potensialını artıran preparatlar.

Antiaritmik preparatların təsir xüsusiyyətləri. Digər dərman maddələrinin antiaritmik preparatlarla qarşılıqlı təsiri. Əlavə təsirləri. Ürəyin blokadasının müalicəsi.

3 saat

4. Hipotenziv dərman maddələrinin (arterial təzyiqin korreksiyasında işlədilən dərman maddələrinin) kliniki farmakologiyası.

Hipotenziv dərman maddələrinin təsnifatı:

I. Antiadrenergik preparatlar:

1.Mərkəzi simpatik aktivliyə təsir edənlər;

2.Qanqlioblokatorlar;

3.Postqanqlionar simpatolitiklər;

4.β-adrenoblokatorlar;

5.α-adrenoblokatorlar;

6.α-β-adrenoblokatorlar.

II. Miotrop təsirli vazodilatatorlar;

III. Diuretiklər;

IV. AÇF ingibitorları;

 Kombinəedilmiş preparatlar. Antihipertenziv preparatların effekivliyinə nəzarət üsulları. Yanaşı patologiyalar zamanı üsulun seçilmə xüsusiyyətləri. Fəsadlar, onların profilaktikası. Antihipertenziv dərman maddələrinin qrup daxili və digər dərman maddələri ilə qarşılıqlı təsiri.

5 saat

5. Antibiotikote-piyanın əsas prinsipləri. Antibakterial preparatların kliniki farmakologiyası

Antibiotiklərin  təyinin əsaslandırılması, daha aktiv preparatın seçilməsi, qarşılıqlı təsir. Törədicinin  həssaslığından, növündən, iltihab ocağının lokalizasiyasından, antibiotiklərin təsir spektrindən, davamlılıq yaratma qabiliyətindən, mədə-bagırsaq patologiyasından və ekskresiya-metabolizmindən asılı farmakokinetik xüsusiyyətlərlə əlaqədar antimikrob preparatın seçilmə alqoritmi, dozalanma rejimi. Effektivliyin, təhlükəsizlik təyininin qiymətləndirilməsi. Əlavə təsirlərinin diaqnostikası, korreksiyası, qarşılıqlı təsir. Antibiotiklərin təsnifatı:

1.  Penisillinlər;
2. Sefalosporinlər;
3. Aminoqlikozidlər;
4. Tetrasiklinlər;
5. Makrolidlər:
6.  Polimiksinlər;
7. Müxtəlif qrup antibiotiklər;

8.  Kombinəolunmuş preparatlar.

3 saat

6.  Antibakterial preparatların kliniki farmakologiya

sı.

II. Sulfanilamid preparatlarının təsnifatı;

a) qısa təsir müddətlilər;

b) orta təsir müddətlilər;

c) uzun təsir müddətlilər;

d) ən uzun təsir müddətlilər;

e) yerli təsir edən preparatlar.

III. Xinolon törəmələri;

IV. Nitrofuran törəmələri;

V. Oksixinolin törəmələri;

VI. Göbələk əleyhinə preparatlar;

VII. Virusəleyhinə təsir edən preparatlar. Antimikrob preparatların istifadəsində ağırlaşmalar; əlavə təsirlərin diaqnostikası, korreksiyası, profilaktikası. Əlavə təsirlərin təzahürünə təsir edən amillər.

2 saat

7. Bronxial obstruktiv sindrom müalicəsində işlədilən dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası

Bronx keçiriciliyinə təsir göstərən preparatların kliniki farmakologiyası. Bronxların tonusunun tənzimlənməsi. Bronxoobstruktiv sindrom anlayışı.

I. Bronxolitiklərin təsnifatı:

I. Adrenergik reseptorların stimulyatorları

2. M-xolinolitiklər;

3. Metilksantinlər;

4. α- adrenoblokatorlar;

1. Prostoqlandin E₂

II. Qlyukokortikoidlər.

III. Hüceyrə membranı stabilləşdiricilər:

a.Tosqun hüceyrə membranını stabilləşdirən preparatlar;

     b.Histaminolitiklər;

c.Leykotrien sintezinin və trombositar amilin ingibitorları

IV. Bəlğəmgətiricilər:

1. Mukokinetiklər: reflektor və rezorbtiv təsirlilər.
2. Mukolitiklər: ferment və qeyri-ferment preparatlar.
3. Mukorequlyatorlar.

V. Öskürək əleyhinə preparatlar: mərkəzi və  periferik təsirlilər.

Bronx keçiriciliyinə təsir göstərən preparatların kliniki farmakologiyası. Bronxların tonusunun tənzimlənməsi.

5 saat

1. Hemostaz sisteminə təsir göstərən dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası.

Hipolipidemik dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası.

Antikoaqulyantlar, trombolitik preparatlar, antihemorragik və hemostatik  preparatlar.

I. Antikoaqulyantlar:

1. Düz təsirlilər;

 2. Qeyri-düz təsirlilər.

II. Trombolitik preparatlar–fibrinoliz sistemini aktivləşdirən maddələr; fibrinolizin (plazmin), streptokinaza (streptaza), streptodekaza,urokinaza (abbokinaza).

 III.  Hemostatik preparatlar;

Farmakodinamikası, farmakokinetikası, əlavə təsirləri, təyin olunma prinsipləri, digər dərman maddələri ilə qarşılıqlı təsiri.

1. Öd turşularının sekvestratları;
2. Fibratlar;
3. Statinlər;
4. Nikotin turşusu
5. Probukol
6. Essensial fosfolipid preparatları
7. Nişastasız polisaxaridlər

     8.Fito preparatlar

2 saat

9.Mədə-bağırsaq traktı patologiyasınin müalicəsinin kliniko-farma koloji aspektləri. Mədə xorasının müalicə  tədbirləri; hepatotrop preparatlar; fermentativ və işlədici dərman maddələri

Qaraciyər və öd kisəsinin xəstəliklərinin farmakoterapi-yası.

Həzm traktı  xəstəliklərində istifadə olunan preparatların kliniki farmakologiyası:

1. Antasidlər (sistem və qeyri-sistem təsirlilər);
2. Antisekretor preparatlar;

a) M-xolinolitiklər;

b) H₂-histaminolitiklər;

c) qastrin blokatorlar;

d) Proton pompası ingibitorları.

1. Selikli qişanı mexaniki və kimyəvi qıcıqlandırıcılardan qoruyan preparatlar -- qastroprotektorlar;
2. Selikli qişada regenerasiya prosesini aktivləşdirən preparatlar -- reparantlar;
3. Mədə-bağırsaq traktının tonus və peristaltikasını normallaşdıranlar;

Ferment çatmamazlığı zamanı DM-nin kliniki farmakologiyası. Mədənin, mədəaltı vəzin fermentativ preparatları, kombinə olunmuş preparatlar.

Ödxaricolmanın pozğunluğunda işlədilən DM (təsnifatı)

I.Xolekinetiklər

II.Xoleretiklər:

1.Həqiqi (öd turşularıınn əmələ gəlməsini stimulə edən və sekresiyasını  artıran preparatlar)

a) tərkibində öd turşuları olan preparatlar;

b) sintetik preparatlar;

c) bitki mənşəli preparatlar;

2. Hidroxoleretiklər (ödün ifrazını su komponentinin hesabına  artıranlar);

III. Öd ifrazını stimulə edənlər:

1.Xolekinetiklər (öd kisəsinin tonusunu artıran və öd yollarının tonusunu azaldanlar);

2.Xolespazmolitiklər (öd yolları tonusunu  boşaldanlar).

 Hepatoprotektorların kliniki farmakologiyası. Həqiqi hepatoprotektorlar. Qeyri-həqiqi hepatoprotektorlar (qaraciyərin funksional vəziyyətini yaxşılaşdıran preparatlar).

3 saat

7.İltihabəleyhinə preparatların kliniki farmakologiyası.

1. Qeyri-steroid iltihabəleyhinə dərman maddələrinin təsnifatı:

--- salisil tərşusu törəmələri: asetilsalisil turşusu, natrium salisilat, salisilamid, metilsalisilat, benortan, asfen;

--- indolsirkə turşusu törəmələri: indometasin, tolektin, sulindak;

--- fenilsirkə turşusu törəmələri: diklofenak natrium (voltaren, ortofen, dolofen, dikloberl), fentazak (norvedan, donorest), menazalak kalsium (irriten), feloran, tolmetin, reodin;

--- propion turşusu törəmələri: ibuprofen (brufen, motrin), ketoprofen, fenoprofen,  naproksen;

--- antranil turşusu törəmələri: mefenam turşusu, tolfenam turşusu, moklofenam turşusu, flufenam turşusu;

--- pirazolon törəmələri: butadion, oksifenibutazon, kebuzon, azapropazon, bumadizon;

---oksikamlar: piroksikam, izoksikam, sudoksikam;meloksikam

--- sulfonamidlər: nimesulid;

--- koksiblər: selekoksib, rofekoksib (rofakt).

II Steroidlər:  kortizon, hidrokortizon, prednizon, prednizolon, metilprednizolon, deksametazon, triamsinalon, triamsinalon asetonid.

III. Revmatizm əleyhinə uzun müddət təsirli preparatlar:

1.  Əsas -- malyariya əleyhinə: xinqamin (delaqil),   plakvenil;

--- qızıl preparatları: krizanol, aurotioqlyukoza, auronofin;

--   pensillamin (kuprenil)

1. Rezerv preparatlar --- sitostatiklər: azatioprin, siklofosfan, metotreksat;

 -- levamizol, dapson.

İltihabəleyhinə preparatların seçilmə prinsipləri, dozalanma rejiminin təyini (təsir mexanizmi, metabolizmi, xaric olması;  iltihabın gedişindən asılı olaraq: lokalizasiya intensivliyi,  generalizə olunma, MBS-nin, qan dövranının vəziyyəti).  Əlavə təsirlərin diaqnostika, profilaktika, korreksiyası. Kombinə olunmuş təyinində qarşılıqlı təsir.

Qlyukokortikoidlərin sistem və qeyri-sistem təsirləri. Farmakokinetika, farmakodinamika. Mübadiləyə təsiri, əlavə təsirləri, profilaktikası. Qarşılıqlı təsir və istifadə qaydaları.

2 saat

8. Şəkərli     diabetin müalicəsində işlədilən preparatların kliniki farmakologiyası

Hipoqlikemik dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası:

I. İnsulin preparatları:

1. qısa müddətli təsirə malik  olanlar: sadə insulin, aktrapid, inutral XM;
2. orta təsir müddətinə malik olanlar: semilonq, monotard, insuman Rapid;
3. uzunmüddət təsirli preparatlar: ultralonq, insulin superlente.

II. Peroral  hipoqlikemik preparatlar:

A. sulfanilsidik cövhəri törəmələri:

I nəsil: I qr.: tolbutamid: butamid, orabet, rastinon.

II qr.: karbutamid: bukarbon, oranil, nadizon, alentin

III qr.: xlorpropamid: xlorproamid, diabenez, katanil, toplazamid, siklamid, xlorsiklamid.

II nəsil: qlibenklamid (euqlikon, maninil, qlikobene), qlikornurid (qluqril), qluzokzepid (prodiaband), qlipizid (qlibenez, minidiab),  qlikvidon (qlurenorm)

III nəsil: qlikqlozid (diamikron, diabeton, diabeton-MR, predian).

B. Biquanidlər:

I qr.: dimetilbiquanidlər — metformid (qlukofaq, siafor)

II qr.: butilbiquanidlər --- buformin (adebit, qlibutid).

Farmakodinamikası, farmakokinetikası, əlavə təsirləri, təyin olunma texnologiyası, digər dərman maddələri ilə qarşılıqlı təsiri.

3 saat

9. Somatik xəs-təliklərin müalicəsi  zamanı istifadə olunan psixotrop preparatların kliniki farmakologiyası

I. Psixotrop dərman maddələrinin  təsnifatı:

Neyroleptiklər: aminazin, frenalon, flufenazin, etaperazin, tioridazin, xlorproteksin, haloperidol, droperidol, klozapin, sulprid, leponeks, karbidin.

II.  Trankvilizatorlar:

1.sedativ təsirlilər: fenozepam, elenium, meprobamat, skutamil, diazepam, amizil, lorezepam, oksazepam, nitrozepam.

2.“gündüz” trankvilizatorları: tazepam, mezapam, mebikar.

III. Sedativ preparatlar: natrium bromid, kalium bromid, bromkamfora, valokardin, pişikotu  preparatları, korvalol, maqnezium sulfat.

IV. Antidepressantlar:

1.MAO ingibitorları: iprazin, amitriptillin, indopan, nialamid

2.“tipik 3-tsikliklər”: imizin

3.“atipik 3-tsikliklər”: azafen

4.4-tsikliklər:  pirazidol,  inkazan

5.müxtəlif  kimyəvi qrup preparatlar: trazadol.

V. Psixostimulyatorlar: kofein, fenamin, pervitin, indopan, sidnokarb, sidnofen, metilfenidat, pemolin.

VI. Yuxugətiricilər:

güclü təsirlilər: xloralhidrat, metakvalon, lorazepam, flunitrazepam, fenobarbital;

mülayim təsirlilər:  fenozepam, nitrozepam, qlutemid, vinilbitalon;

yüngül təsirlilər: bromizoval.

Psixotrop dərman maddələrinin  farmakodinamika və kinetikası, seçilmə alqoritmi, dozalanma rejimi, effektivliyi, təhlükəsizlik baxımından təyininin qiymətləndirilməsi. Əlavə təsirlərinin diaqnostikası, korreksiyası, qarşılıqlı təsirləri.

2 saat

Mövzunun adı

Məzmunu

Saatların sayı

1.Kliniki farmakologiyaya giriş: məqsəd və vəzifələri, farmakodinamika, farmakokinetika, farmakogenetika. Dərmanların sınaqdan çıxarılma mərhələləri, Terminalogiya.

Farmakologiya və kliniki farmakologiya elmi haqda anlayış. Farmakoloci maddə və dərman maddəsi. Dərman maddələrinin (DM) təsnifatı prinsipləri. Farmakoterapiyanın əsas prinsipləri və farmakoterapiyanın növləri. Farmakopeya   haqda anlayış. DM-nin sınaqdan çıxarılma  mərhələləri. Farmakodinamika, farmakokinetika və farmakogenetika haqda anlayış.

2 saat

2. Dərman maddələrinin əlavə təsirləri. Dərman maddələrinin qarşılıqlı təsiri.

I. DM-nin əlavə təsirlərinin təsnifatı. DM-nin terapevtik dozada işlədilən zaman farmakoloji effektləri ilə əlaqədar olan əlavə təsirləri. DM-nin toksiki əlavə təsirləri: a) yüksək dozada işlədilən zaman, b) idiosinkraziya, c) eliminasiyanın pozulması nəitcəsində inkişaf edən kumulyasiya ilə əlaqədar. İmmunobioloji əlavə təsirlər. Allergik reaksiyalar. DM-dən asılılıq. Kəsilmə sindromu. Oğurlanma sindromu. DM-ə qarşı tolerantlıq---dözümlülüyün inkişafı. Paramedikamentoz əlavə təsirlər.

II. DM-nin qarşılıqlı təsir (kimyəvi, fiziki, farmakoloji), növləri; xəstəliyin xüsusiyyətlərindən asılı olaraq nəticələri. DM-nin rasional kombinasiyasının seçilmə prinsipləri.  Farmasevtik qarşılıqlı təsir. Farmakokinetik qarşılıqlı təsir. Farmakodinamik qarşılıqlı təsir.

2 saat

3. Hamilə və laktasiya edən qadınlarda, ahıl xəstələrdə farmakoterapiyanın xüsusiyyətləri.

Statistika, proqnoz. Hamiləliyin fiziologiyası, cift. Hamiləliyin üç kritik dövrü və DM-nin emriotikası, teratogen və fetotoksik təsirləri. Hamiləlik dövründə istifadəsi təhlükəsiz olan DM. Süd ilə DM–nin ekskresiyası.  Doğuş zamanı DM–dən istifadəsi barədə. Hamilə qadınlarda aritmiyaların farmakoterapiyasının xüsusiyyətləri. Ahıl xəstələrdə farmakoterapiyanın xüsusiyyətləri.

2 saat

4. Stomatologiyada bəzi təxirəsalınmaz vəziyyətlərdə işlədilən dərman maddələrinin   kliniki farmakologiyası.

Kəskin ürək-damar çatmamazlığı və onun aradan qaldırılması yolları. Ürək qlikozidləri (strofantin, korqlikon). Farmakodinamika və farmakokinetika. Digər dərman maddələri ilə qarşılıqlı təsiri. Ürək qlikozidləri ilə intoksikasiya: stomatoloji profilli xəstələrin müalicəsi zamanı onun yaranmasına şərait yaradan amillər. Diuretiklər, kəskin ürək çatmamazlığı zamanı və digər təzirəsalınmaz vəziyyətlərdə tətbiqi. Venoz vazodilatatorlar.

Antihipertenziv və hipertenziv preparatların kliniki farmakologiyası. Hipertonik krizlərin və stenokardiya tutmalarının sublinqval yolla aradan qaldıran dərman maddələri.

Antiaritmik preparatların kliniki farmakologiyası. Ağız boşluğu xəstəlikləri zamanı istifadə olunan dərman maddələri ilə qarşıldıqlı təsiri.  Paroksizmal taxikardiya və ekstrasistoliyaların müalicəsinin xüsusiyyətləri.

Bronxobstruktiv sindromun müalicəsi zamanı tətbiq olunan preparatların kliniki farmakologiyası. Əsas neyrotrop və miotrop bronxolitik dərman maddələrinin farmakodinamikası və fakmakokinetikası.

2       saat

5.   Rasional antibiotikoterapiya-nın əsasları. Antibakterial maddələrin kliniki  farmaklogiyası.

Antibiotiklirin təyin olunma  prinsipləri və əsaslandırılması. Törədicinin  həssaslığından asılı olaraq ilkin aktiv  preparatın  seçilməsi. Seçim zamanı farmakokinetik göstəricilərin istifadəsi (doza, təyin edilmə yolu, yeridilmə recimi). Qaraciyər və böyrək pozğunluqlu xəstələrdə, hamilələrdə, laktasiya dövründə qadınlarda  antibiotikoterapiyanın xüsusiyyətləri.

Antibiotiklərin təsnifatı. Müxtəlif qrup antibiotiklərin təsir spektrləri. Farmakokinetikası (infeksion proseslərdə xüsusiyyətləri). Antibiotiklərin müqayisəli xarakteristikası. Rasional antibiotikoterapiya. Farmakokinetik xüsusiyyətlərə uyğun antibiotikin seçilməsi, dozalandırılması, yeridilmə yolları. Yaşla əlaqədar antibiotiklərin farmakokinetikasının xüsusiyyətləri. Qarşılıqlı təsirləri. Antibiotikoterapiyanın fəsadları.

2 saat

Mövzu

Məzmunu

Saatların sayı

1. Steroid və qeyri-steroid iltihabəleyhinə prepartların kliniki farmakologiyası

I. Qeyri-steroid iltihabəleyhinə dərman maddələri:

--- salisil tərşusu törəmələri;

--- indolsirkə turşusu törəmələri;

--- fenilsirkə turşusu törəmələri;

--- propion turşusu törəmələri;

--- antranil turşusu törəmələri;

--- pirazolon turşusu törəmələri;

--- oksikamlar;

--- sulfonamidlər;

--- koksiblər;

--- anilin turşusu törəmələri;

II.  Steroidlər

III. Revmatizm əleyhinə uzun müddət təsirli preparatlar.

İltihabəleyhinə preparatların seçilmə prinsipləri, dozalanma rejiminin təyini (təsir mexanizmi, metabolizmi, xaric olması;  iltihabın gedişindən asılı olaraq: lokalizasiya intensivliyi,  generəlizə olunma, MBS-nin, qan dövranının vəziyyəti).  Əlavə təsirlərin diaqnostika, profilaktika, korreksiyası. Kombinə olunmuş təyinində qarşılıqlı xüsusiyyətləri. Qlyukokortikoidlərin sistem və qeyri-sistem təsirləri: Farmakokinetika, farmakodinamika. Mübadiləyə təsiri, əlavə təsirləri, profilaktikası. Qarşılıqlı təsiri.

4 saat

2. Antibiotikotera- piyanın əsas prinsipləri. Antibakterial preparatların kliniki farmakologiyası.

Antibiotiklərin  təyinin əsaslandırılması, daha aktiv preparatın seçilməsi, qarşılıqlı təsir. Törədicinin  həssaslığından, növündən, iltihab ocağının lokalizasiyasından, antibiotiklərin təsir spektrindən, davamlılıq yaratma qabiliyyətin dən, mədə-bagırasaq patologiyasından və ekskresiya-metabolizmindən asılı farmakokine tik xüsusiyyətlərlə əlaqədar antimikrob preparatın seçilmə alqoritmi, dozalanma recimi. Effektivliyin, təhlükəsizlik təyininin qiymətləndirilməsi. Əlavə təsirlərinin diaqnostikası, korreksiyası, qarşılıqlı təsir. Antibiotiklərin təsnifatı:

1. Penisillinlər

2.Sefalosporinlər

3.Aminoqlikozidlər

4Tetrasiklinlər

5.Makrolidlər

6.PolimiksinlərMüxtəlif qrup antibiotiklər

7.Kombinəolunmuş preparatlar.

II. Sulfanilamid preparatları

III. Xinolon törəmələri

IV.Nitrofuran törəmələri

V. Oksixinolin törəmələri

VI. Göbələk əleyhinə preparatlar

Antimikrob preparatların istifadəsində ağırlaşmalar; əlavə təsirlərin diaqnostikası, korreksiyası, profilaktikası. Əlavə təsirlərin təzahürünə təsir edən amillər.

7 saat

3. Hemostaz sistemi pozğunluğu zamanı istifadə olunan dərman maddələri nin korreksiyasında işlədilən preparatların kliniki farmakologiyası.

Antikoaqulyantlar, trombolitik preparatlar, antihemorragik və hemostatik  preparatlar.

I. Antikoaqulyantlar:

1. Düz təsirlilər;

 2. Qeyri-düz təsirlilər.

II.Trombolitik preparatlar–fibrinoliz sistemini aktivləşdirən maddələr; fibrinolizin (plazmin), streptokinaza (streptaza), streptodekaza,urokinaza (abbokinaza).

 III.  Hemostatik preparatlar.

Farmakodinamikası, farmakokinetikası, əlavə təsirləri, təyin olunma prinsipləri, digər dərman maddələri ilə qarşılıqlı təsiri.

3 saat

4. Stomatologiya-da bəzi təxirəsalınmaz vəziyyətlərdə işlədilən dərman maddələrinin   kliniki farmakologiyası

I. Kəskin ürək-damar çatmamazlığı və onun aradan qaldırılması yolları. Ürək qlikozidləri (strofantin, korqlikon). Farmakodinamika və farmakokinetika. Digər dərman maddələri ilə qarşılıqlı təsiri. Ürək qlikozidləri ilə intoksikasiya: stomatoloji profilli xəstələrin müalicəsi zamanı onun yaranmasına şərait yaradan amillər. Diuretiklər, kəskin ürək çatmamazlığı zamanı və digər təxirəsalınmaz vəziyyətlərdə tətbiqi. Venoz vazodilatatorlar.

Antihipertenziv və hipertenziv preparatların kliniki farmakologiyası. Hipertonik krizlərin və stenokardiya tutmalarını sublinqval yolla aradan qaldıran dərman maddələri. Antiaritmik preparatların kliniki farmakologiyası. Ağız boşluğu xəstəlikləri zamanı istifadə olunan dərman maddələri ilə qarşıldıqlı təsiri.  Paroksizmal taxikardiya və ekstrasistoliyaların müalicəsinin xüsusiyyətləri. Bronxoobstruktiv sindromun müalicəsi zamanı tətbiq olunan preparatların kliniki farmakologiyası. Əsas neyrotrop və miotrop bronxolitik  dərman maddələrinin farmakodinamikası və fakmakokinetikası.

6 saat

 Mövzunun adı

 Məzmunu

Saatların sayı

1.Kliniki farmakologiyaya giriş: məqsəd və vəzifələri, farmakodinamika, farmakokinetika, farmakogenetika. Dərmanların sınaqdan çıxarılma mərhələləri, Terminalogiya.

Farmakologiya və kliniki farmakologiya elmi haqda anlayış. Farmakoloji maddə və dərman maddəsi. Dərman maddələrinin (DM) təsnifatı prinsipləri. Farmakoterapiyanın əsas prinsipləri və farmakoterapiyanın növləri. Farmakopeya   haqda anlayış. Dərman maddələrinin sınaqdan çıxarılma  mərhələləri. Farmakodinamika, farmakokinetika və farmakogenetika haqda anlayış.

2 saat

2. Dərman maddələrinin qarşılıqlı və əlavə təsirləri.

I. DM-nin əlavə təsirlərinin təsnifatı. DM-nin terapevtik dozada işlədilən zaman far-makoloji effektləri ilə əlaqədar olan əlavə təsirləri. DM-nin toksiki əlavə təsirləri: a) yüksək dozada işlədilən zaman, b) idiosinkraziya, v) eliminasiyanın pozulması nəticəsində inkişaf edən kumulyasiya ilə əlaqədar. İmmunobioloji əlavə təsirlər. Allergik reaksiyalar. DM-dən asılılıq. Kəsilmə sindromu. Oğurlanma sindromu. DM-ə qarşı tolerantlıq-dözümlülüyün inkişafı. Paramedikamentoz əlavə təsirlər.

II. Dərman maddələrinin qarşılıqlı təsir növləri; xəstəliyin xüsusiyyətlərindən asılı olaraq nəticələri. Farmasevtik qarşılıqlı təsir. Farmakokinetik və  farmakodinamik qarşılıqlı təsir.

2 saat

3.  Hamilə və laktasiya dövründə qadınlarda, yaşlı və ahıl yaşlı xəstələrdə farmakoterapiyanın prinsipləri. DM-nin teratogen embriotoksik,  mutagenlik  anlayışları.

Statistika, proqnoz. Hamiləliyin fiziologiyası, cift. Hamiləliyin üç kritik dövrü və DM-nin embriotoksikliyi, teratogen və fetotoksik təsirləri. Hamiləlik dövründə istifadəsi təhlükəsiz olan DM. Süd ilə DM–nin ekskresiyası.  Doğuş zamanı  DM–dən istifadə barədə. Ahıl xəstələrdə farmakoterapiyanın xüsusiyyətləri.

2 saat

4.Daxili xəstəliklərin klinikasında təxirəsalınmaz vəziyyətlərin farmakoterapiyasının əsasları

Ürək astması və ağciyər ödeminin müalicə taktikası.Hipertonik krizlərin farmakoterapiyası.

Kəskin miokard infarktının və kardiogen şokun müalicəsinin xüsusiyyətləri. Fatal ritm pozğunluqları və onların farmakoterapiyası

Astmatik statusun və kəskin ağ ciyər ürəyinin farmakoterapiyası.

2       saat

5.Rasional antibiotikoterapiyanın əsasları.

Antibiotiklərin təyin olunma  prinsipləri və əsaslandırılması. Törədicinin  həssaslığından asılı olaraq ilkin aktiv  preparatın  seçilməsi. Seçim zamanı farmakokinetik göstəricilərin istifadəsi (doza, təyin edilmə yolu, yeridilmə rejimi). Qaraciyər və böyrək pozğunluqlu xəstələrdə, hamilələrdə, laktasiya dövründə qadınlarda  antibiotikoterapiyanın xüsusiyyətləri.

Antibiotiklərin təsnifatı. Müxtəlif qrup antibiotiklərin təsir spektrləri, farmakokinetikası (infeksion proseslərdə xüsusiyyətləri). Antibiotiklərin müqayisəli xarakteristikası. Rasional antibiotikoterapiya. Farmakokinetik xüsusiyyətlərə uyğun antibiotiklərin seçilməsi, dozalandırılması, yeridilmə yolları. Yaşla əlaqədar antibiotiklərin farmakokinetikasının xüsusiyyətləri. Qarşılıqlı təsirləri. Antibiotikoterapiyanın fəsadları. Müxtəlif infeksion proseslər zamanı antibakterial preparatların seçilməsinin alqoritmləşdirilməsinin əsasları.

2 saat

Mövzu

Məzmunu

Saatların sayı

1. Ürək-damar xəstəliklərinin farmakoterapiyasının prinsipləri: kardiotonik və hipotenziv dərman maddələri.

Ürək çatmamazlığının farmakoterapiyasının xüsusiyyətləri. Ürək qlikozidlərinin kliniki farmakologiyası.  Təsnifatı:

1. Ürək qlikozidləri;
2. Müsbət inotrop təsirli qeyri-qlikozid preparatlar;

Farmakokinetik və farmakodinamik xüsusiyyətləri. Ürək qlikozidləri ilə  zəhərlənmələr və müalicə prinsipləri. Digər dərman preparatları ilə ürək qlikozidlərinin qarşılıqlı təsiri.

5 saat

Hipotenziv dərman maddələrinin təsnifatı:

I. Antiadrenergik preparatlar:

1. Mərkəzi simpatik aktivliyə təsir edənlər;

2. Qanqlioblokatorlar;

3. Postqanqlionar simpatolitiklər;

4. β-adrenoblokatorlar;

5. α –adrenoblokatorlar;

6.  α- β-adrenoblokatorlar.

II. Vazodilatatorlar;

III. Kalsium antaqonistləri;

IV. Diuretiklər;

V. AÇFİ;

VI. Miotrop spazmolitiklər.

Kombinəolunmuş preparatlar.

Hipotenziv dərman maddələrinin farmakodinamika və kinetikası. Antihipertenziv preparatların effektivliyinə nəzarət üsulları. Yanaşı patologiyalar zamanı üsulun seçilmə  xüsusiyyətləri. Fəsadlar, onların profilaktikası. Antihipertenziv dərman maddələrinin qrup daxili və digər dərman maddələri ilə qarşılıqlı təsiri.

2.   Ürək-damar xəstəliklərinin farmakoterapiyası: antianginal, antiaritmik dərman maddələri.

Anginoz ağrılar zamanı istifadə olunan dərman maddələrinin  təsnifatı:

I. Nitrat tərkibli birləşmələr;

II. β-adrenoblokatorlar;

III. Kalsium antaqonistləri

IV. Antiadrenergik preparatlar;

V. β-adrenergik reseptorların stimulyatorları;

VI. Müxtəlif qrup preparatlar.

Kompleks müalicəyə daxil olan preparatlar: a) antihipoksantlar;

b) anabolik maddələr.

Antianginal dərman maddələrinin farmakodinamikası, farmakokinetikası, istifadəsinə göstəriş, əlavə təsirləri İstifadə edilmə xüsusiyyətləri.

  Antiaritmik dərman maddələrinin təsnifatı:

I. Membran stabilləşdirici preparatlar;

--kalium preparatları: asparkam, panangin, kalium xlorid.

II. Yerli anestetiklər;

III. Ləng kalsium kanallarının blokatorları;

IV. β-adrenoblokatorlar;

V. Fəaliyyət potensialını artıran preparatlar;

Antiaritmik preparatların təsir xüsusiyyətləri. Digər dərman maddələrinin antiaritmik preparatlarla qarşılıqlı təsiri. Əlavə təsirləri. Ürəyin blokadasının müalicəsi.

5 saat

3. Bronxoobstruktiv sindromun müalicəsində işlədilən dərman maddələrinin

klkliniki farmakologiyası.

Bronx keçiriciliyinə təsir göstərən preparatların kliniki farmakologiyası. Bronxların tonusunun tənzimlənməsi. Bronxoobstruktiv sindrom anlayışı.

Bronxolitiklərin təsnifatı:

 I. Bronxolitiklər:

1.Adrenergik reseptorların stimulyatorları;

2. M-xolinolitiklər;

3. Metilksantinlər;

4. α-adrenoblokatorlar;

1. Prostoqlandin E₂.

II. Qlyukortikoidlər.

III. Hüceyrə membranı stabilləşdiricilər.

1. Tosqun hüceyrə membranını stabilləşdirən preparatlar;
2. Histaminolitiklər;
3. Leykotrien sintezinin və trombositar amilin ingibitorları.

IV. Bəlğəmgətiricilər:

1. Mukokinetiklər (reflektor və rezorbtiv təsirlilər);
2. Mukolitiklər (ferment və qeyri-ferment preparatlar);
3. Mukorequlyatorlar.

V. Öskürəkəleyhinə təsir edən preparatlar (mərkəzi və periferik təsirlilər).

5 saat

4.   Antibakterial dərman maddələri ilə farmakoterapiyanın əsas prinsipləri.

Antibiotiklərin  təyinin əsaslandırılması, daha aktiv preparatın seçilməsi, qarşılıqlı təsir. Törədicinin  həssaslığından, növündən, iltihab ocağının lokalizasiyasından, antibiotiklərin təsir spektrindən, davamlılıq yaratma qabiliyyətindən, mədə-bağırsaq patologiyasından və ekskresiya-metabolizmin-dən asılı farmakokinetik xüsusiyyətlərlə əlaqədar antimikrob preparatın seçilmə alqoritmi, dozalanma rejimi. Effektivliyin, təhlükəsizlik təyininin qiymətləndirilməsi. Əlavə təsirlərinin diaqnostikası, korreksiyası, qarşılıqlı təsir. I. Antibiotiklərin təsnifatı:

1.  Penisillinlər;

2. Sefalosporinlər;

3. Aminoqlikozidlər;

4. Tetrasiklinlər;

5. Makrolidlər;

6.  Polimiksinlər;

7. Müxtəlif qrup antibiotiklər;

8. Kombinəolunmuş preparatlar.

II Sulfanilamid preparatları;

III. Xinolon törəmələri;

IV. Nitrofuran törəmələri;

V. Oksixinolin törəmələri;

VI. Göbələk əleyhinə preparatlar.

Antimikrob preparatların istifadəsində ağırlaşmalar; əlavə təsirlərin diaqnostikası, korreksiyası, profilaktikası. Əlavə təsirlərin təzahürünə təsir edən amillər.

5 saat

5.  Mədə-bağırsaq sisteminin xəstəliklərinin farmakoterapiyası.

Həzm traktı  xəstəliklərində istifadə olunan preparatların kliniki farmakologiyası:

Həzm traktı  xəstəliklərində istifadə olunan preparatların kliniki farmakologiyası:

1. 1. Antasidlər (sistem və qeyri-sistem təsirlilər);
2. 2. Antisekretor preparatlar;

a) M-xolinolitiklər;

b) b) H₂-histaminolitiklər;

ç) qastrin blokatorlar;

c) Proton pompası ingibitorları.

3. Selikli qişanı mexaniki və kimyəvi qıcıqlandırıcılardan qoruyan preparatlar -- qastroprotektorlar;

4.Selikli qişada regenerasiya prosesini aktivləşdirən preparatlar -- reparantlar;

5.Mədə-bağırsaq traktının tonus və peristaltikasını normallaşdıranlar;

Ferment çatmamazlığı zamanı DM-nin kliniki farmakologiyası. Mədənin, mədəaltı vəzin fermentativ preparatları, kombinə olunmuş preparatlar.

Ödxaricolmanın pozğunluğunda işlədilən DM (təsnifatı, xolekinetiklər).

Ödxaricolmanın pozğunluğunda işlədilən DM (təsnifatı, xolekinetiklər).

I.Xoleretiklər:

1.Həqiqi (öd turşularıınn əmələ gəlməsini stimulə edən və sekresiyasını  artıran preparatlar)

a) tərkibində öd turşuları olan preparatlar;

b) sintetik preparatlar;

v) bitki mənşəli preparatlar;

2. Hidroxoleretiklər (ödün ifrazını su komponentinin hesabına  artıranlar);

II. Öd ifrazını stimulə edənlər:

1.Xolekinetiklər (öd kisəsinin tonusunu artıran və öd yollarının tonusunu azaldanlar);

2.Xolespazmolitiklər (öd yolları tonusunu  boşaldanlar).

 Hepatoprotektorların kliniki farmakologiyası. Həqiqi hepatoprotektorlar. Qeyri-həqiqi hepatoprotektorlar (qaraciyərin funksional vəziyyətini yaxşılaşdıran preparatlar).

5 saat

6. İltihabəleyhinə dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası

 Qeyri-steroid iltihabəleyhinə dərman maddələri:

--- salisil tərşusu törəmələri;

--- indolsirkə turşusu törəmələri;

--- fenilsirkə turşusu törəmələri;

--- propion turşusu törəmələri;

--- antranil turşusu törəmələri;

--- pirazolon turşusu törəmələri;

--- oksikamlar;

--- sulfonanidlər;

--- koksiblər;

--- anilin turşusu törəmələri;

II.  Steroidlər.

III. Revmatizm əleyhinə uzun müddət təsirli preparatlar.

İltihabəleyhinə preparatların seçilmə prinsipləri, dozalanma rejiminin təyini (təsir mexanizmi, metabolizmi, xaric olması;  iltihabın gedişindən asılı olaraq: lokalizasiya intensivliyi,  generalizə olunma, MBS-nin, qan dövranının vəziyyəti).  Əlavə təsirlərin diaqnostika, profilaktika, korreksiyası. Kombinə olunmuş təyinində qarşılıqlı xüsusiyyətləri. Qlyukokortikoidlərin sistem və qeyri-sistem təsirləri.

5 saat

7. Daxili xəstəliklərin klinikasında təxirəsalınmaz vəziyyətlərin farmakoterapiyasının prinsipləri.

Ürək astması və ağ ciyər ödemi, kardiogen şok:  ürək qlikozidlərinin və diuretiklərin kliniki farmakologiyası.

Differensə olunmuş antihipertenziv terapiyanın əsas prinsipləri. Hipertonik krizlərin müalicəsi. Antihipertenziv preparatların kliniki farmakologiyası.

5 saat

8. Mərkəzi sinir sisteminin xəstəliklərinin farmakoterapiyasının prinsipləri.

 Psixotrop dərman maddələrinin  təsnifatı:

I. Neyroleptiklər;

II.  Trankvilizatorlar:

III. Sedativ preparatlar;

IV. Antidepressantlar;

V. Psixostimulyatorlar;

VI. Yuxugətiricilər;

Psixotrop dərman maddələrinin  farmakodinamika və kinetikası, seçilmə alqoritmi, dozalanma rejimi, effektivliyin, təhlükəsizlik təyininin qiymətləndirilməsi. Əlavə təsirlərinin diaqnostikası, korreksiyası, qarşılıqlı təsirləri.

5 saat

9.Hemostaz sisteminə təsir göstərən dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası.

Antikoaqulyantlar, trombolitik preparatlar, antihemorragik və hemostatik  preparatlar.

I. Antikoaqulyantlar:

1. Düz təsirlilər;

 2. Qeyri-düz təsirlilər.

II. Trombolitik preparatlar–fibrinoliz sistemini aktivləşdirən maddələr; fibrinolizin (plazmin), streptokinaza (streptaza), streptodekaza,urokinaza (abbokinaza).

 III.  Hemostatik preparatlar;

Farmakodinamikası, farmakokinetikası, əlavə təsirləri, təyin olunma prinsipləri, digər dərman maddələri ilə qarşılıqlı təsiri.

5 saat

10.Hipoqlikemizə edici dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası.

Hipoqlikemik dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası:

I. İnsulin preparatları:

1. qısa müddətli təsirə malik  olanlar: sadə insulin, aktrapid, inutral XM
2. orta təsir müddətinə malik olanlar: semilonq, monotard, insuman Bazal
3. uzun müddətə malik olanlar: ultralonq, insulin superlente.

II. Peroral  hipoqlikemik preparatlar:

A. sulfanil-sidik cövhəri törəmələri:

I nəsl: I qr. tolbutamid: butamid, orabet, rastinon.

II qr. karbutamid: bukarbon, oranil, nadizan, alentin

III qr. xlorpropamid: xlorproamid, diabenez, katanil, toplazamid, siklamid, xlorziklamid.

B.Biquanidlər.

5 saat

N

Mövzu

Saat

1

Kliniki farmakologiyaya giriş:məqsəd və vəzifələri, farmakodinamika, farmakokinetika, farmakogenetika. Dərmanların sınaqdan çıxarılma mərhələləri, terminologiya

2

2

Dərman maddələrinin əlavə və qarşılıqlı təsiri

2

3

Hamilə və laktasiya dövründə, qadınlarda yaşlı və ahıl yaşlı xəstələrdə farmakoterapiyanın əsasları

2

4

Rasional antibiotikoterapiyanın əsasları

2

5

Arterial hipertenziyanın və Ürəyin İşemik Xəstəliyinin farmakoterapiyasına differensial yanaşma

2

N

Mövzu

Saat

1

Antianginal preparatların kliniki farmakologiyası. Antikoaqulyantların, antiaqreqantların, hemostatiklərin kliniki farmakologiyası

5

2

Sorğu. Hipotenziv dərman vasitələrinin kliniki farmakologiyası

5

3

Sorğu.Antiaritmik dərman vasitələrinin kliniki farmakologiyası

3

4

Sorğu. Kardiotonik dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası. Ürək çatışmazlığının farmakoterapiyası

2

5

Antibakterial dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası . Xəstənin kliniki təhlili

5

6

Sorğu.Bronxoobstruktiv sindromun müalicəsində işlədilən dərman maddələrinin klinik farmakologiyası

5

7

Sorğu.İltihab əleyhinə dərman maddələrinin klinik farmakologiyası

2

8

Sorğu.Mədə və 12-barmaq bağırsağın xora xəstəliyinin müalicəsində işlədilən dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası. Ödqovucu və hepatoprotektorların kliniki farmakologiyası

3

9

Sorğu. Hipoqlikemik preparatların kliniki farmakologiyası Psixotrop dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası. Xəstəlik tarixi

5

N

Mövzu

Saat

1

Kliniki farmakologiyaya giriş:məqsəd və vəzifələri, farmakodinamika, farmakokinetika, farmakogenetika. Dərmanların sınaqdan çıxarılma mərhələləri, terminologiya

2

2

Dərman maddələrinin əlavə və qarşılıqlı təsiri

2

3

Hamilə və laktasiya dövründə qadınlarda,yaşlı və  ahıl yaşlı xəstələrdə farmakoterapiyanın əsasları

2

4

Rasional antibiotikoterapiyanın əsasları

2

5

Daxili xəstəliklərdə bəzi təxirəsalınmaz vəziyyətlərin farmakoterapiyası

2

N

Mövzu

Saat

1

Ürək –damar xəstəliklərinin farmakoterapiyasının prinsipləri: kardiotonik və hipotenziv dərman maddələri

5

2

Antianginal və antiaritmik dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası

5

3

Bronxoobstruktiv sindromun farmakoterapiyası

5

4

İltihabəleyhinə dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası

5

5

Antibakterial dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası.

5

6

Mədə bağırsaq sistemi xəstəliklərinin farmakoterapiyası

5

7

Daxili xəstəliklərin klinikasında təxirəsalınmaz vəziyyətlərin farmakoterapiyası

2

8

Mərkəzi sinir sistemi xəstəliklərinin farmakoterapiyası.

3

9

Hemostaz sisteminə təsir göstərən dərman maddələrinin farmakoterapiyası

5

10

Şəkərli diabetin farmakoterapiyası

5

N

Mövzu

Saat

1

Kliniki farmakologiyaya giriş:məqsəd və vəzifələri, farmakodinamika, farmakokinetika, farmakogenetika. Dərmanların sınaqdan çıxarılma mərhələləri, terminologiya

2

2

Dərman maddələrinin əlavə və qarşılıqlı təsiri

2

3

Daxili xəstəliklərdə bəzi təxirəsalınmaz vəziyyətlərin farmakoterapiyası

2

N

Mövzu

Saat

1

Antianginal preparatların kliniki farmakologiyası

2

2

Ürək çatışmazlığının farmakoterapiyası

2

3

Antiaritmik dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası

2

4

Hipotenziv dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası.

3

5

Antibiotikoterapiyanın əsas prinsipləri.

Antibakterial preparatların kliniki farmakologiyası

3

6

Antibakterial preparatların kliniki farmakologiyası. Sulfanilamid preparatlarının kliniki farmakologiyası.

3

7

Bronxobstruktiv sindromun müalicəsində işlədilən dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası.

3

8

Hemostaz sisteminə təsir göstərən dərman maddələrinin farmakoterapiyası

2

9

Mədə-bağırsaq traktı patologiyasının müalicəsinin kliniki farmakoloji aspektləri . Mədə xorası -müalicə tədbirləri ; hepatotrop preparatlar ; fermentativ və işlədici dərman maddələri.

2

10.

Qaraciyər və öd kisəsinin xəstəliklərinin farmakoterapiyası

2

N

Mövzu

Saat

1

Kliniki farmakologiyaya giriş:məqsəd və vəzifələri, farmakodinamika, farmakokinetika, farmakogenetika. Dərmanların sınaqdan çıxarılma mərhələləri, terminologiya

2

2

Dərman maddələrinin əlavə və qarşılıqlı təsiri

2

3

Hamilə və laktasiya dövründə, qadınlarda yaşlı və ahıl yaşlı xəstələrdə farmakoterapiyanın əsasları

2

4

Stomatologiyada bəzi təxirəsalınmaz vəziyyətlərdə işlədilən dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası

2

5

Rasional antibiotikoterapiyanın əsasları

2

N

Mövzu

Saat

1

Giriş: Ağız boşluğu xəstəliklərinin farmakoterapiyası

3

2

Sorğu. İltihabəleyhinə preparatların kliniki farmakologiyası

4

3

Sorğu.Antibiotikoterapiyanın əsas prinsipləri.

4

4

Sorğu. Hemostaz sistemi pozğunluğu zamanı istifadə olunan dərman maddələrinin kliniki farmakologiyası

3

5

Sorğu.Stomatoloji praktikada təxirəsalınmaz vəziyyətlərin farmakoterapiyası.

6